چمن همسایه سبزتر است

در ایام اخیر ایران در پیوند با تحریم‌های آمریكا یا خصومت‌های پیشین با همسایه‌اش عراق در مطبوعات مطرح شده است. در واقع تمام نورها به عراق افكنده شده كه بخشی از آن مربوط به برگرداندن قدرت به مردم عراق و بخش دیگر مربوط به تلاش‌های عظیم بازسازی است. چشم‌اندازی كه در آن سوی مرزهای عراق قرار دارد فراموش یا نادیده گرفته شده است. (كافی است) به فرصت‌های نهفته در بخش برق هر دو نگاه كنیم. ظرفیت فعلی تولید عراق نزدیك به ۴۳۰۰ مگاوات و همچنان این كشور با كمبود بار مواجه است. وزارت ذیربط در این كشور پیش‌بینی كرده كه تا سال ۲۰۰۷ نیاز و تقاضا به ۱۴۰۰۰ مگاوات خواهد رسید. هزینه بازسازی در دوره ۲۰۰۷-۲۰۰۴ بدون در نظر گرفتن هزینه‌های عملیاتی ۲۵ میلیارد دلار برآورد شده است. گزارش مشترك سازمان ملل متحد- بانك جهانی رقمی نصف این را نشان می‌دهد.
ظرفیت نصب شده ایران ۳۳ گیگاوات است و از این لحاظ در میان كشورهای در حال توسعه در بالاترین مقام قرار دارد. انتظار می‌رود رشد متوسط تقاضا طی ده سال آینده در این كشور به ۸-۶ درصد برسد. هدف افزودن ۳۰ گیگاوات به ظرفیت‌ها در این برهه زمانی است. در درازمدت هدف ایران رسیدن به ظرفیت ۹۶۰۰۰ مگاوات در سال ۲۰۲۰ است كه یعنی باید ۶۰۰۰۰ مگاوات به ظرفیت موجود اضافه شود و برای تامین آن باید ۹۶ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری شود.
در جایی كه اكثر این ظرفیت جدید حرارتی خواهد بود گستردگی منابع انرژی ایران امری قابل توجه است. می‌دانیم كه ایران دومین تولید‌كننده بزرگ اوپك بوده و هفت‌درصد ذخایر تثبیت شده جهان را در اختیار دارد. ایران همچنین دارنده دومین منابع گازی عظیم دنیاست. اما غیر از منابع رایج سوخت، ایران از ظرفیت بالقوه برق بادی مناسبی با توجه به سرعت باد در مناطق كوهستانی شمال غربی، شمال شرقی و جنوب برخوردار است. ایجاد یك پارك بادی در نزدیكی مشهد تا مدتی مورد نظر بود اما هیچ وقت ساخته نشد. در ژانویه ۲۰۰۳ این كشور اعلام كرد كه قصد دارد نخستین نیروگاه زمین‌گرمایی را در اردبیل – شمال غربی ایران – بسازد. در ایران چند رآكتور كوچك هسته‌ای وجود دارد و این كشور در صدد ساخت تاسیسات بیشتری است.
ارقام معمولاً منطق خود را دارند اما ریاضیات همواره صریح نیست. ایران به رغم برخورداری درآمد بالنسبه بالا از صادرات نفت، با فشارهای بودجه‌ای، رشد جمعیت بالا و میزان بالایی از بیكاری روبروست.مساله مهم‌تر موانع عمده ناشی از انزوای بین‌المللی و تحریم‌هاست.
تردیدی نیست كه غرب مسائلی با ایران دارد اماباید دید سیاست تا چه اندازه بر فرصت‌های عرضه تجهیزات از سوی جوامع غربی به خصوص آمریكا اثر می‌گذارد؟ ایران می‌گوید كه خواهان داشتن ۷۰۰۰ مگاوات برق هسته‌ای در مدار تا سال ۲۰۲۰ است. این رقم نزدیك به ۱۰ درصد ظرفیت تولید آن است.
به هر صورت ایالات متحده نگران برنامه‌های هسته‌ای ایران و تكثیر تسلیحات هسته‌ای است. در این احوال ایران مصراً می‌گوید كه به شفافیت كامل اعتقاد دارد و گزارش‌های جامعی به آژانس بین‌المللی انرژی هسته‌ای (IAEA) تسلیم كرده است.
روسیه بر خلاف ایالات متحده مشكلی با بخش برق ایران ندارد. رئیس آژانس فدرال انرژی اتمی این كشور می‌گوید: روسیه علاقمند به ساخت واحدهای جدیدهسته‌ای درنیروگاه بوشهر است. ایران در ارتباط خودبا IAEA آمادگی كاملی نشان داده و امكان دسترسی بازرسان را به تاسیسات خود فراهم كرده است. ایران مصمم به توسعه بخش انرژی هسته‌ای خود است. این مقام می‌گوید كه سوخت تازه هسته‌ای واحد یك كارخانه بوشهر تا سال ۲۰۰۵ عرضه شده و سال بعد این واحد گشایش می‌یابد. «الكساندر رومیانتسف» می‌گویدكه پروتكل الحاقی مربوط به بازگشت سوخت مصرفی ازایران به روسیه در این سال امضا می‌شود. روسیه امیدوار است با عرضه سوخت هسته‌ای به ایران و حمل آن سالانه بیش از ۴۰ میلیون دلار به دست آورد بی‌تردید فرصت‌ها در ایران فراوان و چمن بخش برق همسایه عراق یعنی ایران سبزتر است. اینك عراق بیشتر مورد توجه است. پول در آن جا ریخته شده و تلاش برای عملی ساختن قراردادهای برق حتی در شرایط مصیبت ادامه دارد. سیاست درواقع چیز غریبی است.

مجله میدل ایست انرژی : ژوئیه ۲۰۰۴

منبع : مجله بولتن بین الملل