انفورماتیک پزشکی

یک سیستم میکروکامپیوتری برای کمک به یافتن، ساماندهی و تصمیم در مورد داده‌های بیماران (medical gopher)اخیرا فضای کاری پزشکی جدیدی براساس میکروکامیپوتر طراحی شده که بسیاری از کارهای پزشکان مثل ساماندهی کردن، مرور، ثبت و ... را انجام می‌دهد.
کاربرها می‌توانند داده‌ها را با اشاره در منوی آیتم‌ها که روی یک ترمینال ویدئویی نمایش داده می‌شود وارد کنند. بعد از انجام عملیاتی در کامپیوتر، پزشک می‌تواند اطلاعات مورد نیاز خود را در مورد داروها، تست‌ها و تشخیص‌های مختلف به دست آورد. فضاهای کاری میکروکامپیوترها به یکدیگر و نیز به یک سیستم مرکزی اطلاعات بیمارستان متصل است.
پزشکان در تشخیص های خود از دو نوع واقعیت استفاده می‌کنند:
۱) واقعیت‌هایی که در مورد علایم، یافته‌ها، نتایج آزمایشگاه و درمان‌های صورت گرفته از بیمار درمی‌یابند و ۲) واقعیت‌های پزشکی که در مورد داروها، بیماری‌ها، یافته‌ها و آزمایش‌ها وجود دارد. پزشکان بیشتر وقت خود را صرف جست‌وجو، مرور، ساماندهی و تصمیم در مورد این واقعیت‌ها می‌کنند. کامپیوتر می‌تواند به بسیاری از پزشکان کمک کند.
عملکرد ‏gopher‏ در یافتن، مرور، یادآوری و سازماندهی نشان داده است که سیستم ثبت کامپیوتری ثبت‌های پزشکی می‌تواند محدوده دید پزشکان را کاهش دهد و یا کنار با یادآوری پزشکان در مورد شرایط بالینی که باید به آنها توجه شود صورت می‌گیرد. در این سیستم موارد یادآوری روی یک کاغذ گزارش که روز قبل از ویزیت بالینی تهیه و منتشر می‌شود.
کامپیوتر باید بعد از ویزیت بیمار اطلاعات را از پزشک دریافت کند. در گام اول باید اثر فیدبک از سیستم بر مبنای میکروکامپیوتر را نصب و تست کنیم. پزشک باید از یکی از هشت میکروکامپیوتر بالینی متصل به یک سیستم کامپیوتر مرکزی بیمارستان برای دستور تمام مشاهدات تشخیصی که در کلینیک جنرال پزشکی در دو سال گذشته رخ داده است، استفاده کند.
برای سریع، آسان و انعطاف‌پذیر بودن و داشتن یک محدوده وسیع از سرویس‌های بالینی، نسل دوم سرویس بر مبنای تکنولوژی میکروکامپیوترهای فشرده ‏IBM‏ پیشرفته و سه بار سریع‌تراز تکنولوژی های اولیه، تهیه شده است. در این سیستم پزشکان و پرستاران روند بهبود نسخه‌های بیمار را می‌نویسند. یا آزمایش‌ها و ثبت‌های بیمار را مرور می‌کنند. کامپیوتر می‌تواند بیمار و واقعیت‌های کلی پزشکی را فراخوانی کند و به طور اتوماتیک شرایط بمار و دستور پزشکان را ثبت کند.
● نرم‌افزار و سخت‌افزار
سیستم به صورت یک شبکه از میکروکامپیوترهای متصل به یک کامپیوتر مرکزی طراح شده است. اختصاص یک میکروکامپیوتر انفرادی به هر کاربر موجب پاسخ‌های سریع هر کامپیوتر می‌شود و سرویس‌های بالینی را ممکن می‌سازد در حالی که در کامپیوترهای ‏shared‏ مرکزی بسیار کند و گران تمام می شود. این سیستم روی کامپیوترهای ‏AT-compatible zenith Z۲۴۸‎‏ راه‌اندازی می‌شود.
این برنامه تحت ‏MS‏ است و می‌تواند هر برنامه دلخواه را روی ماشین هنگامی که از سرویس استفاده نمی‌کند، راه‌اندازی نماید. برنامه‌های آن اکثراً به زبان ‏R-BASIC‏ نوشته شده است. میکروکامپیوترها به یکدیگر و به یک فایل سرور(‏server‏ )- میکروکامپیوتر حاوی ۱۴۰ میلیون کاراکتر از ذخیره هارد دیسک- وکامپیوتر مرکزی ‏DIGITAL EQUIPMENT VAX‏ در شبکه ‏ETHERNET‏ متصل است (۸ میلیون بیت در ثانیه). کامپیوترهای مرکزی ‏VAX‏ ثبت های پزشکی الکترونیکی را به تمام کلینیک‌های مراقبت‌های اولیه منتقل می‌کند. (بالغ بر ۱۴۰۰۰۰ بیمار). هرکدام از میکروکامپیوترها می‌تواند بلافاصله هر یک از مشخصات ثبت شده بیماران را فراخوانی کند. به محض آنکه داده‌های جدید داروخانه یا آزمایشگاه وارد کامپیوتر ‏VAX‏ می‌شود، به طور اتوماتیک داده‌های مربوط به بیماران روی شبکه به فایل سرور منتقل می‌شود. اگر مشخصات ثبت شده بیماران روی فایل سرور وجود نداشته باشد، مشخصات آنان از ‏VAX‏ به شبکه منتقل می‌شود.
مشخصات بیمارانی که برای یک مدت زمانی ثابت غیرفعال است، در فواصل زمانی حذف می‌شود. هر زمان که پزشک رجوع می‌کند کل مشخصات پزشکی یک بیمار از فایل سرور به حافظه کامپیوتر با دستیابی تصادفی کپی می‌شود و بلافاصله برای مرور پزشک یا تصمیم گیری در دسترس قرار می‌گیرد.‏
● انعطاف‌پذیری
یکی از راه‌های انعطا‌ف‌پذیری آن است که مبنای کاربرد کامپیوتر به صورت ‏DATA-BASE‏ قرار داده شود. مدیکال ‏GOPHER‏ بر اساس رمزگشایی سیستم مدیریت ‏DAA-BASE‏ است، که یک تقلیدی از سیستم ‏PICK‏ است که متنهای عددی مثل کاراکترهای اسکی را ذخیره می‌کند و اجازه می‌‌دهد که آیتم‌های داده و رکورد طولشان تغییر کند. به طور کلی سیستم‌های ‏DATA-BASE‏ توانایی نوشتن گزارش و تصویر آن را به ما می‌دهد. این ویژگی به کاربر این اجازه را می دهد تا سؤالاتی را بپرسد یا چک کند. مثلاً بپرسد: "کدامیک از بیماران ‏IZOMEPIRAC SODIUMMIZOMAXI‏ دریافت کرده‌اند؟." ‏
● گزارش‌نویسی گسترده
مدیکال ‏GOPHER‏ توانایی گزارش‌نویسی را که همراه با سیستم ‏DATA-BASE‏ می‌آید گسترش می‌دهد. این عمل می‌تواند گزارش‌هایی را فراهم می‌کند که از داده‌های به دست آمده از مشخصات پزشکی بیمار یا هر فایل مربوطه دیگری تشکیل شده است. کاربر می‌تواند فرمت‌های گزارش‌ها را مثل موقعیت، اجزا ثابت و متغیر، کاربرد ‏underlining، ‏BOLD&ITALIC‏ بودن را کنترل کند.
کامپیوتر می‌تواند گزارش‌هایی را بر اساس نیاز برای بیماران تهیه کند، مثل قرار ملاقات‌های بیماران برای روز بعد. ‏

مهندس مونا نفری

منبع : مجله مهندسی پزشکی و تجهیزات آزمایشگاهی