شنبه, ۸ اردیبهشت, ۱۴۰۳ / 27 April, 2024
مجله ویستا


تصاویر دنباله‌ دار با طنز تند


تصاویر دنباله‌ دار با طنز تند
شوخی‌ و طنز مودبانه‌ مجله‌ نیویوركر با جو حاصله‌ از رشته‌ طرح‌های‌ خنده‌دار و كمدی‌ در روزنامه‌های‌ امریكا، ضمایم‌ روزنامه‌ها و كتاب‌های‌ كمیك‌، بسیار متفاوت‌ است‌. كارتون‌ استریپ‌ كه‌ از سری‌ تصاویر دنبال‌ هم‌ تشكیل‌ می‌یابد، از قاره‌ امریكا منشا نیافته‌ است‌، بلكه‌ در ایالات‌ متحده‌ است‌ كه‌ به‌ اوج‌ تكامل‌ خود می‌رسد. نخستین‌ كارتون‌ خنده‌دار كه‌ بیش‌ از همه‌ دوام‌ یافت‌ كارتون‌ «پسران‌ كاتز نجامر» اثر «ردلف‌ دیركس‌» بود كه‌ در سال‌ ۱۸۹۶ شروع‌ شد و اكنون‌ نیز همچنان‌ ادامه‌ دارد.
كاتز نجامرها كه‌ مستقیما از آلمان‌ مهاجرت‌ كرده‌اند، با وجود اقامت‌ طولانی‌ خود در امریكا صفات‌ و مشخصات‌ بسیار كمی‌ در آنها دیده‌ می‌شود كه‌ واقعا امریكایی‌ باشد. بچه‌های‌ كاتز نجامر نخستین‌ بار در سال‌ ۱۸۹۷ در مجله‌ نیویورك‌ تعلق‌ به‌ راندلف‌ هرست‌ انتشار یافت‌. «ردلف‌ دیركس‌» اثر خود را آشكارا از روی‌ «مكس‌ و مورتیز» كه‌ «هرست‌» در آلمان‌ دیده‌ بود، خلق‌ كرد. این‌ حقیقت‌ كه‌ در آن‌ زمان‌، جمعیت‌ فراوانی‌ از آلمانی‌ها در شهرهای‌ مهم‌ امریكا سكونت‌ داشتند و «دركس‌» و بسیاری‌ از هنرمندان‌ كمیك‌ دیگر، به‌ نژاد ژرمن‌ تعلق‌ داشتند، موجب‌ شد كه‌ این‌ كارتون‌ از كلامی‌ حاوی‌ انگلیسی‌ دست‌ و پا شكسته‌ مخلوط‌ با كلمات‌ آلمانی‌ برخوردار شود، كه‌ طنز تندی‌ بدان‌ می‌ بخشید. و همین‌ امر سرعت‌ آن‌ را مورد توجه‌ مردم‌ قرار داد.
به‌ دنبال‌ كارتون‌ «پسران‌ كاتز نجامر» اولین‌ كارتون‌ مهم‌ روزانه‌ به‌ نام‌ «مات‌ و جف‌» اثر «بدفیشر» در سال‌ ۱۹۰۷ ظاهر می‌شود كه‌ از «شرح‌ وقایع‌ سانفرانسیسكو» سرچشمه‌ می‌گرفت‌.
كارتون‌های‌ خنده‌دار در طول‌ سی‌ سال‌ عمر خود، به‌ كمدی‌ ساده‌ بومی‌ متكی‌ بودند. نمونه‌هایی‌ چون‌ «تربیت‌ و بار آوردن‌ پدر» سال‌ ۱۹۱۲ «گامپس‌» سال‌ ۱۹۱۷ و كارتون‌ بسیار مردم‌ پسند و محبوب‌ «بلوندی‌» سال‌ ۱۹۳۰، از جمله‌ آثار برجسته‌ كارتون‌های‌ استریپ‌ محسوب‌ می‌شد.
به‌ هر حال‌ نخستین‌ كارتونی‌ كه‌ در زمینه‌ استفاده‌ از شكلی‌ كه‌ برای‌ تفسیر جدی‌ موضوعات‌ سیاسی‌ و اجتماعی‌ به‌ كار می‌رود، پیش‌ قدم‌ شد «آنی‌ دختر بچه‌ یتیم‌» اثر كاملا دست‌ راستی‌ بود كه‌ در سال‌ ۱۹۲۴ شروع‌ شد. توسط‌ خالق‌ آن‌ «هارولد گری‌» در جهت‌ پیشبرد اهداف‌ دست‌ راستی‌ به‌ كار گرفته‌ شد. در اینجا، آنی‌ را در كنار سرپرست‌ خود كه‌ یك‌ میلیونر قدرتمندی‌ به‌ نام‌ «بابا» وار باك‌ است‌ و سگش‌، ساندی‌، می‌بینیم‌. وقتی‌ كه‌ اعلام‌ می‌شود كه‌ ساندی‌ گم‌ شده‌ است‌، سیل‌ نامه‌ها از سراسر ایالات‌ متحده‌ منجمله‌ از طرف‌ «هنری‌ فورد»، سرازیر می‌شود كه‌ تمامی‌ آنها جویای‌ بازگشت‌ سالم‌ این‌ سگ‌ به‌ منزل‌ بودند.
ماجراهای‌ «آنی‌» رجز خوانی‌ طولانی‌ در مورد خاصیت‌ خودیاری‌ امریكایی‌ صرف‌ است‌. ده‌ سال‌ بعد، كارتون‌ «آبنر كوچولو» اثر «آل‌ كاپ‌» به‌ رقابت‌ با آن‌ پرداخت‌. كاپ‌ پیوسته‌ اصول‌ و روش‌های‌ اخلاقی‌ تجارت‌ بزرگ‌ را مورد طنز و هجو قرار می‌دهد یا حداقل‌ این‌ كار را تا زمانی‌ كه‌ آبنر با دیسی‌ می‌ در سال‌ ۱۹۵۲ ازدواج‌ می‌كند انجام‌ می‌دهد، نقطه‌یی‌ كه‌ خط‌ داستان‌ نوسان‌ تندی‌ به‌ طرف‌ راست‌ پیدا می‌كند.
نكته‌ قابل‌ توجه‌ در مورد «آبنر كوچولو» این‌ است‌ كه‌ این‌ اثر خود كارتون‌ استریپ‌ خنده‌دار را مورد هجو قرار می‌دهد. آل‌ كاپ‌ در اثر خود به‌ نام‌ «آبنر كوچولو» كه‌ در سال‌ ۱۹۳۴ در مجله‌«نیو پوركرمیرور» انتشار یافت‌، تقریبا تمام‌ زنان‌ محترم‌ فرهنگ‌ امریكا را از طریق‌ ماجراهای‌ مضحك‌ خانواده‌ یوكوم‌ به‌ تمسخر می‌گیرد. در این‌ خانواده‌ مرد جنگلی‌ خجالتی‌ و زشتی‌ به‌ نام‌ آبنر كوچولو، همسر بور و هیكل‌دار وی‌ به‌ بنام‌ دیزی‌ و مامان‌ یوكوم‌ كه‌ به‌ پیپ‌ كشیدن‌ عادت‌ دارد به‌ سر می‌برند، كه‌ خانواده‌یی‌ ساده‌ از شهر كوهپایه‌یی‌ «داگیج‌» واقع‌ در جنگل‌های‌ دور افتاده‌ امریكا است‌.
ماجراهای‌ كارآگاهی‌ به‌ نام‌ «فوسدیك‌ نترس‌» در كارتونی‌ كمدی‌ كه‌ تقلیدی‌ است‌ مسخره‌ آمیز از «دیك‌ تریسی‌» اثری‌ محبوب‌ و عوام‌پسند كه‌ در سال‌ ۱۹۳۱ شروع‌ شد، ذهن‌ «آبنر» را به‌ خود مشغول‌ می‌دارد.
تریسی‌ در شمار كارتون‌هایی‌ قرار داشت‌ كه‌ نام‌ كارتون‌های‌ حماسی‌ را می‌توان‌ بر آن‌ نهاد. این‌ كارتون‌ها شامل‌ «تارزان‌» و «بوك‌ راجرز» كه‌ هر دو در سال‌ ۱۹۳۹ ساخته‌ شدند و «فلاش‌ گردون‌» ۱۹۳۴، می‌شد. این‌ آثار، كاریكاتور محسوب‌ نمی‌شود چرا كه‌ عنصر طنز یا شوخ‌طبعی‌ خودآگاه‌ در آنها دیده‌ نمی‌شود. همین‌ كارتون‌های‌ حماسی‌ بود كه‌ پایه‌ و اساس‌ صنعت‌ نوپا و رو به‌ رشد كتاب‌ كمدی‌ و خنده‌دار كه‌ با كارتون‌های‌ خنده‌دار و متهورانه‌ شروع‌ شد، را تشكیل‌ داد. نخستین‌ شماره‌ كارتون‌ های‌ متهورانه‌ و تفننی‌ در سال‌ ۱۹۳۸، معرف‌ قهرمان‌ كتاب‌ اصیل‌ كمدی‌ «سوپرمن‌» بود. به‌ دنبال‌ این‌ كارتون‌، اثر دیگری‌ به‌ نام‌ «بت‌من‌» رقیب‌ سوپرمن‌، در سال‌ ۱۹۳۹ ظاهر می‌شود.
نخستین‌ دوره‌ كتاب‌ كمدی‌ و خنده‌دار از سال‌ ۱۹۳۸ تا ۱۹۵۴ بود كه‌ قانون‌ و روش‌ كار جدیدی‌ معرفی‌ شد. این‌ امر اساسا به‌ جهت‌ كتاب‌ «اغوای‌ بیگناهان‌» اثر «فردریك‌ ورتهام‌» بود كه‌ عقیده‌ داشت‌ جملات‌ بی‌جهت‌تر ترسناك‌ و آزار دهنده‌ شده‌اند. با گسترش‌ این‌ روزنامه‌ها، كارتون‌ها بیشتر و بیشتر گزافه‌گو و افراط‌ كارانه‌ می‌شد، و حتی‌ كارتون‌هایی‌ كه‌ «ورتمن‌» به‌ دنبال‌ اصلاح‌ آنها بود، خود را مورد تمسخر قرار می‌دادند.
معذلك‌، هدف‌ اولیه‌ آنهاطنز نبود، گو اینكه‌ كتاب‌های‌ طنزآلود خنده‌دار نیز وجود داشت‌ كه‌ عمده‌ترین‌ آنها «صاریغ‌ پوگو» را می‌توان‌ نام‌ برد كه‌ افسانه‌یی‌ آسوپی‌ راجع‌ به‌ حیوانات‌ مرداب‌ روكفنوكیدر جورجیا است‌ و در سال‌ ۱۹۴۹ شروع‌ شد. پوگسناتور مكارتی‌ را هنگامی‌ كه‌ در اوج‌ قدرت‌ بود موضوع‌ اثر خود قرارداده‌ وی‌ را تحت‌ عنوان‌ «مالاركی‌ ساده‌لوح‌» به‌ هجو می‌كشاند. معذالك‌ كارتون‌هایی‌ كه‌ فاقد عنصر طنز بودند، زیربنایی‌ را به‌ وجود آوردند كه‌ طنزنویسان‌ آینده‌ می‌توانند به‌ عنوان‌ منبعی‌ با ارزش‌ بدان‌ مراجعه‌ كنند. این‌ كارتون‌ها جزء مهمی‌ از مرحله‌ روبه‌ رشد هنر كاریكاتور و عنصری‌ با ارزش‌ در فرهنگ‌ امریكایی‌ محسوب‌ می‌شود.یكی‌ از اولین‌ نشانه‌های‌ آنچه‌ در شرف‌ وقوع‌ بود، ظهور «فیفر» اثر «جولس‌ فیفر» در سال‌ ۱۹۵۶ است‌. فیفر از تكنیك‌ استریپ‌ طوری‌ استفاده‌ می‌كند كه‌ در نظر اول‌ در تضاد با ماهیت‌ واقعی‌ آن‌ است‌ اواخر دهه‌ ۱۹۶۰ و ۱۹۷۰ شاهد ظهور شكل‌ جدید و روشنفكرانه‌ كارتون‌های‌ كمدی‌ با مضامین‌ سیاسی‌، جامعه‌شناسی‌ و روانشناسی‌ بود.
كارتون‌ فیفر اثر «جولس‌ فیفر» نخستین‌ بار در سال‌ ۱۹۵۶ در ایالات‌ متحده‌ انتشار یافت‌ و در نشریات‌ لیبرال‌ عضو سندیكای‌ روزنامه‌نگاران‌، در سراسر دنیای‌ انگلیسی‌ زبان‌ منتشر می‌شود. طرح‌های‌ این‌ كارتون‌ عمداً مختصر و اغلب‌ تكراری‌ ترسیم‌ شده‌ است‌ و مهمترین‌ عنصر آن‌ كلام‌ این‌ اثر است‌. روابط‌ عصبی‌ بین‌ والدین‌ و بچه‌ها كه‌ در تصویر مشاهده‌ می‌كنید و نیز روابط‌ بین‌ عشاق‌ و رقبای‌ اجتماعی‌، در كنار شخصیت‌هایی‌ كه‌ عموماً از خوانندگان‌ تحصیلكرده‌یی‌ كه‌ این‌ كارتون‌ها برای‌ آنها در نظر گرفته‌ می‌شود، از جمله‌ مضامین‌ مورد علاقه‌ «فیفر» است‌.
تاكید این‌ تكنیك‌ برجنبه‌ تجسمی‌ آن‌ نبوده‌ بلكه‌ برجنبه‌ كلامی‌ آن‌ اصرار می‌ورزد. تصاویر، طرح‌های‌ واقعاً كوچكی‌ هستند كه‌ با متنی‌ ساده‌ و روان‌ همراه‌ است‌. معذالك‌، كلام‌ این‌ طرح‌ها به‌ صورت‌ حروف‌ چاپی‌ نیست‌، بلكه‌ به‌ شكل‌ یكسری‌ دست‌ خط‌ نامرتب‌ است‌ كه‌ به‌ نظر می‌رسد موكد این‌ نكته‌ باشد آنچه‌ گفته‌ می‌شود، بیان‌ مستقیم‌ نبوده‌ بلكه‌ الهامی‌ نیمه‌ خودآگاه‌ از حقایق‌ نهفته‌ و غیرقابل‌ كنترل‌ است‌. كمی‌ قبل‌ از ظهور فیفر، مجله‌ «مد» كه‌ كارش‌ را به‌ عنوان‌ نوعی‌ كتاب‌ كمدی‌ بسیار بی‌قانون‌ و نامنظم‌ شروع‌ كرده‌ بود، به‌ همان‌ میزان‌ به‌ مجله‌یی‌ طنزآلود و بی‌قانون‌ تبدیل‌ شد. نخستین‌ شماره‌ «مد» با این‌ كیفیت‌ جدید در ژوییه‌ سال‌ ۱۹۵۵ منتشر شد.
تقلید مسخره‌آمیز و هجوگونه‌ از كارتون‌های‌ روزنامه‌یی‌ را نخستین‌ بار مجله‌ «مد» ابتكار نمود و برای‌ اولین‌ بار در سال‌ ۱۹۵۲ انتشار یافت‌، مجله‌ مذكور كه‌ تابع‌ هیچ‌ نظم‌ و قانونی‌ نیست‌، سراسر اعتراضی‌ است‌ علیه‌ اشباع‌ وسایل‌ ارتباط‌ جمعی‌ از ارزش‌های‌ محافظ‌ كارانه‌ و بورژوایی‌. مجله‌ «مد» نه‌ تنها در زمینه‌ كارتون‌های‌ حقه‌ و كلك‌ كه‌ «باربارلا» و «فریتزگر» به‌ اثر «رابرت‌ كرام‌» مرهون‌ آن‌ است‌، پیش‌ گام‌ بوده‌ است‌، بلكه‌ شیوه‌ تجسمی‌، مطالب‌ و آگهی‌های‌ مندرج‌ در مجلات‌ و روزنامه‌های‌ متداول‌ فرهنگ‌ عامه‌ روز را نیز مورد تقلید مسخره‌آمیز و هجو خود قرار می‌دهد. («آلفرد ای‌.نیومن‌» شیطان‌ كه‌ در تصویر مشاهده‌ می‌كنید، سمبل‌ مجله‌ «مد» است‌.)
یكی‌ از تخصص‌های‌ ویژه‌ مجله‌ «مد» آگهی‌های‌ نادرست‌ و تقلبی‌ در مورد محصولات‌ كاملا شناخته‌ شده‌ بود كه‌ خود حمله‌یی‌ شدید به‌ تجارت‌ بزرگ‌ بود، شدیدتر از حملاتی‌ كه‌ مجله‌ «نیویوركر» یا «آل‌ كاپ‌» در این‌ مورد صورت‌ داده‌ بودند. مجله‌ «مد» اگرچه‌ در دكه‌های‌ روزنامه‌فروشی‌ در سراسر امریكا به‌ فروش‌ می‌رفت‌، معذالك‌ از بسیاری‌ جهات‌، نمونه‌ و سرمشق‌هایی‌ برای‌ مجلات‌ زیرزمینی‌ كه‌ بسیاری‌ از آنها كتاب‌های‌ كمدی‌ بودند و در سال‌ ۱۹۶۵ شكوفا شدند، فراهم‌ كرد. مجله‌ «ایست‌ ویلیج‌ آدر» در سال‌ ۱۹۶۵ به‌ وجود آمد و مجلاتی‌ چون‌ «بركلی‌ بارب‌»، «لس‌آنجلس‌ فری‌ پرس‌»، «دترویت‌ فیفث‌ ایستیت‌» و «میشیگان‌ پی‌یر» در ظرف‌ مدتی‌ كمتر از یك‌ سال‌ به‌ دنبال‌ آن‌ منتشر شد. تمامی‌ این‌ مجلات‌ اهداف‌ مشخصی‌ را دنبال‌ می‌كردند: مخالف‌ جنگ‌ ویتنام‌ بودند.
با سربازگیری‌ مخالفت‌ می‌كردند، از گروه‌هایی‌ كه‌ در اقلیت‌ قرار دارند چون‌ پورتوریكایی‌ها و سیاهپوست‌ها حمایت‌ می‌كردند، خواستار اصلاح‌ قوانین‌ دارویی‌ بودند، طرفدار آزادی‌ روابط‌ جنسی‌ و خواهان‌ آزادی‌ زنان‌ بودند و در كل‌ مخالف‌ سازمان‌های‌ موجود بوده‌، عدم‌ اعتماد خود را نسبت‌ به‌ آنها ابراز می‌داشتند بخصوص‌ اگر این‌ سازمان‌ها دولتی‌ یا فرهنگی‌ بودند. طنز افسار گسیخته‌ یكی‌ از سلاح‌های‌ مهم‌ آنها بود. یكی‌ از كاریكاتوریست‌های‌ برتر زیرزمینی‌، «رابرت‌ كرام‌» بود كه‌ كارتون‌ «فریتز گربه‌» از جمله‌ بهترین‌ و موثرترین‌ ابداعات‌ وی‌ بود. این‌ اثر شكل‌ متفاوتی‌ از مضمون‌ قدیمی‌ افسانه‌ چارپایان‌ بود.
شخصیت‌ دیگر «كرام‌» كه‌ شاید كمتر انتظار می‌رود زن‌ آقای‌ طبیعی‌ بود كه‌ ریشی‌ سفید داشت‌ و همه‌ كاره‌ بود از فروشندگی‌ مشروب‌ قاچاق‌ گرفته‌ تا رانندگی‌ تاكسی‌ در افغانستان‌. وی‌ به‌ عنوان‌ عاملی‌ جهت‌ نشان‌ دادن‌ جنبه‌های‌ احمقانه‌ زندگی‌ دوره‌گردی‌ مورد استفاده‌ قرار می‌گیرد.
منبع : روزنامه اعتماد


همچنین مشاهده کنید