از داروهای بدون نسخه‌ چه می‌دانید؟

خطاهایی كه در استفاده از داروهای بدون نسخه هم‌ رخ می‌دهند، ممكن است جدی و حتی كشنده باشند. مسكن‌های بدون نسخه، شایع‌ترین داروهایی هستند كه میلیون‌ها نفر در ایران و جهان از آن‌ها استفاده می‌كنند و اتفاقاً جزء داروهای نسبتاً ایمن هم به حساب می‌آیند. اما همین داروهای به ظاهر ایمن و بی‌خطر، از آن‌جا که توسط بسیاری از افراد، بدون توجه به مشخصات دارو و بدون خواندن توصیه‌های خاص بروشورها، مورد استفاده‌ قرار می‌گیرند و از آن‌جا که خیلی‌ها دوز مناسب و مدت مصرف این داروها این داروها را رعایت نمی‌كنند، مشكلات زیادی به وجود می‌‌آورند كه بعضی از آن‌ها به شرح زیر هستند:
۱) آسپیرین و هم‌خانواده‌هایش:
داروهای آسپیرین، مفنامیك اسید، ایبوپروفن، دیكلوفناك، ایندومتاسین و ناپروكسن، جزء خانواده‌ای از داروها به نام «داروهای ضدالتهاب غیر استروییدی» هستند که برای كاهش درد و پایین آوردن تب، به وفور استفاده می‌شوند و اتفاقاً اثرات خوبی هم دارند. اما یكی از مشكلات خاص این خانواده از داروها، مصرف بیشتر از حد مورد نیاز و طولانی‌تر از دوره درمان است. خطر زخم معده و خونریزی به دنبال مصرف سر خود و زیاده از حد این داروها نیز وجود دارد و بستری شدن در بیمارستان و حتی مرگ هم ممكن است به همین علت پیش بیاید. البته فقط آسپیرین نیست كه در این خانواده خطر بالاتری برای زخم معده ایجاد می‌كند؛ بلكه بقیه‌شان هم كم و بیش به همان اندازه می‌توانند خطر داشته باشند.
۲) استامینوفن:
از جمله خطرات مصرف استامینوفن، آسیب كبد است كه در مقادیر بالا و مصرف زیاده از حد این دارو ایجاد می‌شود. این خطر برای افرادی كه نوشیدنی‌های الكلی مصرف می‌كنند به مراتب بیشتر است. در حال حاضر، استامینوفن با اسامی دیگری هم در داروخانه‌های كشور به فروش می‌رسد. به علاوه، مسكن‌های جدیدی هم وارد بازار شده‌ كه چند داروی تركیبی از جمله استامینوفن را در خود دارند. به همین خاطر، حتماً لازم است بروشور یا نوشته‌های روی جعبه این مسكن‌ها را بخوانید تا آن‌ها را به اشتباه همراه با استامینوفن اضافه‌تر مصرف نكنید تا اثرات سمی دارو در بدنتان ایجاد نشود.
۳) رانندگی بعد از مصرف داروهای بدون نسخه:
بعضی از داروهای بدون نسخه ممكن است شما را خواب‌آلوده كنند. این موارد معمولاً به صورت هشدار روی جعبه یا در بروشور داروها ذكر می‌شود. حالت خواب‌آلودگی باعث می‌شود كه سرعت پاسخ دادن مغز به محرك‌ها و اتفاقات بیرونی كاهش یابد. بنابراین لازم است در صورت ایجاد خواب‌آلودگی، از رانندگی و كار كردن با وسایل و ماشین‌آلاتی كه نیاز به تمركز دارند، پرهیز كنید. مصرف داروهای خواب‌آور و مصرف مشروبات الكلی هم این خطر را تشدید می‌كنند.
● دارو با معده پر یا خالی؟
روی جعبه بسیاری از داروها نوشته «با معده خالی میل كنید» یا «همراه غذا میل كنید» یا «۳ ساعت پس از صرف غذا میل كنید» یا . . . و اگر هم چنین مواردی نوشته نشده باشد، پزشك یا دكتر داروساز این نکات را به‌ شما می‌گویند. تركیب شیمیایی بعضی داروها به این صورت است كه باید زودتر در بدن جذب شوند؛ پس بهتر است كه با معده خالی مصرف شوند تا زودتر وارد گردش خون شوند و اثرشان را در بدن سریع‌تر شروع كنند. برعكس، برخی دیگر از داروها باید همراه غذا مصرف شوند تا جذبشان دیرتر و آهسته‌تر صورت بگیرد تا هم اثرشان دیرتر آغاز شود و هم عوارض احتمالی‌شان به حداقل ممكن برسد. پس بهتر است نحوه مصرف دارو در ارتباط با زمان صرف غذا همیشه رعایت شود. مسأله دیگر، تأثیر برخی غذاهای خاص بر مقدار داروی جذب‌شده در بدن است؛ مثلاً آب گریپ‌فروت اگر همراه با بعضی داروهای ضد فشار خون نوشیده شود، مقدار این داروها را در جریان خون تا حد خطرناكی بالا می‌برد؛ یا مثلاً مصرف لبنیات و غذاهای دارای كلسیم بالا همراه با آنتی‌بیوتیك‌ها، اثر ضدمیكروبی آن‌ها را كاهش می‌دهد. تداخل داروهای گیاهی و شیمیایی مشابه داروهای شیمیایی، داروهای گیاهی هم دارای اثرات جانبی و عوارضی هستند که ممکن است با داروهای دیگر تداخل كنند. ضرورت دارد به پزشك‌ یا دكتر داروسازتان اطلاع بدهید كه چه داروها و تركیبات گیاهی یا حتی مكمل‌های ویتامینی را مصرف می‌كنید.
از مثال‌های خطرناك تداخل دارویی می‌توان به مواردی اشاره كرد كه یك فرد برای بیماری خود كه تحت درمان با یك داروی نسخه‌ای تجویزشده توسط پزشك است، یك تركیب گیاهی هم مصرف ‌كند. نمونه بارز آن، افرادی هستند كه برای رقیق كردن خونشان، داروی وارفارین (نام تجاری: كومادین) مصرف می‌كنند؛ این افراد به هیچ‌وجه نباید «قرص سیر» یا تركیب «جینگكو بیلوبا» را همزمان با این دارو مصرف كنند. تداخل الكل و دارو الكل با تأثیر بر كبد، به عنوان اصلی‌ترین عضو بدن كه روی داروها اثر می‌گذارد، باعث ایجاد اختلال در كاركرد داروها می‌شود. الكل می‌تواند اثر داروها را خنثی كند یا با ایجاد تداخل، اثر سمی آن‌ها را بالاتر ببرد. عواقب مصرف نوشیدنی‌های الكلی با دارو، بسیار خطرناك است: از ایجاد مشكلات تنفسی گرفته تا مشكلات قلبی، خونریزی، غش و حتی مرگ. مصرف همزمان داروهای بدون ‌نسخه با الكل هم می‌تواند مشكل‌ساز باشد (توضیحات مربوط به استامینوفن را ببینید).
● اصول نگهداری از داروها
▪ به نحوه نگهداری دارو دقت كنید حمام، بدترین جای منزل برای گذاشتن قفسه دارو است. گرما، رطوبت و نور همگی جزء مواردی هستند كه روی تركیب دارو اثر می‌گذارند. بهتر است داروهایتان را در یك جای تاریك و خشك مثل كشوی میز یا كشوی تخت نگهداری كنید. داروها را در طبقات بالای یخچال كه خطر یخ زدن وجود دارد، نگذارید، مگر آن‌كه حتماً در دستور نگهداری آن قید شده باشد. داروها را در ماشین (جا) نگذارید چون داخل ماشین در زمستان برای بسیاری از داروها سرد و در تابستان برای بسیاری از داروها گرم است.
▪ دارو را دور بیندازید اگر. . .
▪ بوی بد وآزاردهنده‌ای پیدا كرده، رنگش عوض شده یا كدر شده است (شربت‌ها).
▪ تاریخ مصرفش گذشته است.
▪ روكش آن باز شده یا این‌كه دارو خُرد شده است.

منبع : پیک تندرستی