پنجشنبه, ۱۶ اسفند, ۱۴۰۳ / 6 March, 2025
مجله ویستا
کالبد شکافی مصرف لجام گسیخته بنزین
پالایش نفت خام و تولید فراورده‌های نهایی از آن، نیاز به انرژی برق، سوخت و بخار دارد. مقدار انرژی مصرفی با توجه به میزان پیچیدگی در پالایشگاه حدود ۸ درصد محتوای انرژی محصول تولیدی انرژی مصرف می‌کند.
گازوییل نسبت به بنزین به انرژی فراوری کمتری نیاز دارد و تولید آن ۳۷ تا ۵۵ درصد انرژی مورد نیاز بنزین، انرژی مصرف می‌کند.
مصرف انرژی پالایشگاهی اخیراًافزایش یافته است، زیرا در تولید بنزین با فرمول‌بندی مجدد و گوگردزدایی گازوییل انرژی بیشتری نسبت به سوخت‌های مشابه مصرف می‌شود.
مصرف انرژی در توزیع به مسافت بین محل تولید و ایستگاه سوخت‌گیری، نوع حمل‌ونقل و انرژی مصرفی خودرویی که سوخت‌گیری می‌کند بستگی دارد. اتلاف‌های تبخیری هم برای بعضی از سوخت‌ها بویژه بنزین روی می‌دهد.
توزیع بنزین مراحل خاصی را طی می‌کند که عبارت است از انتقال از پالایشگاه به پایانه‌ها به وسیله کشتی یا خط لوله، انتقال به کامیون‌های حمل سوخت، تحویل به ایستگاه‌های سوخت‌گیری و نهایتاًجایگاه عرضه سوخت. گازوییل هم مسیر مشابهی را طی می‌کند، اما به ازای واحد، انرژی انتقال یافته کمتری نسبت به بنزین مصرف می‌شود، زیرا محتوای انرژی گازوییل بیشتر و میزان اتلاف تبخیری آن کمتر است.
ایران در حال حاضر یکی از بزرگترین مصرف‌کنندگان بنزین در جهان است.
اگرچه بخشی از این رشد مصرف طبیعی ناشی از افزایش درآمد سرانه و در پی آن بهره‌مندی افزون‌تر مردم از خودروهای شخصی است، اما به نظر می‌رسد دلیل اصلی رشد سرسام‌آور مصرف بنزین را باید در عوامل دیگری جست‌وجو کرد. به گزارش سازمان بازرسی و نظارت، متوسط مصرف بنزین در خودروهای ایرانی در حال حاضر ۱۷ لیتر در هر ۱۰۰ کیلومتر می‌باشد، حال آنکه استاندارد جهانی ۶/۵لیتر است. گزارش هیات تحقیق و تفحا مجلس در سال ۱۳۸۲ نشان می‌دهد که مصرف بنزین در ایران بطور متوسط حدود دو برابر سایر نقاط جهان است.
اگر این ارقام را حتی دست پایین نیز بگیریم، باز ناچار به اذعان این نکته هستیم که مصرف بنزین خودروها در ایران حداقل ۵۰ تا ۷۰ درصد بیش از سایر نقاط دنیاست.
نکته‌یی که در این میان بسیار حایز اهمیت است تفاوت معنی‌دار بین مصرف اعلام شده سوخت خودروهای تولید داخل کشور در برابر مصرف واقعی آنها است.
این میزان مصرف براساس اطلاعیه موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی، سازمان بهینه‌سازی مصرف سوخت و سازمان حفاظت محیط‌زیست اعلام شده است.
براساس مندرجات جدول، مصرف واقعی سوخت در خودروهای تولیدی کشور فاصله زیادی با رقم اعلام شده از سوی خودروسازان دارد. به عنوان نمونه خودرو پژو۲۰۶ طبق آزمایش‌های انجام شده مصرفی در حدود ۹ لیتر در ۱۰۰ کیلومتر دارد، حال آنکه این خودرو مدرن باید مصرفی در حدود ۵/۵لیتر در ۱۰۰ کیلومتر داشته باشد.
همچنین پراید انژکتوری، در شهر، مصرفی در حدود ۱۰ لیتر در ۱۰۰ کیلومتر دارد حال آنکه به دلیل سبکی وزن این خودرو قاعدتاص نباید مصرفی بیش از ۷ لیتر داشته باشد.
البته مصرف شهری خودروها معمولاًدر سایر نقاط دنیا نیز تا ۲۰ درصد بیش از اعلام رسمی کارخانه سازنده است، اما نکته‌یی که نباید فراموش کرد این است که خودروهای داخلی گاهی تا ۸۰ درصد در شهر بیش از ارقام اعلام شده توسط کارخانه سازنده مصرف دارند در حالی که از نظر قدرت موتور و ابعاد اتاق، کوچک و متوسط محسوب می‌شوند.
طی سالهای اخیر روند تولید خودرو در ایران افزایش چشمگیری یافته است، بطوری که در سال ۱۳۸۰، ۳۷۰ هزار دستگاه، سال ۱۳۸۱ حدود ۵۱۰ هزار دستگاه، سال ۱۳۸۲ حدود ۷۴۰ هزار دستگاه و سال ۱۳۸۳ حدود ۹۳۰ هزار دستگاه خودرو تولید شده و برنامه سال ۱۳۸۴ خودروسازان تولید بیش از یک میلیون دستگاه خودرو است.
برآوردی که از مجموع کل خودروهای در حال تردد در سطح کشور اعم از وارداتی و تولید داخل وجود دارد، بیش از ۶ میلیون دستگاه است.
تعداد خودروهای با عمر کمتر از ۵ سال بیش از ۳ میلیون و ۴۲ هزار دستگاه تخمین زده می‌شود که روزانه بیش از ۲۳ میلیون لیتر بنزین مصرف می‌کنند. طبق برآوردهای اعلام شده خودروهای بین ۲۵ تا ۳۰ سال ۱۰ میلیون لیتر و بالای ۳۰ سال ۲ میلیون و ۷۰۰ هزار لیتر در روز بنزین مصرف می‌کنند و این در حالی است که طبق استانداردهای جهانی، خودروهای بالای ۱۵ سال عمر جزو خودروهای فرسوده محسوب می‌شوند.
در خوش بینانه‌ترین حالت می‌توان حدس زد که تعداد ۲ میلیون و ۳۰۰ هزار خودرو بالای ۱۵ سال ساخت در کشور وجود دارد که نگهداری آنها از لحاظ مصرف سوخت، آلودگی محیط زیست و ایمنی، روزانه بیش از ۵/۱میلیون دلار به اقتصاد کشور لطمه وارد می‌کند.
در حال حاضر روزانه بطور متوسط بیش از ۳۰ میلیون لیتر بنزین وارد کشور می‌شود و از سوی دیگر با توجه به حداقل قیمت ۴۰۰۰ ریالی هر لیتر بنزین وارداتی اگر رقم مذکور را در ۴۰۰۰ ضرب کنیم به رقم ۱۲۰ میلیارد ریال می‌رسیم که هزینه سالانه آن رقمی حدود ۴۳ هزار و ۸۰۰ میلیارد ریال است؛البته باید توجه داشت که قیمت بنزین وارداتی همواره سیرصعودی داشته و قابل پیش‌بینی نیست.
پیشنهاد دولت برای جمع‌آوری خودروهای فرسوده به شرکت‌های خودروسازی به ازای هر خودرو فرسوده، دریافت مبلغ یک میلیون و پانصد هزارتومان است که هزینه سربار چشمگیری را به دولت تحمیل نمی‌کند، زیرا برمبنای محاسبات انجام شده مبلغ یک میلیون و ۴۰۰ هزارتومان آن مابه‌التفاوت سالانه قیمت بنزین وارداتی آن برگشت داده می‌شود.
براین اساس، چنانچه تا پنج سال آینده هر سال بتوان حداقل ۱۰۰ هزار دستگاه خودرو را از رده خارج کرد این اقدام ضمن بی‌نیاز کردن دولت از واردات بنزین، موجب بالا رفتن ایمنی رانندگی و کاهش محسوس آمار تصادفات، کاهش آلودگی هوا، متناسب شدن ظرفیت خیابان‌ها و جاده‌های کشور با تعداد خودروها و جایگزین شدن فرهنگ استفاده از خودروهای نو در جامعه و مسائل مرتبط با آن می‌شود که هر یک در حال حاضر به عنوان معضلی بزرگ در کشور مطرح است، ضمن اینکه با این اقدام و گسترش آموزش راهکارهای کاهش مصرف و بویژه نهایی کردن استفاده از کارت هوشمند مصرف بنزین، به تحولی بنیادین در حفظ و صیانت از ذخایر نفتی کشور دست خواهیم یافت.
به موازات این اقدامات، ضروری است تدبیری اساسی برای جلوگیری از قاچاق بنزین و دیگر فراورده‌های نفتی بویژه در مناطق مرزی کشور بیندیشیم.
شاید اجرای طرح کارت هوشمند مصرف بنزین گامی اساسی در این راه باشد، اما تغییر باور جامعه در اینکه قاچاق انواع سوخت و فراورده‌های نفتی را مانند قاچاق مواد مخدر عملی قبیح بدانند نیز لازم است.
عبدالرسول دشتی
منبع : روزنامه اعتماد
ایران مسعود پزشکیان دولت چهاردهم پزشکیان مجلس شورای اسلامی محمدرضا عارف دولت مجلس کابینه دولت چهاردهم اسماعیل هنیه کابینه پزشکیان محمدجواد ظریف
پیاده روی اربعین تهران عراق پلیس تصادف هواشناسی شهرداری تهران سرقت بازنشستگان قتل آموزش و پرورش دستگیری
ایران خودرو خودرو وام قیمت طلا قیمت دلار قیمت خودرو بانک مرکزی برق بازار خودرو بورس بازار سرمایه قیمت سکه
میراث فرهنگی میدان آزادی سینما رهبر انقلاب بیتا فرهی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی سینمای ایران تلویزیون کتاب تئاتر موسیقی
وزارت علوم تحقیقات و فناوری آزمون
رژیم صهیونیستی غزه روسیه حماس آمریکا فلسطین جنگ غزه اوکراین حزب الله لبنان دونالد ترامپ طوفان الاقصی ترکیه
پرسپولیس فوتبال ذوب آهن لیگ برتر استقلال لیگ برتر ایران المپیک المپیک 2024 پاریس رئال مادرید لیگ برتر فوتبال ایران مهدی تاج باشگاه پرسپولیس
هوش مصنوعی فناوری سامسونگ ایلان ماسک گوگل تلگرام گوشی ستار هاشمی مریخ روزنامه
فشار خون آلزایمر رژیم غذایی مغز دیابت چاقی افسردگی سلامت پوست