حماس بازیچه ایران نیست

نزاع بین اسرائیل و حماس به مفهوم جنگ بین اسرائیل و ایران نیست. این مساله افسانه‌ای است که در دوره حکومت بوش ساخته شد و اکنون هیچ‌گونه طرفداری ندارد. ایران به‌طور خاص از انتخابات ۲۰۰۶ فلسطین که در آن حماس با اخذ اکثریت آرا فرصت تشکیل حکومت را به‌دست آورد، از این جنبش به شکل واقعی حمایت کرده است. به دنبال این انتخابات، مشروعیت حکومت جدید فلسطین از سوی اسرائیل و آمریکا انکار شد و تحریم اقتصادی، زندگی فلسطینی‌ها را در آشفتگی اقتصادی فرو برد. در اثنای همین آشفتگی اقتصادی کمک‌های بشردوستانه به داد فلسطینی‌ها رسید. در جریان نزاع کنونی نیز ایران دو کشتی حامل کمک‌های بشردوستانه به غزه فرستاده است اما تحلیلگران آمریکایی و اسرائیلی معتقدند که اگر حمایت‌های مستقیم ایران نمی‌بود، حماس نمی‌توانست هیچ‌گونه اقدامی علیه اسرائیل انجام دهد. مثلا‌ جرج جافی رئیس مرکز مطالعات بین‌المللی کمبریج در سال ۲۰۰۶ در مصاحبه‌ای که با رادیو آزاد آمریکا انجام داد مدعی شد که <حکومت اسرائیل به‌طور مستقیم از طریق کمک مالی‌ای که ایران به حزب‌الله می‌کند، مورد حمله واقع می‌شود و ایران درواقع از طریق حزب‌الله تمام وقایع و تحولا‌ت داخلی سرزمین‌های اشغالی را تحت کنترل دارد و حتی در درگیری‌ها نیز به‌طور مستقیم مشارکت می‌کند.> اما اگر واقعیات جغرافیایی را در نظر بگیریم، هیچ‌کس این نظریه را که اسرائیل به‌طور مستقیم از طرف ایران مورد حمله قرار می‌گیرد، قبول ندارد. حماس اساسا از دو طرف جغرافیایی به اسرائیل و مصر محدود می‌شود و اسرائیلی‌ها ورود مواد غذایی و پزشکی را به‌شدت کنترل می‌کنند. تحت چنین شرایطی، چگونه کشتی‌های حامل سلا‌ح‌های ایرانی به اسرائیل می‌رسد؟ راکت‌هایی که اخیرا از طرف حماس روانه اسرائیل می‌شود، کاملا‌ وطنی هستند.
این راکت‌ها تکنولوژی پیچیده‌ای ندارند و پیشرفته نیز نیستند. اما اخیرا ادعا شده که ایران این راکت‌ها را به حماس داده است. با توجه به این تبلیغات می‌توان حدس زد که چنین شعارهایی ممکن است در سطح گسترده‌تر نیز شایع شود. به‌طوری که مثلا‌ در ۹ مارس ۲۰۰۸ روزنامه تایمز ‌لندن گزارش داد که ۱۵۰ نفر از رزمندگان حماس در تهران آموزش می‌بینند. حماس خودش مدعی است که ۱۵ هزار نفر رزمنده دارد و اسرائیل به‌طور انبوه میلیون‌ها نفر رزمنده دارد. بنابراین آیا این صحیح است که آموزش تنها ۱۵۰ نفر رزمنده حماس در ایران، موجودیت اسرائیل را به خطر می‌اندازد؟ بعضی وقت‌ها عنوان می‌شود که حزب‌الله لبنان آلت دست ایران در سطح منطقه است اما حزب‌الله هیچ‌گونه دسترسی جغرافیایی به غزه ندارد. پس چرا افسانه حمایت نظامی ایران از حماس این همه تکرار می‌شود؟ یکی از دلا‌یل این است که سیاست خارجی آمریکا معتقد است که بخش‌های مقاومت بدون کمک یک دولت نمی‌تواند دوام بیاورد. قبل از اینکه ایران در معرض اتهام قرار گیرد، لیبی مورد هدف سیاست خارجی آمریکا بود اما از دهه ۱۹۸۰ دقیقا همان اتهامات متوجه ایران شده است. دلیل دوم این است که ایران خود به حل مساله کمک نمی‌کند. در ایران هنوز شعارهای اول انقلا‌ب زنده هستند و بخشی از زندگی سیاسی این کشور را تشکیل می‌دهند. هنوز این فکر وجود دارد که ایران قصد دارد مانند اوایل دهه ۱۹۸۰، انقلا‌بش را به جاهای دیگر خاورمیانه صادر کند. حزب‌الله و حماس اولین اهداف این انقلا‌ب هستند. ایران در تشکیل حماس هیچ نقشی نداشته ولی چون با اسرائیل در نزاع است بنابراین در اندیشه‌های انقلا‌بی با آن احساس نزدیکی می‌کند. اخیرا این تصور ایجاد شد که ایران درحال تولید سلا‌ح‌های هسته‌ای است و درصدد است این سلا‌ح را به حزب‌الله و حماس نیز بدهد اما باید گفت که هنوز مشخص نیست آیا خود ایران می‌تواند سلا‌ح هسته‌ای تولید کند یا نه؟ برای اسرائیل و برای تمام جهانیان آشکار شده که این برچسب کمک ایران به حماس هیچ‌گونه کمکی به بهبود فرآیند صلح نمی‌کند و حمله به ایران تنش بین اسرائیل و همسایگانش را کاهش نمی‌دهد.

ویلیام بی‌من
ایرانشناس مشهور آمریکایی
و رئیس مرکز مطالعات خاورمیانه دانشگاه براون آمریکا ‌

منبع : روزنامه اعتماد ملی