دیپلماسی نفتی چین؛ آغازگر راهی نوین در تامین امنیت عرضه انرژی

بیشتر تحلیلگران بر این باورند كه در حال حاضر، نگاه چین بیش از همه به ونزوئلا است، كشوری كه بیش از ۶۰ درصد نفت خام خود را به آمریكا صادر می كند. بنابراین كشوری با بزرگترین ذخایر نفتی در خارج از خاورمیانه و رییس جمهوری كه معتقد است كشورش در مقابله با آمریكا نیاز به متنوع ساختن تجارت انرژی خود دارد، اكنون ونزوئلا بعنوان یك مدعی مفید و قابل قبول عرضه انرژی مورد توجه پكن قرار گرفته است. به گزارش "شانا"، نشریه "تایپه تایمز" با ارایه گزارشی جامع در این زمینه، چالشهای پیش روی چین تشنه نفت را در تامین امنیت عرضه انرژی خود، به تصویر كشیده و دیپلماسی نفتی این كشور را بررسی كرده است. هوگو چاوز، رییس جمهوری ونزوئلا، به همراه هیاتی مركب از ۱۲۵ مقام رسمی و تجار سرشناس این كشور و زنگ كوئینگ هونگ، معاون رییس جمهوری چین، اواخر ژانویه (اوایل بهمن ماه) ۱۹ توافقنامه همكاری در كاراكاس امضا كردند. این توافقنامه ها شامل طرحهایی برای توسعه میدانهای نفت و گاز چین است كه با سرمایه گذاریهای بزرگ در این زمینه، بزودی ارزش زیادی می یابند.
پس از آن كه جرج بوش، رییس جمهوری آمریكا، با حمایت از مخالفان چاوز، زمینه كودتای تاریخی یك روزه علیه وی را فراهم كرد، از آن زمان به بعد، چاوز درگیر یك جنگ لفظی با دولت آمریكا است. با این حال، ونزوئلا هنوز یك منبع سرشار نفتی برای شركتهای آمریكایی است، یكی از چهار كشور اصلی تامین كننده نفت خام مصرفی آمریكا كه ناخودآگاه سرمایه و منافع دو كشور را به هم ارتباط داده است. این در حالی است كه رافائل رامیرز، وزیر انرژی ونزوئلا، چندی پیش در مصاحبه ای اعلام كرد: "آمریكا نباید در این خصوص نگران باشد، زیرا این صحبتها مادامی كه تهاجمی جدی صورت نگرفته است، دلیل بر كنار كشیدن ما از بازار آمریكای شمالی به دلایل سیاسی نخواهد بود." هرچند، در ماههای اخیر، اقتصاد تشنه نفت چین توانسته بازاری پر رونق را برای ونزوئلا و دیگر كشورهای آمریكای جنوبی فراهم كند. راجر تیسوت، تحلیلگر موسسه "پی اف سی انرژی" در واشنگتن، معتقد است: "چینی ها بدون داشتن مقاصد سیاسی یا درخواستهای غیرمعقول وارد بازار ونزوئلا می شوند. آنها تنها می گویند؛ من برای سرمایه گذاری به اینجا آمده ام. و در واقع، می توانند میلیاردها دلار در این كشور سرمایه گذاری كنند. و مشخصا"، بعنوان كشوری با میلیاردها دلار توان سرمایه گذاری، این مساله را جدی تلقی كرده و آن را به راحتی از دست نمی دهند." اما، ورود چین به صحنه انرژی ونزوئلا چندان خوشایند مقامات رسمی آمریكا واقع نشده است، بویژه از آن رو كه آمریكا درست از زمانی كه ذخایر راهبردی نفتی اش درحد ثابتی مانده است، بشدت به نفت وارداتی وابسته شده است. در واقع، آنچه كه از ظواهر امر برمی آید آن است كه عرضه محدود نفت منجر به سیر صعودی قیمتها تا مرز ۵۵ دلار هر بشكه در ماه اكتبر شد كه این امر به نوبه خود بشدت بر روی رشد اقتصادی آمریكا اثر گذاشت. در همین راستا، كمیته روابط بین الملل سنای آمریكا كه ریاست آن را یك جمهوری خواه بر عهده دارد، اخیرا" از دولت و اداره مربوطه خواسته است تا راههای مقابله با قطع عرضه نفت از سوی ونزوئلا را بررسی كنند. سرمایه گذاری چینی ها در ونزوئلا تاكیدی جدی بر عدم توجه آمریكا بسوی كشورهای آمریكای لاتین است. به گفته یكی از اعضای كمیته، "برای سالها و سالها، نیمكره دیگر برای آمریكا از كمترین اهمیت برخوردار بوده است و چینی ها از این نكته به نفع خود استفاده كردند. در واقع، آنها از این حقیقت كه ما به اندازه ای كه باید، توجه چندانی به این نیمكره نداریم، نهایت استفاده را بردند."
و اكنون می توان گفت كه چین، دومین مصرف كننده بزرگ نفتی در دنیا، بعنوان یك رقیب كاملا"جدی برای آمریكا در خصوص دستیابی به نفت، گاز و دیگر مواد معدنی در آسیای مركزی، خاورمیانه و آفریقا مطرح شده است. وزارت انرژی آمریكا در آخرین گزارش خود اعلام كرد كه چین طی چهار سال اخیر ۴۰ درصد رشد تقاضای جهانی نفت را بر عهده داشته است و پیش بینی می شود كه مصرف سوخت این كشور طی ۲۰ سال از ۵۶/۵ میلیون بشكه در روز به ۸/۱۲ میلیون بشكه در روز افزایش یابد. و مهمترین نكته در این میان آن است كه بیشتر این میزان مصرف باید وارد شود. آمریكا در حال حاضر، ۴/۲۰ میلیون بشكه در روز مصرف نفت دارد كه حدود ۱۲ میلیون بشكه آن را وارد می كند. با كمی كنكاش در قراردادهای منعقد شده، می توان دریافت كه چین تلاش دارد تا با شركتهای بزرگ بین المللی قرارداد بسته و یا در آنها سهم داشته باشد. شركتهای چینی كه كمكهای شایان توجهی از دولت این كشور كه بیشتر جنبه امنیتی دارد، دریافت می كنند، می توانند از هزینه های كمتری كه دولت برای آنها در این راستا در نظر می گیرد، استفاده كنند. بر اساس این گزارش، چین تاكنون كار بر روی دو میدان نفتی در ونزوئلا را آغاز كرده است. بر اساس قراردادهای امضا شده در پكن در ماه دسامبر گذشته (آذر ماه) و در كاراكاس در ماه ژانویه (دی ماه)، این كشور كار توسعه ۱۵ میدان نفتی كه تولید نفت آنها رو به كاهش بوده است واقع در شرق ونزوئلا را بر عهده گرفته است. بر همین اساس، پكن ماهانه ۱۲۰ هزار بشكه نفت از این كشور خریداری كرده و قصد دارد بر اساس طرح جدید خود، با ساخت یك كارخانه در ونزوئلا، سوخت مورد نیاز نیروگاههای برق خود را تامین كند. تحلیلگران انرژی معتقدند كه این قراردادها كه بسیاری از آنها حاشیه ای (فرعی) بشمار می روند، نشان می دهد كه چین با افكاری بلند پروازانه تر، قدم در راهی گذاشته است كه انتهای آن نامعلوم است. به گفته تحلیلگران، این گامها گامهایی است كه شما برای رسیدن به ارتباطی تنگاتنگ و بلند مدت، ناچار به برداشتن آنها هستید. به گفته یكی از تحلیلگران: "ما مطمئن نیستیم كه آنها حتما" به سوی عقد قرارداد برای اجرای پروژه های بزرگتر می روند، اما احساس ما این است كه این اتفاق به زودی خواهد افتاد."بر اساس قراردادهای منعقد شده، ونزوئلا از چین دعوت كرده است تا در پروژه های نفتی بزرگتر این كشور مشاركت كند؛ پروژه هایی مانند كشف و استخراج نفت در "كمربند اورینوكو"، كه یكی از بزرگترین ذخایر نفت خام دنیا را در خود جای داده است، و نیز جست و جو برای گاز طبیعی در این كشور كه بتواند ونزوئلا را به یكی از رقیبان سرسخت تولید كنندگان گاز دنیا تبدیل كند. تحلیلگران خاطرنشان می كنند كه بخشی از تلاش چین برای یادگیری فناوری ونزوئلا بویژه كار در پالایشگاههای نفت سنگین این كشور است. بیشتر نفتی كه در آینده استخراج خواهد شد از نوع نفت سنگین است كه برای پالایش آن، مبالغ هنگفتی باید هزینه شود. برعكس، چین به ونزوئلا پیشنهاد اعتبار مالی تا ۷۰۰ میلیون دلار برای ساخت خانه و دیگر مسایل رفاهی و نیز كمك به برنامه های چاوز برای از بین بردن فقر در این كشور را داده است. ونزوئلا، اكنون در صدد است تا با صدور نفت به چین، مسیر خط لوله ای را طراحی كند تا از طریق كانال پاناما، نفت را به كشورهای حوزه اقیانوس آرام برساند. ونزوئلا همچنین در نظر دارد با استفاده از موقعیت همسایه خود، كلمبیا، ساخت خط لوله ای را در این منطقه آغاز كرده تا از این مسیر نفت خود را به آسیا برساند. چاوز این قراردادها را طی سه سفر خود به چین به امضا رساند. بر همین اساس، مبادلات تجاری میان این دو كشور از ۲/۱ میلیارد دلار در سالهای گذشته به ۳ میلیارد دلار در سال جاری افزایش یافته است و ونزوئلا این افزایش مبادلات را نشان خوبی برای كاهش وابستگی خود به بازار آمریكا تلقی كرده است. بر همین اساس، چاوز در دیدار خود با روسای شركتهای چینی اظهار داشت: "ما برای بیش از ۱۰۰ سال است كه نفت تولید و استخراج می كنیم. اما این صد سال تماما" توسط آمریكا به تاراج رفته است. اكنون ما آزاد هستیم و دوست داریم نفت تولیدی خود را به چین، دومین مصرف كننده بزرگ دنیا، صادر كنیم."
با این حال، از این نكته نیز نباید غافل بود كه چین تمام علایق خود را در ونزوئلا خلاصه نكرده است. در واقع، آمریكای جنوبی با گردش مالی بیش از ۳۳ میلیارد دلار با چین، كعبه آمال و آرزوهای نفتی این كشور شده است. برزیل با عقد قراردادهای یك میلیارد دلاری، بولیوی با عقد قراردادهای ۲ میلیارد دلاری، اكوادور با عقد قراردادهای سنگین با "سینوپك"، شركت ملی نفت چین، پرو با امضای یادداشتهای تفاهم در زمینه مبادلات هیدروكربوری و كلمبیا با آغاز مذاكرات در این خصوص، همه نشانه ای از تمایل سیری ناپذیر چین به سوی ذخایر ره گم كرده آمریكای لاتین است. ذخایر عظیم نفتی كه آمریكا به دلایل سیاسی تاكنون از آنها محروم بوده و به تازگی رو به سوی آنها كرده است.

منبع : نمایشگاه بین‌المللی