ماش

به فارسی و در كتب طب سنتی با نام « ماش » نامبرده شده به فرانسوی Pasquier و Vesce و Vesce commune و به انگلیسی Common vetch و Green mung bean و Tare گفته می شود. گیاهی است از خانواده Leguminosae تیره فرعی Papilionaeeae نام علمی ان Vicia satival می باشد.
● مشخصات
گیاهی است علفی ، یكساله و دو ساله وچند ساله به بلندی ۱ – ۵/۰ متر . ساقه ان زاویه دار و خزنده و كم و بیش پوشیده از كرك . برگهای ان مركب زوج ، دارای ۵ – ۳ جفت برگچه كه منتهی به پیچك می شوند . گلها منفرد وارغوانی یا خوشه ای هستند. میوه ان به شكل غلاف كم وبیش دراز پوشیده از تار كه د ران تعدادی دانه ماش كوچك گرد و قهوه ای یا حنایی قرار دارد. این گیاه در شمال ایران و خرم اباد وهمدان به حالت وحشی می روید و در مناطق مختلف ایران به طور پرورشی می كارند. فلورا ایرانیكا معتقد است كه واریته هایی از ماش در ایران می روید .
● به این شرح :
۱) Vicia sativa var sativa كه در شمال و غرب و جنوب ایران انتشار دارد.
۲) Vicia sativa Wulf. Var cordata ( WULf ) Arcangeli كه در شمال و نواحی غرب ایران نظیر بختیاری انتشار دارد .
۳) Vicia sativa L. var angustifolia L. كه در شمال و غرب و شرق و مركز ایران انتشار دارد.
ماش دونوع دارد یكی نوع زمستان Vicia sativa dura و دیگری واریته بهاره Viicia sativa vernalis
برای تكثیر ماش نوع زمستانی را در نیمه دوم مهر ماه می كارندو نوع بهاره در اوایل بهار كاشته می شود.
● تركیبات شیمیایی
از نظر تركیبات شیمیایی در ماش وجود گلوكوزید ، ویسیانین ، و اسید سیانیدریك HCN گزارش شده است.
بررسی ها نشان می دهدكه در هر یك صد گرم گیاه تازه ۲۰ میلیگرم و در هر یك صد گرم گیاه خشك ۵۴ میل گرم ارسنیك وجود دارد.. ماش به سبب داشتن ارسنیك كمی تلخ است كه با جوشیدن ماش در اب نمك دار از بین می رود . به علاوه از ماش ماده ویسین جدا شده است.
● خواص – كاربرد
ماش از نظر طبیعت طبق نظر حكمای طب سنتی كمی سرد وخشك است و پوست كنده ان معتددل است . از نظر خواص لطیفتر از عدس و نفخ ان كمتر از عدس و باقلا و از این جهت از سایر حبوب بهتر است .
مواد مغذی ان زیاد ولی دیر هضم است. خصوصا كه پوست ان را گرفته باشند. ماش از غذاهای تابستان و بهار در مناطق حاره وبرای صاحبان مزاج گرم است. زیرا مسكن حرارت و حدت و التهاب صفرا وخون است. ماش مقوی اعصاب و نیروی دید چشم است و برای سردردهای گرم و تبهای گرم و حاد و امراض كلیه نافع است. پخته پوست گرفته ان با روغن بادام خونساز است و اگر با برگ خرفه ، كاهو ، جو پوست گرفته ، سرمق یا مرزنگوش پخته شود برای تبهای صفراوی نافع است . اگر ماش با پوست را با ترشك بپزند شكم را می بندد.
از خواص دیگر ماش ان است كه با وجود سردی ، سودا را تحریك نمی كند. اگر منظور این باشد كه به مزاج لینت داده شود باید ماش پوست گرفته با اب عسل و روغن بادام شیرین پخته و خورده شود و اگر بخواهند ضمن این كه شكم بسته می شود حدت و حرارت خون و صفرا هم تسكین یابد باید با اب انار ترش كه با پرده های سفید داخ انار فشرده و اب گرفته باشند و یا با سماق و روغن شیرین بپزند و بخورند.
ماش پوست گرفته پخته برای سرفه و زكامهای گرم نافع است.
ماش برای اشخاص سرد مزاج و پیران و كسانی كه در معده انها نفخ و گاز بسیار است مضر است ، بخصوص پوست گرفته ان و مضر دندان و قوه باه است و از این نظر اشخاص سرد مزاج باید با ادویه گرم مانند زیره ، دارچین ، قرنفل ، زنجبیل ، مصطكی ، و خردل بخورند و در اشخاص گرم مزاج با اب عسل یا با اب انار ترش و روغن بادام بخورند. ضماد پخته ان با سركه برای عوارض پوستی مانند جرب جراحتدار و ضماد پخته ان با اب برای رفع سستی اعضای بدن و تسكین درد دندان مفید است.
خوردن ماش در موارد تبهای دانه دار مانند ابله و سرخك مفید است.

منبع : موسسه اطلاع‌رسانی طعام اسرار