اوصاف امامت

امامت از دیدگاه شیعه امامی، فارغ از تعریف خاصی كه دارد، لااقل دارای چهار ویژگی است كه آن‌را از امامت از دیدگاه اهل سنت و یا حتی شیعه زیدی متمایز می‌كند. آشنایی با این چهار ویژگی از یك سو ما را با جایگاه امامت آشنا و از سوی دیگر با نوع رابطه‌ای كه امام با عصر و زمانه خویش برقرار می‌سازد متفطن می‌كند.این اوصاف عبارتند از:
الف) نصب، تنها امامانی دارای مشروعیت و صلاحیت لازم برای تصدی امامت هستند كه از جانب خدای تعالی منصوب شده باشند. چه كه امت اسلامی پس از پیامبر به حال خویش واگذاشته‌ نشده‌اند و خداوند بر آنان امامی را نصب نموده كه تنها تمایزش با پیامبر در تلقی و ابلاغ وحی است. منصوب بودن دقیقاً بنای دیگر اوصاف است.
ب) نص، نصب الهی با نص نبوی پیوند می‌یابد و نبی موظف می‌گردد تا امام منصوب را منصوص نماید كه اگر چنین نكند، به رسالت خویش به نحو كامل عمل ننموده است. پیامبر نیز به وظیفه خویش عمل نموده و در حوادث گوناگونی چون یوم‌الدار، یوم‌الانذار و یوم‌الغدیر به وظیفه خویش عمل نموده و امام پس از خویش را كاملاً به اسم و به وصف برای امت مشخص نموده است.مفهوم نص در این اندیشه مبتنی بر یك اصل قرآنی است.
اصلی كه بیان می‌كند: این خدا و تنها خداست كه مصلحت علیای بنی‌آدم را می‌داند و می‌داند كه چگونه رهبرانی می‌توانند در این‌باره به یاری انسان بشتابند و او را به سرمنزل مقصود برسانند. امری كه خداوند از آن با عنوان غیب یاد كرده است.
ج) علم غیبی و علم لدّنی، بنابر ویژگی دوم امامان باید حاملان علوم غیبی باشند، علومی كه ذات باری جز به اراده خویش دیگران را بر آن احاطه نمی‌دهد و چون احاطه یافتند از كار امت گره‌گشایی می‌كنند .
د) عصمت، و چون امامان منصوب به نصب الهی و منصوص به نص نبوی و عالم به غیوب دنیوی و اخروی گردیدند، لطف ربانی شامل می‌گردد، به عصمت نیز مزّین می‌گردند، یعنی با اختیار از معاصی كبیره و صغیره و حتی ترك اولی دست می‌كشند.
چون حكم لازم‌الاتباعی كه به تبعیت مطلق از آنان رفته است مستلزم مصونیتی در آنان است كه خلق در تبعیت بی‌قید و شرط از آنان به كج‌راهه نروند. این اوصاف اربعه گر چه از ابتدا در موضوع له شیعه مأخوذ بوده است، لیكن به فراخور زمانه و بسط و قبض ید ائمه (ع) پا به عرصه طرح می‌گذارده‌اند.
امام باقر (ع) را می‌توان به واسطه خلأ قدرتی كه از سقوط امویان و صعود عباسیان پدید آمده بود مهمترین مبین این سنت و میراث دانست، میراثی كه بعداً امام صادق و امام كاظم نه تنها در بسط علمی آن كوشیدند كه شاگردانی متربی به تربیت شیعی پدید آوردند.

نویسنده: سهند صادقی بهمنی

منبع : روزنامه همشهری