یکشنبه, ۲۰ آبان, ۱۴۰۳ / 10 November, 2024
مجله ویستا

سینوزیت‌ مزمن‌


سینوزیت‌ مزمن‌
مشخصه‌ سینوزیت‌ مزمن‌، باقی بودن علائم سینوزیت مانند احساس فشارودرد صورت ، سردرد ، گرفتگی بینی‌ و ترشحات غیرطبیعی‌ بینی‌ یا پشت حلق است‌ که‌ بیش‌تر از ۸ تا ۱۲ هفته‌ باقی‌ باشد. اصطلاح‌ سینوزیت‌ مزمن‌ وقتی‌ به‌ کار می‌رود که‌تغییرات‌ غیر قابل‌ برگشت‌ در مخاط سینوس‌ها رخ‌ داده‌باشد.
● علائم بالینی:
انسداد معمولا همراه‌ با ترشحات‌ بینی‌ و پشت‌ حلق‌است‌. این‌ ترشحات‌ غیر طبیعی‌ شایع‌ترین‌ و اغلب‌ تنهاشکایت‌ بیماران‌ را تشکیل‌ می‌دهد. ممکن‌ است ‌پولیپ‌های‌ بینی‌ مشاهده‌ شوند. در بیش‌تر موارد، نارسایی‌ شدید در عملکرد مژک‌ها، تخلیه‌ و تبادل‌هوایی‌ سینوس‌ وجود دارد. ممکن‌ است‌ قوه‌ بویایی‌کاهش‌ یابد. بیمارانی‌ با سینوزیت‌ مزمن‌، بیش‌تر ازاحساس‌ پری‌ و سنگینی‌ در سر و صورت‌ خود شکایت‌دارند تا احساس‌ سردرد واقعی‌. معمولا صرف‌ وجودچرک‌ در سینوس‌ بدون‌ ایجاد تغییرات‌ فشاری‌ درسینوس‌ موجب‌ درد نمی‌شود.
اگر بیماری‌ که‌ تشخیص‌سینوزیت‌ مزمن‌ برای‌ وی‌ مطرح‌ شده‌ است‌، دچار دردشدید و مداوم‌ شود، باید به‌ احتمال‌ ایجاد عوارض‌ یا وجود نئوپلاسم نیز‌ مشکوک‌ شد. تخلیه‌ ترشحات پشت بینی‌ به ‌درون‌ گلو و حنجره‌ می تواند‌ سبب‌ سرفه‌، بوی‌ بد دهان‌، گلودردخفیف‌ و احساس‌ وجود توده‌ در گلو می‌شود. تاثیر ترشحات بهمراه تنفس دهانی ناشی از انسداد بینی، موجب آثار التهابی‌ درحنجره‌ وگرفتگی‌ وخشونت‌ صدا می‌شود. به‌ طور معمول‌ بیماران‌ احتیاج‌ به‌سرفه‌ کردن‌ و تخلیه‌ گلوی‌شان‌ دارند. سستی و بیحالی به طور شایع وجود دارد. در کودکان باقی بودن علائم بیش از ۱۲ هفته به عنوان یک معیار تشخیصی است. سرفه مزمن، تحریک پذیری و بیقراری ممکن است تابلویی از سینوزیت مزمن کودکان باشد.
● تشخیص:
وجود چرک‌ در مئاتوس‌ میانی‌ یا حفره‌ بینی‌ در نبودبیماری‌ حاد تنفسی‌، قویادال‌ بر وجود عفونت‌ درسینوس‌های‌ پارانازال‌ است‌. معاینه‌ سینوس‌ها با استفاده‌ ازاندوسکوپی‌ تشخیصی‌ بینی‌ و سینوس‌ ودر صورت‌ لزوم‌ سی‌تی‌اسکن‌ سینوس‌ها تکمیل‌ می‌شود. معمولا قبل‌ از انجام‌ سی‌تی‌اسکن‌ درمان‌دارویی‌ کامل‌ جهت‌ حذف‌ تغییرات‌ گذرای‌ مخاطی‌ لازم‌است‌. در تشخیص افتراقی باید رینیت های آلرژیک و غیرآلرژیک، انحراف سپتوم و سایر ناهنجاری های ساختمانی داخل بینی مانند کونکا بولوزا ( هوادار شدن شاخک میانی بینی که موجب تنگ شدن مسیر درناژ سینوس ها می شود) مد نظر باشد.
اندوسکوپی‌ تشخیصی‌ بینی‌ و سینوس‌ روشی‌ دقیق‌ وساده‌ جهت‌ معاینه‌ ناحیه‌ گذرگاهی‌ سینوس‌ها یااستیومئاتال‌ کمپلکس‌ ـ محل‌ درناژ اکثر سینوس‌ها ـ است.
پس‌ از استفاده‌ موضعی‌ از داروی‌ بی‌حس‌ کننده‌ ووازوکنستریکتور (مانند لیدوکائین‌ و فنیل‌افرین‌) اندوسکوپ ‌با زاویه‌ جانبی‌ ۳۰ درجه‌ جهت‌ مشاهده‌ مستقیم‌ نواحی ‌مختلف‌ درناژ سینوس‌ها مورد استفاده‌ قرار می‌گیرد. وجود پولیپ‌ یا هر عامل‌ مسدود کننده‌ غیر قابل‌ برگشت‌ در ناحیه‌استیومئاتال‌ کمپلکس‌ نشانه‌ای‌ از وجود سینوزیت‌ مزمن‌است‌.
● درمان:
درمان‌ ابتدایی‌ سینوزیت‌ مزمن‌ شامل‌ استفاده‌ از آنتی‌بیوتیک‌ها و رفع‌ عوامل‌ مستعد کننده‌ است‌. درمان‌ باشناسایی‌ سینوس‌ درگیر ـ از طریق‌ رادیوگرافی‌ ـ و از بین‌بردن‌ عوامل‌ ایجاد کننده‌ ـ باکتری‌ یا آلرژن‌ ـ یا شرایط نامساعد محیطی‌ (آلودگی‌ هوای‌ محیط، سیگار و...) صورت‌می‌پذیرد. ممکن‌ است‌ سینوزیت‌ توسط عوامل‌ موضعی ‌(پولیپ‌های‌ بینی‌، جسم‌ خارجی‌، تیغه‌ منحرف‌ بینی‌ وتومور بینی‌)، عوامل‌ مجاورتی‌ (بیماری‌های‌ مربوط به‌دندان‌) یا عوامل‌ سیستمیک‌ (نقص‌ ایمنی‌، فیبروزسیستیک‌، سندرم‌ مژه‌ غیر متحرک‌) ایجاد شود.
بسیاری‌ از موارد سینوزیت‌ مزمن‌ نیازمند درمان‌جراحی‌ است‌. درمان‌های‌ جراحی‌ برای‌ سینوزیت‌ مزمن‌ به ‌دو دسته‌ تقسیم‌ می‌شود.
▪ دسته‌ اول‌ روش‌هایی‌ است‌ که‌ باهدف‌ ریشه‌کردن‌ عفونت‌ و برداشتن‌ مخاط پاتولوژیک‌ وتغییرات‌ غیر قابل‌ برگشت‌ از داخل‌ سینوس‌ انجام‌ می‌گیرد. این‌ جراحی‌ها که امروزه بیشتر آنها منسوخ شده اند شامل‌ کالدول‌لوک‌ (برداشتن‌ دیواره‌ قدامی‌سینوس‌ با برش‌ از زیر لب)، اتموئیدکتومی‌خارجی‌ (برای‌ پاک‌سازی‌ سلول‌های‌ اتموئید) واستئوپلاستیک‌ فلپ‌ (باز کردن‌ دیواره‌ قدامی‌ سینوس‌فرونتال‌، خارج‌ کردن‌ تمام‌ مخاط سینوس‌ و پر کرن‌سینوس‌ با چربی‌ شکم) است‌.
س دسته‌ دوم ‌روش‌هایی‌ است‌ که‌ هدف‌شان‌ بازگرداندن‌ عملکرد طبیعی‌سینوس‌ یعنی‌ تهویه‌ و درناژ، بدون‌ خارج‌ کردن‌ کامل ‌تمام‌ مخاط است‌. از این‌ رو آن‌ها را روش‌های‌ جراحی‌عملکردی‌ سینوس‌ می‌نامند. در این‌ روش‌ها اغلب‌ ازاندوسکوپ‌ جهت‌ دستیابی‌ به‌ نقاط کلیدی‌ انسداد به‌ویژه‌ در ناحیه‌ استیومئاتال‌ کمپلکس‌ استفاده‌ می‌شود و با پاک‌سازی‌ سینوس‌ اتموئید که‌ نقش‌ مهمی‌ در انسداد گذرگاه‌های‌ سینوسی‌ دارد، عملکرد سینوس‌های‌ وابسته‌یعنی‌ ماگزیلاری‌ و فرونتال‌ به‌ حالت‌ طبیعی‌ بر می‌گردد.
محدودیت‌های‌ استفاده‌ از اندوسکوپ‌ مشکل‌ بودن‌ تکنیک‌ جراحی‌ است‌، به‌ طوری‌ که‌ جراح‌ فقط با یک‌ دست‌امکان‌ کار دارد و کوچک‌ترین‌ خونریزی‌ نیز مانع‌ دید می‌شود. ضمن‌ این‌ که‌ امکان‌ آسیب‌ عناصر حیاتی‌ مانند شریان‌ کاروتید داخلی‌، مغز، چشم و عصب‌ بینایی‌ که‌ رابطه ‌تنگاتنگی‌ با جدار سینوس‌ها دارند، وجود دارد. این‌مشکلات‌، جراحی‌ اندوسکوپیک‌ سینوس‌ را به‌ یکی‌ ازحساس‌ترین و مشکل ترین‌ اعمال‌ جراحی‌ در بدن‌ انسان‌ بدل‌ ساخته‌است‌.
دکتر محسن نراقی
منبع : سایت دکتر محسن نراقی