تأثیر داروهای گیاهی در درمان ”بیماری قرن ما“

افسردگی چنان شایع است که آن را بیماری قرن ما می‌نامند. دوری از طبیعت، زندگی ماشینی و جدائی از فطرت واقعی انسان باعث شده بیشتر ما گاهی احساس تلخ اندوه، یأس و ناامیدی را تجربه کنیم. البته آن‌چه از نظر پزشکی افسردگی نامیده می‌شود احساسات منفی بسیار شدیدی است که ممکن است حداقل چند هفته طول کشیده و نه تنها روح و روان، بلکه جسم شخص را هم تحت تأثیر قرار دهد. افسردگی منجر به اختلال در زندگی فرد شده و او ممکن است افکار مربوط به مرگ و خودکشی را در سر بپروراند. چنین حالتی بسیار خطرناک بوده و یک مورد اورژانسی روانپزشکی است و بیمار بلافاصله باید تحت مداوا قرار بگیرد. در افسردگی، فرد دچار احساس بی‌حوصلگی، اضطراب و نگرانی شدید گردیده و ممکن است مشکلات حافظه و تمرکز حواس داشته باشد. ضمناً گاهی دچار هذیان، توهّم و افکار خودکشی می‌گردد. گاهی افراد افسرده اظهار می‌دارند عواطف خود را از دست داده و دیگر هیچ اشکی در چشمانشان وجود ندارد این علامت یکی از ناراحت‌کننده‌ترین علائم افسردگی است. افسردگی در اثر کاهش میزان برخی مواد شیمیائی در مغز مانند دوپامین Dopamine، سروتونین Serotonin، نورآدرنالین Noradrenalin به وجود می‌آید. این کاهش میزان هورمون اغلب با اتفاقات ناراحت کننده در زندگی فرد از قبیل از دست دادن شغل، عشق، همسر، فرزند، والدین .... و یا برخی اتفاقات استرس‌زا از قبیل ازدواج، طلاق، بازنشستگی، زایمان، بیماری و ... رخ می‌دهد. گرچه بعضی مواقع نیز هیچ دلیل خاصی برای ابتلا به افسردگی وجود ندارد. تحقیقات نشان داده که زنان به دلیل شرایط اجتماعی و تغییرات هورمونی طی چرخهٔ قاعدگی، حاملگی و زایمان دو برابر بیش از مردان به بیماری افسردگی دچار می‌شوند. البته وضعیت اجتماعی تأثیر بیشتری در ابتلاء فرد به افسردگی دارد. در تحقیقی که در شهر لندن انجام شده به این نتیجه رسیده‌اند که مادران جوانی که دارای سه یا بیشتر کودک زیر ۱۰ سال هستند خانم‌هائی که از حمایت همسر برخوردار نیستند و خانم‌هائی که در بیرون از خانه هیچ شغلی ندارند و یا پس از زایمان مجبور به ترک شغل خود می‌شوند بسیار بیشتر از سایرین به افسردگی مبتلا می‌گردند. الگوهای فکری مثل بدبینی و منفی‌نگری نیز امکان ابتلاء به افسردگی را افزایش می‌دهد. افسردگی فصلی نوعی افسردگی شایع است که به کاهش میزان ملاتونین در بدن ارتباط دارد. ترشح هورمون ملاتونین در بدن به نور بستگی دارد. در افرادی که به افسردگی فصلی دچارند از نور درمانی استفاده می‌شود. تابش چهار ساعت نور درخشان از یک لامپ مخصوص، این افراد را به مدت یک هفته از افسردگی دور نگه می‌دارد. ضمناً محل زندگی نیز تأثیر به‌سزائی در استعداد افراد برای ابتلاء به افسردگی دارد. افرادی که در مناطق سرسبز و طبیعی زندگی می‌کنند به مراتب کمتر از افراد ساکن شهرهای شلوغ به افسردگی مبتلا می‌شوند.
از آ‌ن‌جا که افسردگی یک بیماری جسمی ـ روحی است برای نتیجه‌گیری درمانی بهتر است روان‌درمانی و دارودرمانی هم‌زمان انجام پذیرد. روان‌درمانی به دو صورت کوتاه مدت و بلند مدت انجام می‌گیرد. روان‌درمانی کوتاه مدت از شناخت‌درمانی، رفتاردرمانی، شناخت‌ ـ رفتاردرمانی و روان‌درمانی شناختی تحلیلی تشکیل شده است در شناخت‌درمانی از بیمار می‌خواهند افکار منفی خود را بنویسد سپس مسیر فکری وی بررسی شده و به او کمک می‌نمایند تا از افکار افسردهٔ خود دست بردارد. در رفتاردرمانی به‌جای این‌که سعی کنند افکار افسرده را کم نمایند تلاش می‌کنند کارها و رفتارهای افسرده را کم کنند.
شناخت ـ رفتاردرمانی از هر دو توأماً استفاده می‌شود. در نوعی شناختی ـ تحلیلی ـ درمانی علاوه بر استفاده از روش‌های شناختی و رفتاری به گذشته فرد نیز توجه می‌شود تا مطلع شود چرا مسیر فکری‌اش این‌گونه شده است. در روان‌درمانی بلند مدت از روش‌های روانکاوی و مشاوره استفاده می‌گردد. در روانکاوی بر روی مسائل گذشتهٔ زندگی فرد متمرکز می‌شوند. روانکاوان عقیده دارند علت مسائل زمان حال مربوط به زندگی فرد در گذشته است. در واقع هر مشکل حل نشده‌ای در قسمتی از روح و ذهن ما باقی می‌ماند و مانند یک زخم کهنه باعث آزار ما می‌شود. بنابراین آنها سعی می‌کنند نگرش ما نسبت به مسائل گذشته را تغییر دهند. در روش مشاوره به فرد کمک می‌کنند تا خود تصمیم بگیرد. مشاوران معمولاً از نصیحت خودداری می‌کنند. برای نتیجه‌گیری بهتر از روان‌درمانی، عبادت، توکل به خداوند و اتصال به نیروی لایزال الهی، صحبت به دوستان در مورد مشکلات، مسافرت و دور شدن از مشکلات، قرار گرفتن در محیط‌های سرسبز و خرّم، تماشای گذر آب در رودخانه، روش‌های آرام‌سازی بدن مانند مدیتیشن، بیوفیدبک و غیره توصیه می‌شود. خنده نیز فعالیت بسیار مفیدی است که در سلامتی فرد نقش تعیین کننده‌ای دارد. کم کردن مقدار استرس در زندگی، یکی از مثبت‌ترین اقداماتی است که شما می‌توانید برای کاهش شدت افسردگی‌تان انجام دهید. ویتامین‌های C،B۵،A برای کاهش میزان استرس و هیجان بسیار مفید است. ویتامین A در اسفناج، سیب‌زمینی، فلفل قرمز، کدو، گل کلم به میزان زیادی وجود دارد. ویتامین B۵ در تخمهٔ آفتابگردان، کدو، ذرت، قارچ، ماست، تخم‌مرغ، توت‌فرنگی و کلم بروکلی موجود است. ویتامین C در پرتقال، لیمو، گریپ‌ فروت، کیوی، گل کلم، فلفل و کلم بروکلی وجود دارد. برای مداوای افسردگی و تقویت اعصاب ویتامین B توصیه می‌شود ویتامین B، هم به‌صورت قرص و هم در موادغذائی زیر وجود دارد:
ویتامین B۱: برنج، گندم و لوبیا
ویتامین B۲: ماهی، تخم‌مرغ، گوشت سفید، حبوبات
ویتامین B۶: حبوبات و محصولات دریائی
ویتامین B۱۲: ماهی و لبنیات
سروتونین موجود در شکلات نیز سبب ترشح هورمون‌ شادی شده افسردگی را کاهش می‌دهد. داروهای گیاهی شاه‌پسند طبی و سنبل باتلاقی، آرامبخش سیستم عصبی می‌باشند. از جوشانده یا تنتور آنها می‌توان برای کاهش اضطراب، سردرد، بی‌خوابی، تحریک‌پذیری بیش از حد و عدم توانائی در ریلکس شدن استفاده نمود. جوی دوسر ضد افسردگی و تقویت کننده اعصاب می‌باشد. هم‌چنین برگ‌های گل گاوزبان تقویت کننده غدد فوق کلیوی بوده و باعث رفع افسردگی می‌گردد. می‌توان روزی سه بار از آب برگ گاوزبان استفاده نمود. برگ‌های تازه ریحان نیز ضد افسردگی و تقویت‌ کننده روحیه و باعث شادابی می‌باشد. قطره ۳۰ میلی‌لیتری هایپیران Hypiran در درمان افسردگی، بی‌خوابی، اضطراب، سردرد و میگرن به کار می‌رود. می‌توان روزی دو یا سه بار هر بار ۲۰ تا ۳۰ قطره در نصف لیوان آب حل نموده قبل از غذا استفاده شود. این دارو از گیاه علف چای تهیه شده است.
به هر حال، افسردگی به هر دلیلی که به وجود آمده باشد قابل درمان است و داروی هر دردی نیز در طبیعت وجود دارد.

محبوبهٔ مقدم

منبع : فصلنامه جهان گل