ایستادن را یاد بگیریم

انجمن نویسندگان تلویزیون و سینمای آمریکا از آبان ماه سال جاری دست به اعتصابی فراگیر زده که هنوز هم ادامه دارد.
مهمترین و موثرترین پیامد آن هم لغو شصت و پنجمین دوره جوایز گلدن گلوب بود که هفته گذشته در حد یک نشست خبری ۳۵ دقیقه‌ای برگزار شد. ناگفته نماند این تاثیر با حمایت انجمن بازیگران آمریکا از این اعتصاب امکانپذیر شد.
قطعیت پیدا کردن این پیامد، نگرانی‌ها درباره هشتادمین دوره مراسم اسکار را تشدید می‌کند که به نظر نمی‌آید بر هم خوردن آن چندان هم دور از ذهن باشد. چیدمان این مقدمات و پرداختن به آن در شرایط حاضر، چه بهره‌ای برای سینمای ایران دارد؟
با نگاهی آسیب شناسانه به نظر می‌آید مقایسه این وجه و ما‌به‌ازا‌سازی آن با شرایط روز سینمای کشورمان، بتواند به اندازه بضاعت این مطلب نکاتی را از نظر متفکران این حوزه بگذراند. واقعیت این است که تحرکات جمعی در حوزه‌های فرهنگی بیش از هر چیز از حمایت نشدن رنج می‌برد. شاید چنین تحرکاتی به‌خصوص در سینمای ایران کمتر نمونه قابل‌توجهی داشته باشد، اما نگاهی موشکافانه می‌تواند چند مورد معدود را برجسته کند.
از سال گذشته و بخصوص در آغاز سال جاری ورود غیرقانونی سی دی فیلم‌های ایرانی در حال اکران، بدل به معضلی لاینحل برای سینمای بحران زده کشورمان شد. معضلی که بیش از هر چیز حمایت و حرکت دسته جمعی برای مقابله را می‌طلبید. حمایت و حرکتی که نیاز به پشتوانه انسانی به تعداد همه کسانی داشت که از حداقل سطح فرهنگ بهره‌مند بودند.
اما همان روزها که مطبوعات و... از هجوم متجاوزان به ساحت سینما به عنوان بزرگ‌ترین معضل سینمای ایران و حاصل نبود قوانینی مشخص می‌پرداختند، دستفروشان خیابانی سی دی‌های غیرمجاز، همچنان با درخواست سی دی فیلم‌های روی اکران از سوی خریداران روبه‌رو بودند! خریدارانی که در بین آنها اقشار فرهنگی و غیرفرهنگی به یک نسبت حضور داشتند.
اگر از این وجه با دلایلی همچون دخیل نبودن عامه افراد جامعه در دخل و خرج سینما چشم‌پوشی کنیم، گزینه بعدی که می‌تواند مورد سوال قرار بگیرد، خانواده سینماست. خانواده سینمای ایران در این میان چه کردند؟
بجز مذاکرات و جلسات متعدد با رئیس نیروی انتظامی که البته به نتایج حداقلی هم منجر شد، تنها حرکت جمعی خانواده سینمای ایران برای حمایت از بنیان‌های
رسانه ای بجز انتشار بیانیه و اعتراضیه و...، ترتیب یک تجمع نمایشی در موزه سینما برای یک اعلام آمادگی مجازی بود آن هم با حضور بزرگان نه جمله اهالی سینما و البته امضای طوماری که به نظر می‌آید بزرگترین کاربرد آن قرار گرفتن در پشت ویترین موزه سینما برای ثبت در تاریخ باشد نه یک نتیجه کاربردی!
پیگیری معضل ورود سی دی فیلم‌های ایرانی در حال اکران با همکاری نیروی انتظامی سرانجامی موقتی گرفت ولی یادمان باشد که نه تحرکات دسته جمعی خانواده سینما، نه بسیج عمومی مردم اهل فرهنگ و نه آن بیانیه و اعتراضیه‌ها، هیچکدام نتیجه‌ای ماندگار مانند تصویب قانون حمایت از مولفین را عملی نکردند.
در موارد بسیار کوچک‌تر هم خبری از انسجام صنفی در سینمای ایران نیست.
چند سال پیش در رابطه بین تهیه کنندگان شکاف ایجاد کرد. ماجرا از این قرار بود که یک خانم بازیگر برای عقد قرارداد با تهیه کننده، شرط انتخاب بازیگر مقابلش را مطرح کرده بود.
تهیه کننده هم برای مقابله با این حرکت به زعم او غیرفرهنگی از دیگر تهیه‌کنندگان خواست تا این بازیگر را بایکوت کنند و از فراگیر شدن چنین رفتارهایی جلوگیری شود.
اما آنچه در واقع اتفاق افتاد این بود که در کمتر از یک هفته آن خانم بازیگر با تهیه کننده دیگری قرارداد بست و بازیگر مورد نظرش هم برای ایفای نقش مقابل او انتخاب شد.
این همه حمایت هم‌صنفی‌ها از مواضعی بود که درست یا غلط از نظر ما به عنوان یک ناظر در جهت حمایت از منافع این قشر سینمایی به شمار می‌رفت.
همه حمایت صنفی از منافع تک‌تک اعضا همین بود، دیگر بماند نبود تعاریف مشخص صنفی و حرفه‌ای در حوزه سینما و ده‌ها معضل عظیم دیگر که ارکان سینمای ایران را متزلزل نگاه داشته است.
آسیب‌شناسی چرایی مهجور ماندن حرکت‌های دسته‌جمعی در حوزه فرهنگ کشورمان، بیش از هر چیز به شکست خوردگی از پیش تعیین شده این تحرکات بازمی‌گردد.
شاید هم ریشه یابی این رفتار به مواردی چون نبود تعاریف مشخص، نبود وجود قوانین صنفی یا ارجحیت منافع فردی بازگردد.
اما نکته‌ای که نویسندگان تلویزیون و سینمای آمریکا با پیگیری اعتصاب خود توانستند آن را به اثبات برسانند، شاید بیش از وجه احقاق حقوق مادی و معنوی به نمود قانون‌مندی، احساس زنده بودن و اهمیت حفظ ارکان صنفی میان آنها بازگردد.
سینمای ایران در میان بحرانی است که خروج به سلامت آن، مستلزم پویایی اجزایش است. پویایی را نه در حرکت‌های نمایشی و از پیش تعیین شده بلکه در قدرت بخشیدن به صنوف و تداوم حضور اهالی سینما در موضوعات مبتلابه سینما جست‌وجو کنیم و آن را به کالبد سینمایمان تزریق کنیم تا سرپا ایستادن را یاد بگیرد و از یاد نبرد.

سحر عصر آزاد

منبع : روزنامه تهران امروز