پنجشنبه, ۲۹ شهریور, ۱۴۰۳ / 19 September, 2024
مجله ویستا
جهانی شدن و سلامت زنان
بخش ششم سند ژوهانسبورگ (اجلاس سران برای توسعه پایدار) در آستانه قرن ۲۱ برنامه اجرایی را برای بهداشت جامعه جهانی در نظر گرفته است و اهداف توسعه پایدار را تنها در صورتی موفق میداند كه بیماریهای ناتوان كننده بسیار شایع از بین برود و تحقق این امر را تاكید ویژه بر زنان و كودكان، همچنین گروههای آسیب پذیر میداند.
از قرن هفدهم و از زمانی كه مردم (معمولا مردان) توانستند با سهولت هر چه بیشتر به اطراف مسافرت كنند، به نظر رسید كه دنیا در حال كوچكتر شدن است. از همان زمان بسیاری از كشورهایی كه با هم مشكلاتی هم داشتند با یا بدون تمایل ولی به دلائل عدیده اقتصادی، اجتماعی و سیاسی دور هم جمع شدند و این امر موجب شد كه دنیا درسطوح مختلف خیلی بیشتر به هم ربط پیدا كند. این روند در طی سه دهه اخیر بسیار سریعتر شده است.
هر چند جهانی شدن تعریف واحد مورد قبولی ندارد ولی پدیدهای است كه از طریق افزایش ادغام اقتصادی، برقراری ارتباطات، انجام مسافرتها و نفوذ فرهنگی (بخصوص فرهنگ غربی)، كشورهای مختلف، مردم و صاحبان مشاغل بیشتر باهم مرتبط و به هم متكی میشوند. جهانی شدن یك پدیده چند بعدی است كه قرن ۲۱ را دستخوش تحولات عدیدهای در عرصههای اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، سیاسی و تكنولوژی خواهد كرد. این پدیده بر ابعاد مختلف سلامت و برای دهها سال آینده اثر گذار خواهد بود. جهانی شدن فرصتهای زیادی را ایجاد میكند ولی منافع آن به طور یكسان بین افراد و كشورها تقسیم نشده است و بییشتر تحولات صرفاً در بسترهای اقتصادی رخ داده و توجه كمتری به بسترهای اجتماعی آن نظیر حقوق بشر، فقر، محیط زیست و سلامت نیروی كار و به خصوص زنان داشته است. پیشرفت در بخش فناوری اطلاعات و مخابرات مرهون جهانی شدن است. رشد سریعتر اقتصادی، بالا رفتن معیارهای زندگی، نوآوریها وانتشار سریع تكنولوژی و مهارتهای مدیریتی از دستاوردهای جهانی محسوب میشود. در زمینه سلامت، Telemedicine میتواند به تشخیص و درمان بیماران و از جمله در مورد ناباروری زنان كمك كند اما نظیر اغلب دستاوردهای جهانی شدن، به دلیل هزینههای سنگین اكثریت عظیمی از مردم و بخصوص زنان از آن منتفع نمیشوند.
جهانی شدن و امكانات آن موجب شده است تا شبكههای جنائی بیشتر به قاچاق مواد مخدر، تسلیحات، فلزات و سنگهای گران قیمت و نیز قاچاق انسان بپردازند. فرصتهای چشمگیر تجاری سبب شیوع و انتقال فرامرزی بسیاری از بیماریها و از جمله ایدز كه بیماری فقر به حساب میآید و نیز موجب نگرانی از شیوع سوء تغذیه، كاهش دسترسی به آب سالم و مراقبتهای بهداشتی، مسكن، آموزش و اشتغال جوانان شده است. همچنین تاثیرات صنعتی شدن بر شرایط زیست محیطی و عدم دستیابی جمعیت كثیری ازمردم كشورها به حقوق بشر، و بی بهره ماندن آنان از فناوری اطلاعات و اینترنت، تجارت الكترونیك و امثال آن موجب توسعه ناهمگون كشورها گردیده است.
به دلیل سرعت جهانی شدن، تمام راهها و امكانات حمایتی كه در گذشته حتی در جوامع فقیر وجود داشت قطع شده است. این روزها نیمی از جمعیت دنیا با كمتر از ۲ دلار در روز زندگی میكنند ۱/۲ میلیارد نفر در جنوب آسیا و جنوب صحرای آفریقا باكمتر از ۱ دلار در روز بسر میبرند. این در حالی است كه ۶۰% درآمد جهان متعلق به یك میلیارد نفر ساكنین كشورهای توسعه یافته است. و لذا در مقابل افرادی كه معتقدند اقتصاد باز موجب افزایش رشد اقتصادی و سبب كاهش فقر خواهد شد عده زیادی چنین عقیدهای ندارند و مدعی هستند كه جهانی شدن موجب اشاعه فقر و نابرابری میشود، چنانچه در كشورهای صنعتی هم بر شدت اختلاف بین افراد صاحب دانش و مهارت و افرادآموزش ندیده و فاقد مهارت میافزاید. بررسی جدید سازمان جهانی تجارت حاكی از آنست كه جهانی شدن اقتصاد در كشورها و بخصوص در كشورهای كم درآمد موجب كاهش فقر نمیشود و برعكس فاصله طبقاتی را بیشتر كرده و بر تعداد فقرا و نیز بر بی عدالتی درون كشورها میافزاید. بررسیها نشان میدهد كه در كشورهایی كه اطلاعات وجود دارد اعم از كشورهای توسعه یافته و یا در حال توسعه، زنان فقیر میشوند. و در بسیاری از كشورها زنان محرد وبا بیوه بیشتر در معرض خطر هستند. در داخل خانوادهها هم به علت وجود تبعیض، زنان فقیر ترند. در مناطقی از هند زنان مجبورند همه روزه برای جمع آوری هیزم ساعتها راه بروند و به دلیل از بین رفتن جنگلها (deforestation) مجبورند ساعتهای طولانیتری را طی كنند. برای بسیاری از زنان آفریقایی این امر در مورد آوردن آب صدق میكند، جهانی شدن این مشكلات راتشدید كرده است.
بسیاری از حدود ۲۰۰ كشور جهان فقط میتوانند ۲۵ دلار یاكمتر برای سلامت هر نفر در سال هزینه كنند. مقایسه این رقم بامبلغ ۵۰۰۰ دلاری كه سرانه سلامت مردم آمریكا است خود گویای بسیاری ار حقایق است.
كشورهای ثروتمند سالیانه ۴ میلیارد دلار به صورت رسمی برای توسعه بخصوص سلامت به كشورهای فقیرتر كمك میكنند. این به معنی یك دلار در سال برای هر نفر در كشورهای در حال توسعه است. این مبلغ شامل وامهایی كه در فعالیتهای سلامتی مورد استفاده قرار میگیرد نیز میشود، ولی شامل بعضی كمكها برای آب، آموزش و دفع بهداشتی فضولات هزینه میشود نمیباشد. مبلغ ۴ میلیارد دلار مورد اشاره معادل نصف مبلغی است كه سالیانه در آمریكا صرف استفاده از لوازم آرایشی میشود و معادل ثلث مبلغی است كه اروپاییها سالیانه صرف خوردن بستنی میكنند در حقیقت این كمك بسیار ناچیز از مبلغی است كه فقط برای ارائه كردن پیش پا افتادهترین خدمات بهداشتی آن هم فقط برای كودكان كشورهای مزبور مورد نیاز است.
تجارب نشان داده است كه برخورداری از سطح بالای سلامت، موجب جلوگیری از فقر اقتصادی كشورها میشود چه انسان سالم محور توسعه پایدار است. در این راستا مردم كشورهای شرق آسیا بهترین و جنوب صحرای آفریقا بدترین وضع رادارند. یكی از دلائلی كه فقیران همچنان فقیر باقی میمانند عدم دسترسی به خدمات اولیه بهداشتی است. تحصیلات هم مثل سلامت تحت تأثیر تغییرات درآمد و فقر قرار میگیرد.
سرمایههای انسانی و قدرت تولید از طریق غیبت ناشی از بیماری بالغین در محل كارو بچهها در مدرسه و اختلال عملكردشان حتی در صورت حضور، خدشه دار میشود. غیبت، خود درآمد را كم میكند و هزینههای پزشكی راافزایش میدهد. و اینها بر تغذیه مجموعه خانواده و به خصوص كالری و آهن دریافتی اثر میگذارد. حادترین شرایط درافراد كم درآمد و به خصوص زنان و در فقیرترین كشورهای است.طبق تعریف سازمان جهانی بهداشت ،انسانی سالم به حساب میآید كه از سلامت كامل جسمی، روانی و وضعیت مناسب اجتماعی برخوردار باشد و نه اینكه فقط بیمار نباشد. منظور از سلامت باروری سلامت در تمام زمینهها ی مربوط به سیستم باروری و فعالیت و فرایند آن است. طبق اطلاعیه نشست پكن، سلامت زنان هم مثل مردان تحت تاثیر بسیاری از شرایط قرار میگیرد. طبق گزارش UNDP و UN در هیچ جامعهای در جهان زنان از حقوق مساوی با مردان برخوردار نیستند، لذا مسائل خاصی در مورد زنان وجود داردنظیر شیوع بیشتر فقر و وابستگی اقتصادی در زنان، تجربه خشونت، نگرش منفی نسبت به دختران و زنان، انواع تبعیضها، قدرت محدودی كه بسیاری از زنان در ارتباط با زندگی جنسی و تولید مثل خود دارند و نیز عدم نفوذ آنان در تصمیم گیریها كه این واقعیات اجتماعی اثرات منفی بر سلامت آنان میگذارد. علاوه بر آثار سوء وضعیت اجتماعی زنان بر سلامت آنان ، عوامل دیگری هم بر آسیب پذیری آنان میافزاید كه از آن جمله است اختلافات بیولژیكی زنان ،باردار شدن، بیماریهای مقاربتی از جمله ایدز، عوارض حاملگی و زایمان، سرطان دهانه رحم، سوء استفاده جنسی، مثله كردندستگاه تناسلی یا ختنه زنان، سوء تغذیه، خشونت خانگی، تبعیض فرزند پسر و كشتن دختر بچهها، مسئولیت مراقبت از افراد آسیبپذیر، بیمار و در حال موت و نیز دسترسی بسیار محدودتر به خدمات پیشگیری یا درمانهای حیات بخش.
مطالعات و مستندات عدیدهای در زمینه سلامت زنان و نیز ارتباط ابعاد مختلف سلامت زنان با جهانی شدن گزارش شده است. بخش قابل توجهی از این نوشتهها مربوط به گزارشات سازمان ملل و ارگانهای وابسته به آنست. با توجه به محدودیت زمان فقط به گوشه هایی از آثار جهانی شدن بر ابعادی از سلامت زنان اشاره میشود .
● اهمیت غذا و سلامت تغذیه
ورود شركتهای چند ملیتی به صحنه كشاورزی و تولید مواد غذایی، موجب بی كار شدن زارعین جزء كه در كشورهای در حال توسعه زنان اكثریت آنان راتشكیل میدهد میشود. و زنان مجبور میشوند همه روزه علاوه بر انجام سایر وظایف خود، و مسافتهای طولانی را برای تامین نیازهای خانواده بپیماید كه این امر موجب فرسایش آنان و نیز سبب سوء تغذیه انرژی - پروتیئن میشود.
علی رغم تلاش فراوان كشورهای در حال توسعه برای افزایش صادرات و تأمین ارز مورد نیاز برای وارد كردن مواد غذایی، به نظر میرسد تا سال ۲۰۲۰ بسیاری از كشورهای در حال توسعه به دلیل نداشتن ارز مورد نیاز قادر به وارد كردن مواد غذایی مورد نیاز خود نباشند. كمبود مواد غذایی طبیعتاً فقرا را بیشتر متأثر میكند و در درون خانوادهها هم بیشترین لطمه به زنان خواهد خورد كه به خصوص در دوران باردهی و شیر دهی بیشترین نیاز را به مواد غذایی دارند و معمولا هم كمترین مقدار غذا را دریافت مینمایند.
در كشورهای در حال توسعه به دلیل نیاز فراینده به واردات مواد غذایی و عدم برخورداری از سیستم لازم برای بررسی ایمنی مواد غذایی، ممكن است بخش اعظمی از جمعیت كشور در معرض مواد غذایی آزمایش نشده كه از نظر ژنتیكی دستكاری شده است، قرار گیرند. اطلاعات موجود در زمینه میزان خسارات احتمالی ناشی از این قبیل مواد غذایی به زنان در سنین بارداری، زمان حاملگی و شیر دهی محدود است. از مشكلات دیگر در امر تغذیه مسئله چاقی است. هر چند سنگینی وزن در بین مردها بیشتر است ولی چاقی در خانمها شایعتر است. این امر در كشورهایی كه به سرعت در حال تغییر هستند نظیر الجزایر، مصر، ایران، اندونزی، ازبكستان و مراكش بیشتر مشاهده میشود
● بیماری ایدز
هر چند بیماری ایدز در شروع بیماری مردان هم جنس باز آمریكایی بود، ولی این روزها نیمی از موارد جدید این بیماری در كشورهای درحال توسعه در بین زنان مشاهده میشود. زنان به طور متوسط دو برابر مردان و حتی در بعضی از مناطق دختران جوان ۶ برابر بیشتر از مردان در معرض ابتلا هستند. هم به دلیل افزایش موارد بیماری در بین زنان و هم به دلیل اینكه مراقبت از بیماران به عهده زنان است افزایش موارد این بیماری منجر به مشكلات بیشتر زنان در خانوادهها میگردد. از طرف دیگر دسترسی به داروهای ضد ویروس ایدز برای پیشگیری از انتقال مادر به شیر خوار به دلیل وجود مقرراتی كه قدرت انحصاری تولید داروها را برای شركتهای دارویی خاص حفظ میكند، وجود ندارد. از دهه ۱۹۸۰ فشار خیلی زیادی برای دگرگون سازی خدمات سلامت باروری در سطح جهان ایجاد شد كه شامل كاهش هزینه دولتها، خصوصی سازی و تحمل هزینهها توسط مصرف كنندگان است. تجارت آزاد و كاهش تعرفههای مربوطه موجب محدود شدن توان مالی دولتها و تكیه آنها به كمكهای خارجی و در نتیجه تضعیف بهزیستی جامعه میشود. افزایش خصوصی سازی هم منجر به افول سیستم مراقبتها و اضمحلال خدمات اجتماعی و بهداشتی شده و در این راستا زنان كه جزء فقیرترین اقشار جامعه هستند بیشترین خسارت را میبینند، به خصوص در مناطقی كه بیماری ایدز شایع است بر حجم كارهای آنان در منزل به طور چشمگیری اضافه میشود برای دولت هم به دلیل مشكلات اقتصادی و كاهش ارزش پول كشور، امكان وارد كردن داروهای اساسی و از جمله داروهای ضد ایدز وجود ندارد.
در زمان افزایش بیكاری و بیشتر شدن اختلاف سطح درآمدها، زنان و دختران ممكن است مجبور به خود فروشی شوند كه این امر آنان را بیشتر در معرض خطر ایدز قرار میدهد. همچنین زنان پناهنده هم به دلیل در معرض خشونتهای جنسی قرار گرفتن و یا پرداختن به امر فحشاء بیشتر در معرض خطر ابتلاء به ایدز قرار میگیرند. و نیز با توجه به قاچاق سالیانه حدود یك تا دو میلیون زن و كودك، احتمال ابتلاء به بیماری ایدز در این گروه خیلی بیشتر است. سرعت افزایش تراكم جمعیت نظیر آنچه در اردوگاه آوارگان و یا سایر اشكال شهر نشینی بدون برنامه به دلیل مهاجرت به شهرها جهت كاریابی اتفاق میافتد، اغلب باشرایط ناسالم زندگی نظیر نبودن سرپناه مناسب و نبودن توالت بهداشتی و غیره توأم است كه این شرایط افراد را بیشتر در معرض بیماریها و از جمله بیماری ایدز و نیز سوء استفادههای جنسی و سوء مصرف داروها قرار میدهد. همچنین مشاغلی كه با مسافرتها و غیبتهای طولانی مردان توأم است، خطر بیماریهای مقاربتی و از جمله ایدز را افزایش داده و نهایتاً همسران آنان را در معرض خطر ابتلاء قرار میدهد.
● دخانیات:
تجارت آزاد مصرف دخانیات را افزایش میدهد. هرچند ظاهراً كشورهای عضو سازمان جهانی تجارت طبق مقررات بین المللی میتوانند سیاست جامعهای را در ارتباط با دخانیات و صرف نظر از اینكه چه كشوری طرف مقابل آنان باشد داشته باشند، ولی تمایلات سیاسی و توان كشورها همیشه این اجازه را نمیدهد كما اینكه موافقت نامههای دو طرفه بین آمریكا و چندین كشور آسیایی و تهدیدنمودن آن كشورها به تحریم اقتصادی در دهه ۱۹۸۰ منجر به افزایش سیگار در این كشورها و به خصوص كشورهای فقیرتر شد. سیگار كشیدن در بین زنان كشورهای در حال توسعه رو به افزایش است و به نظر میرسد در آینده نزدیك در صد دختران و زنان سیگاری مساوی مردان شود. این امر بدان علت است كه فرهنگ غرب و غرب زدگی قبح اجتماعی و فرهنگی سیگار كشیدن زنان را در بسیاری ازكشورهای در حال توسعه از بین برده است. در عین حال زنان بیشتر در معرض خطر ابتلا به سرطان ریه هستند و این امر در مورد هر نوع و هر تعداد سیگار صادق است.
● بهداشت و ایمنی حرفه ای
افزایش قدرت شركتهای چند ملیتی منجر به جهانی شدن توالیدات شده است. آنها اجناس را هر جا و بهر شكلی كه بیشترین منفعت را برایشان داشته باشد تولید میكنند و شاید بهمین دلیل جهان شاهد افزایش بی سابقه حضور زنان به عنوان نیروی كار است. بطوریكه در حال حاضر زنان بین ۴۲ % - ۳۳ % نیروی كار جهان را تشكیل میدهند همچنین اشتغال غیر رسمی زنان بخصوص در مشاغل با مهارت كمتر متداولتر شده است و در عین حال بار كار داخل منزل آنان به دلیل اینكه خدمات اجتماعی و بهزیستی دولتی در حال تحلیل رفتن است، افزایش یافته است. تعداد رو به افزایشی از زنان چین و اروپای شرقی وارد بازار و از جمله تجارت سكس شدهاند. مبداء حدود دو سوم قاچاق زنان برای امر فحشاء از اروپای شرقی است. بعضی از زنان پس از اینكه صاحب در آمدی شدند ممكن است ازدواجی را كه برایشان غیر قابل تحمل است رها كرده و همسر دیگری اختیار كنند و یا به تنهایی با فرزندان خود زندگی كنند. ولی معمولاً به دلیل شرایط اجتماعی زنان این تغییرات در مجموع سبب بهبود وضع سلامت بهزیستی آنان نشده است و در مجموع برای بسیاری اگر اشتغال نفعی دارد همه را عملاًباید صرف مخاطرات سلامت كنند.
افزایش فعالیت زنان در مناطق تولیدی صادرات، با سوانح فزاینده ماشین آلات و شرایط نامناسب و غیر بهداشتی (نظیر وجود بیش از حد گرد و غبار، صدا، مواد سمی شیمیایی و تهویه نامناسب)، تبعیض و خشونت همراه است. این نوع شغل بسیار استرس زا بوده و همراه بیماریهای قلبی و عروقی، اختلالات روانی، سقط، مشكلات مربوط به حاملگی و سلامت جنین است. بعضی از كمپانیها كاركنان زن را به بستن لوله رحم تشویق میكنند. در این مرحله از جهانی شدن مهاجرت بین قارهها، كشورها و بین روستاها و شهرها به شدت افزایش یافته است. تحقیقات نشان میدهد كه هر چند مردان و زنان هر دو مهاجرت میكنند اما نحوه مهاجرت آنان و ارتباط آن با سلامت شان متفاوتست. مثلا بسیاری از زنان به صورت غیر رسمی بكار گرفته شده و یا در بازار سكس استخداممی شوند و لذا بیشتر در معرض خطر تبعیض و خشونت قرار میگیرند. از طرف دیگر زنان مهاجر كه در خانهها كار میكنند اغلب در كشور میزبان از پوشش قانونی برخوردار نبوده و به شدت به كارفرمای خود متكی هستند كه این خود به آسیب آنان درمقابل خشونت و سوء استفاده میافزاید.
● بهداشت روان :
بیماری روانی نتیجه بعضی عوامل اجتماعی، ژنتیكی، عفونی استرس دار و اثرات آنها بر یكدیگر است. در كشورهای در حال توسعه ۹۵ % - ۹۰% موارد افسردگی و حدود ۷% موارد اسكیزوفرنی درمان نمیشوند. افسردگی شدید در زنان دو برابر مردان اتفاق میافتد. زنان در مشاغل با مهارت كمتر آزادی و كنترل كمتری در نحوه كار، برنامه و سرعت كاری خود دارند و این امر بیشتر آنان را در معرض افسردگی و اضطراب قرار میدهد. در كشورهایی كه سرعت دگرگونی اقتصادی زیاد است ارتباط بسیار نزدیكی بین جنس زن، درجات بالای افسردگی، اضطراب، تحصیلات پایین و فقر مشاهده میشود و احتمال خود كشی افزایش مییابد. و آنگاه كه اعتبارات دولتی مربوط به بهداشت و سلامت كاهش مییابد، با عنایت به شیوع دو برابر افسردگی در بین زنان، طبیعی است كه این امر میتواند آثار سویی برای زنان به همراه داشته باشد.● بیماریهای عفونی :
روند فعلی جهانی شدن توأم با جابه جا شدن بی سابقه جمعیت در داخل كشورها و عبور روزانه بیش از ۲ میلیون نفر از مرزهای بین المللی است كه منجر به افزایش مهاجرتها و در نتیجه انتقال بیماریها میشود. تجارب فزاینده حیوانات زنده و محصولات حیوانی هم موجب افزایش شیوع بیماریها میگردد. و از طرفی روند كاهش اعتبارات دولتی در زمینه سلامت، آموزش و سایر برنامههای اجتماعی در بسیاری از كشورها بیشترین تهدید را برای گروههای آسیبپذیر یعنی زنان حامله، مادران جوان و كودكان زیر ۵ سال دارد. سل در كشورهای در حال توسعه در بین بزرگسالان علت اصلی مرگهای ناشی از یك عامل عفونی بیماریزا به حساب میآید و سالیانه ۱/۵ میلیون مرگ را سبب میشود و اولین علت مرگ زنان محسوب میشود. در سطح جهان نیمی از پناهندگان كه اغلب هم زنان هستند دچار سل میشوند. سالیانه ۳۰۰ تا ۵۰۰ میلیون مورد مالاریا مشاهده میشود. در اثر ابتلاء به این بیماری یك میلیون نفر جان خود را از دست میدهند. مالاریا یك علت مهم مرگ مادران و نیز سقط و مرده زایی است و به ایجاد كم خونی مزمن كمك میكند. همچنین چون زنان مسئولیت مراقبت از افراد بیمار خانواده را به عهده میگیرند بیشتر در معرض ابتلاء بیماریهای مختلف قرار دارند.
سنگینی بدهی كشورها موجب میشود كه دولتها اعتبارات مربوط به خدمت اجتماعی و سلامت را كاهش دهند و مردم مجبور میشوند از جیب خود هزینه كنند. این امر موجب كاهش میزان مراقبت دولت در امر بیماریها و نیز كاهش سرمایه گذاری درامر پیشگیری و درمان میشود. با توجه به اینكه زنان اغلب درمان بیماریهای خودرا به تأخیر میاندازند. و كمتر از مردان به خدمات بهداشتی - درمانی دسترسی داشته و همچنین پروتكلهای درمانی را كمتر از مردان تعقیب میكنند، لذا خیلی بیشتر در معرض خطر هستند.
● خشونت
خشونت بر علیه زنان همراه با نتایج منفی گوناگونی است كه شامل صدمات حاد، اختلالات عملی اعضاء بدن، معلولیتهای ماندگار، اختلالات متفاوت زنانگی، اختلالات ناشی از استرس صدمات افسردگی، اضطراب، مصرف الكل، سوء مصرف مواد، بیماریهای مقاربتی، قتل، خود كشی، مرگ مارد و مرگ شیرخوار میباشد. فقر و نابرابریها، واسطه ارتباط پیچیدهای است كه بین خشونت و جهانی شدن وجود دارد. اصولا منافع جهانی شدن به طور مساوی در بین و در داخل كشورها توزیع نشده و لذا جهانی شدن در بعضی موارد به افزایش نابرابریها و بی عدالتیها كمك كرده است.
پیشرفتهای تكنولوژی، حمل و نقل ارزانتر، حذف محدودیتهای تجاری، افزایش سود (همه از ویژگیهای فعلی جهانی شدن است) موجب شرایطی شده است كه تجارت و دسترسی به الكل، مواد اعتیاد آور و اسلحه آسانترشده و از قاچاق زنان و دختران حمایت میشود.
بررسی در سطح جهان نشان میدهد كه بین ۶۹% تا ۱۰ % زنان توسط همسر و یا مردی كه شریك جنسی آنها است مضروب میشوند. زنانی كه در فقر زندگی میكنند خیلی بیشتر در معرض این خشونت قرار دارند. همچنین مطالعه نشان میدهد كه حدوداً از هر ۵ زن در سطح دنیا به یك نفر تجاوز شده و یا در معرض تجاوز قرار گرفته است. بعضی مطالعات نشان میدهد كه در سطح جهان حدود ۴ میلیون زن و دختر برای فاحشگی اجباری، بردگی یا ازدواج اجباری خرید و فروش میشوند. این امر كه از دستاوردهای جهانی شدن است از پروژههای تجاری جنایی بین المللی است كه بیشترین رشد را داشته و برای قاچاقچیان سالیانه حدود ۷ میلیارد دلار درآمد دارد. طبق بررسی یونیسف، جهانی شدن مساله قاچاق زنان و بچهها را از مرزها آسانتر كرده است. مطالعهای در آمریكا نشان میدهد كه از هر ۵ كودكی كه منظماً وارد اینترنت میشود با یك نفر شان از طریق یك غریبه برای سوء استفاده جنسی ارتباط برقرار میشود. در سال ۱۹۹۸ یك میلیارد دلار از طریق اینترنت برای محتوای مختص بالغین هزینه شد كه ۶۹% كل فروش محتوای اینترنت بود.
در زمان بروز ناپایداری اقتصادی در كشورهایی كه در واكنش به فشارهای جهانی در آنها تغییرات اجتماعی سریع ایجاد شده است (افزایش بی كاری، سقوط ارزش پول، كاهش اعتبارات عمومی دولت،افزایش فقر) زنان به مقیاس فوق العاده زیادتری تحت تاثیر قرار میگیرند و خشونت نسبت به آنان افزایش مییابد. و عدم امنیت مالی و مهاجرت اجباری به شهر كه به دنبال این وضعیت پیش میاید ممكن است دختران و زنان را به فحشاء بكشاند و این خود خطر خشونت را افزایش میدهد شاید به همین دلیل هم بیشترین میزان افزایش خشونتها در اروپای شرقی و آسیای مركزی مشاهده میشود.
دختران و زنانی كه مجبورند به تنهایی مسافتهای طولانی را طی كنند و نیز در زمان شورشهای داخلی و دوران پس از آن زنان بیشتر در معرض خشونت و تجاوز جنسی هستند. تغییر نقش زنان و مردان در زندگی (اشتغال زنان، تأخیر انداختن زمان ازدواج زنان و نیز بچه دار شدن، دور بودن مردان از منزل برای مدت طولانی بدلیل شغلی،بیكاری مردان) ممكن است بر روابط داخل منزل اثر گذارده و منجر به سوء رفتار با زنان و كودكان شود.
● سلامت باروری :
مشكلات سلامتی مربوط به جنسیت و تولید مثل حدود ۲۵% بار بیماریهای زنان را در جهان تشكیل میدهد. میزان مرگ و میر مادران (MMR) كل جهان حدود ۴۰۰ در یك صد هزار تولد زنده است. كمتر از ۱ % این مرگ و میرها در كشورهای توسعه یافته اتفاق میافتد، جایی كه متوسط احتمال مرگ مادران در موقع حاملگی و یا وضع حمل یك در ۲۸۰۰ است در حالی كه در قسمت زیر صحرای آفریقا، این احتمال یك در ۱۶ و در كشورهای افغانستان و سیرالئون یك در ۷ میباشد. در جهان سالیانه حدود ۳۴۰ میلیون مورد بیماری مراقبتی درمانپذیر است (سوزاك، كلامیدیا، سیفیلیس و تریكومونا) و میلیونها مورد بیماری مقاربتی ویروسی غیر قابل درمان از جمله ۵ میلیون مورد جدیدایدز اتفاق میافتد. سالیانه ۴۲۵۰۰۰ مورد جدید سرطان دهانه رحم عمدتاً در كشورهای در حال توسعه تشخیص داده میشود كه ۱۹۵ هزار نفر از این بیماری عمدتاً قابل پیشگیری میمیرند. بخش بسیار مهم موارد سرطان دهانه رحم بوسیله یك عفونت مقاربتی یعنی ویروس پاپیومای انسانی ایجاد میشود روزانه ۵۵ هزار سقط غیر بهداشتی اتفاق میافتد كه ۹۵% آنها در كشورهای در حال توسعه است و موجب مرگ ۲۰۰ زن در روز میشود كه معادل حدود ۱۳ % مرگ مادران در سطح جهان است. سقط در بعضی كشورها ۶۰ % مرگ مادران را به خود اختصاص میدهد. تعداد زنان ختنه (مثله) شده بین ۸۵ تا ۱۱۴ میلیون نفر است و سالیانه ۲ میلیون مورد بر این عدد اضافه میشود. یعنی روزانه ۶۰۰۰ دختر ختنه میشوند.
جهانی شدن دارای اجزاء بسیار عدیدهای است كه یكی از اجزاء دگرگون سازی سیستم خدمات سلامتی است. یكی از اقدامات در این راستا وارد كردن بیمههای خصوصی به صحنه عمل است كه اغلب تبعیضآمیزند یعنی ممكن است هزنیههای مربوط به حاملگی و یا زایمان را نپردازند و یا زنان را مجبور به پرداختن حق بیمه بیشتر كنند.
مطالعات نشان میدهد كه این بیمهها موجب افزایش نزخ سزارین و هیستر كتومی میشوند. مساله دیگر در ارتباط با عملكرد غیر اخلاقی شركتهای دارویی چند ملیتی است. طبق مطالعات انجام شده آنها داروهای با كیفیت پایین را به كشورهایی كه قوانین ضعیف دارند صادر كرده و بر روی زنان این كشورها در زمینه داروها و وسائل پیشگیری از حاملگی تجربههای غیر اخلاقی میكنند.
● آب:
كاهش ذخایر آب آشامیدنی، كاهش كیفیت آبها و زیادی مصرف، دنیا را به طرف بحران آب سوق میدهد. جهانی شدن از طریق افزایش مهاجرت و شهر نشینی، تغییرات محیط زیست و غیره این مشكل را تشدید میكند. خدمات آب و سرویسهای بهداشتی به صورت فزایندهای خصوصی میشوند. شركتهای بین المللی آب به صورت فزایندهای،كنترل ذخایر آب و مدیریت آن را در اختیار گرفتهاند. در حال حاضر فقط سه شركت حدود چهل در صد بازار آب تجاری را در سطح جهان در اختیار دارند و در سال ۲۰۰۱ حدود ۱۵۷ میلیارد دلار درآمد داشتهاند. درآمد این شركتها همه ساله ۱۰% افزایش داشتهاند. كه از درآمد بعضی از كشورها كه در آنهاكار میكنند بیشتر است. كمپانیهای خصوصی همچنین مالكیت سدها و آبراهها و صنعت آبهای بطری و ایجاد روشهای جدید نمك زدایی از آب و خالص كردن آن و نیز وسایل انتقال از طریق سوپر تانكرها و غیره را در اختیار دارند. سیاستهای جهانی آب به طور فزایندهای به وسیله مؤسسات تجاری و ملی تعیین میشود. مصرف آب در حال حاضر هر ۲۰ سال دو برابر میشود كه بیشتر از دو برابر سرعت افزایش جمعیت است و اگر مصرف آب به همین وضع ادامه یابد تا سال ۲۰۲۵ تقاضا بیشتر از آب موجود است.
دختران وزنان به عنوان تهیه كنندگان اولیه آب مسئول تامین آب از راههای دیگر هستند. آنان ممكن است مجبور باشند مسافتهای طولانی تا حد ۱۰-۱۵ كیلومتر و یا ۸ ساعت در روز پیاده روی را برای به دست آوردن ۱۵-۲۰ لیتر آب در هر رفت و برگشت طی كنند. استمرار روشهای غیر سالم نظیر حمل آب بر روی سر آنان موجب پر خونیهای مضر دردهای مزمن، خستگی، كوتاهی قد و از دست دادن وقت و انرژی میشود بیماریهای مربوط به آب كه عمدتاًقابل پیشگیری است، در بین شایعترین علل بیماری و مرگ است. دختران و زنان مسئول مراقبت از این دسته از بیماران هم هستند كه هم درآمد زایی آنان را محدودتر میكند و هم تحصیلات آنان را و نیز به دلیل افزایش هزینه درمان افراد خانواده بدهیهای آنها افزایش مییابد و فقرشان عمیقتر میگردد. زنان مجبورند برای شستشوی لباسها و سایر كارها در آبهای آلوده بایستند و زنان شهری هم ممكن است مجبور باشند ساعتها برای به دست آوردن آب در صف منتظر بمانند. این اوقات هدر رفته مانع حضور فعال آنان در امر درآمد زایی، تحصیل، درگیری در مسائل فرهنگی و سیاسی و استراحت و تفریح میشود. عدم دسترسی به آب، مشكلات عدیدهای را ایجاد میكند از هر ۱۰ دختر یك نفر در مدت عادت ماهیانه به مدرسه نمیرود و یا وقتی دختران به بلوغ میرسند مدرسه را ترك میكنند كه علت آن ناكافی بودن آن و سرویس های بهداشتی است.
● سلامت مردم بومی:
از یك فرد بومی اهل سیبری پرسیده شد، جهانی شدن برای تو چه مفهومی دارد و چه چیزی را به همراه میآورد. او پاسخ میدهد:" ما مردم بومی سیبری خیلی قبل از مردم دیگر جهانی شدن را شناختهایم. برای من جهانی شدن وقتی شروع شد كه مرا به مدرسه شبانه روزی بردند و مجبورم كردند كه به زبانی كه آن موقع زبان خارجی بود یعنی روسی صحبت كنم. اتفاقی كه در طی آن سالها افتاد این بود كه ما تقریباً نابود شدیم. كودكان، دیگر به زبان بومی صحبت نمیكنند به جای غذاهای سنتی آنها همبرگر میخورند و كوكاكولا میآشامند، لباس جین میپوشند و میخواهند یك زندگی نوع غربی داشته باشند. تمام آهنگها و سرودهای ما، سنتها و فرهنگ ما در حال ناپدید شدن است. شرح حال ما نمونه واقعی جهانی شدن است. حالا تمام آنچه برای ما اتفاق افتاد و مارا نابود كرد میرود كه عده بی شماری از مردم دنیا رانیز نابود كند. "
جهانی شدن در ذهن بومیها، تاریخ گذشته سركوبگریها و استعمار را زنده میكند و اینكه چگونه در مقابل آن پدیده و آن قدرتهای فوق العاده مقاومت كردند و جان سالم به در بردند. دانشمندان و فعالان بومی میگویند آنچه در بطن و عمق اكثر چالشها و مشكلاتی كه جهانی شدن برای بومیان سر تا سر جهان ایجادكرده، مشاهده میشود تضاد ارزشها است. در یك طرف غربی گری، سرمایه داری نئو لیبرال و تأكید بر فقر گرایی قرارداد و در طرف مقابل آن جمع گرایی و انسان گرایی كه ارزشهای سنتی مردم بومی است. از یكی از شورشیهای زاپا تیستا پرسیدند چرا شما ضد جهانی شدن هستید. او گفت مبارزه ما با آینده نیست بلكه با این مطلب است كه چه كسی آینده را شكل میدهد و چه كسی از آن بهره برداری میكند.
ماهنامه سبا
وایرال شده در شبکههای اجتماعی
ایران مسعود پزشکیان دولت چهاردهم پزشکیان مجلس شورای اسلامی محمدرضا عارف دولت مجلس کابینه دولت چهاردهم اسماعیل هنیه کابینه پزشکیان محمدجواد ظریف
پیاده روی اربعین تهران عراق پلیس تصادف هواشناسی شهرداری تهران سرقت بازنشستگان قتل آموزش و پرورش دستگیری
ایران خودرو خودرو وام قیمت طلا قیمت دلار قیمت خودرو بانک مرکزی برق بازار خودرو بورس بازار سرمایه قیمت سکه
میراث فرهنگی میدان آزادی سینما رهبر انقلاب بیتا فرهی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی سینمای ایران تلویزیون کتاب تئاتر موسیقی
وزارت علوم تحقیقات و فناوری آزمون
رژیم صهیونیستی غزه روسیه حماس آمریکا فلسطین جنگ غزه اوکراین حزب الله لبنان دونالد ترامپ طوفان الاقصی ترکیه
پرسپولیس فوتبال ذوب آهن لیگ برتر استقلال لیگ برتر ایران المپیک المپیک 2024 پاریس رئال مادرید لیگ برتر فوتبال ایران مهدی تاج باشگاه پرسپولیس
هوش مصنوعی فناوری سامسونگ ایلان ماسک گوگل تلگرام گوشی ستار هاشمی مریخ روزنامه
فشار خون آلزایمر رژیم غذایی مغز دیابت چاقی افسردگی سلامت پوست