علل افت کیفیت آموزشی و پرورشی در مدارس ایران

در هر جامعه باتوجه به طرز تفكـر احاد جامعه و بافت فلسفی فكـری و ریشه های عقیدتی آنهـا نظامهایی روی كـار می آیند و این نظامها فـارغ از محاسن و معایب خود در آن جامعه اقدام به طراحی برنامه ها و اهداف غایی در قالب كتب درسی و مكتبی و فكری برای دانش آموزان خود
می نمایند در این بین ساخت نظام آموزشی یك جامعه اعم از نگرشها و باورها‎‎‎ ، برنامه ها وآیین – نامه ها می توانند همگی برسیستم كلی تقسیم و تربیت تأ ثیری شگرف بگذارندكه بعضی ازآنها آثار خود را در كـوتاه مدت و بعضی در بلند مدت نمایان می سازند و این تا ثیـرات اعـم ازمطلوب یا نامطلوب صحیح یا غلط در بافت آینده جامعه تأ ثیری بسیار عمیق خواهند گذاشت با توجه به اینكه دیگه فعالیتهای مربوط به مسائل آموزشی و پرورشی در مدتی تقریباً طولانی اثرات عمده خود را به معرض دید می رسانند شاید كوچكترین اشتباه و یا نارسایی در تحلیل بعضی ازمسائل و یا بردن در نظر گرفتن بعضی از علل و عوامل بسیار پیچیده تربیتی و آموزشی ضایعه ای غیر قابل جبـران بر پیكـره ضعیف آموزشی كشور وارد نمایند كه سالها نتوان التیام آنرا بهبود بخشید آنهم با صرف هزینه های گزاف و چندین برابر قبلی كه برای طراحی و اجرا صرف گردیده است .
از جمله عـواملی كه در این راستا می توانند تاثیرات منفی بر كیفیت آموزشی و روند آموزش در مدارس اعمال كنند می توان به وضع آیین نامه های خشك و انعطاف ناپذیر و غیر شفاف كه پس از رفع اشكالها وعیوب آنها و سپری نمودن كانالهای عریض وطویل بود بوروكراسـی معمول اداری آیین نامه ای جدید با مشكلات و اشكالات جدیدی از پی دیگـری سرازیر می گردد و چون سیستم كلی بصورت متمركزاداره می شودانعكاس یك اشكال یایك مشكل ازپایین تررده به تصمیم گیرهای اصلی شاید چندین سال طول بكشد .
تصمیم گیـریهای غیـر تخصصی در پشت درهای بسته توسط افـرادی كه شاید متصدی بزرگترین مقامهای وزارتی بوده كه شاید هیچ تجربه ای در آموزش و پرورش آنهم در تدریس نداشته باشند و فقط از قدرت امروزی مدیریتی خوبی برخوردار باشند استفاده می گـردد و نا گفته پیداست كه
چنین اشخاصی با انواع درد و رنـج ها و نیـازهای معلمان درمدارس بكلـی غـریبند این تصمیم گیریهای نا كارآمد و غیر واقعی كه اغلب بصورت ایده آلیستی طرح می گردند درمقام اجرا دچار مشكل شده و یا بصورت فقط تكمیل فرمهای مربوطه اجرا می گردند .
طـراحان كتابها و نظام آموزشی كمتـر توجهی به نیازهای واقعی دانش آموزان در همه سطوح می كنند و گویی هر مقطع تحصیلی سیستمی مجزا و مستقل از همدیگر عمل می نمایند و كدام اطلاعات گسسته و غیر مرتبط با هم در زمینه های اجتماعی و علمی ارائه می دهند در چنین سیستم آموزشی وازدانش آموزان انتظارحفظ مفاهیم اولیه بعضی ازقوانین یا پدیده ها بصورت طوطی- وار را خواستار هستیم و هیچ تـوجهی به خلا قیت و ابتكارات دانش آموزان یا به نحـوه تفكـر آنها از پدیده های اطـراف و در ارزشیا بی دانش آموزان هم كمتـر تـوجهی به مسائل علـمی آزمایشگاهی یا ابتكارات آنان می شود .
سیستم آموزشی توجهی بیش ازاندازه به كمیت آموزشی و اصالت دادن به محتوا و برنامه به جای رشد و تحویل همه جانبه علا قـمند است و این اشتبا هی بـزرگ بوده وآنهم شاید جابجایی هدف و وسیله درآن صورت گرفته بدین معنا كه معیار كمی و درصدهای آماری قبولی وسیله ای بـرای نشان دادن رشد كیفی در مطالعات مختلف بكاربرده می شود كه بدین وسیله راههای اصلاح روشها و یا مقایسه آنها و یا اصلاح شیو ه ها بـرای رسیدن به هدف متعالی تعلیم و تـربیت و ارتقاء كیفیت یادگیری مورد استفاده قـرارمی گیرد كه عملاً توجه به كیفیت از یاد رفته و بصورت سنتی تأ كیدی بیشتـر بـرآمارهای درصد قبولی بعنوان بلای آموزشی كیفی درجامعه ریشه دوانده است.
بعنوان مثال ما هیچگاه شاهد تشویق معلمی بخاطر میزان یاددهی كیفی یك مطلب آموزشی نبوده ایم اما بسیـار شا هد تشویق معلمانی كه از درصد كاذب قبولی بیشتـر استفاده كرده بودند را شده ایم و در این بین شایدهم متخصص در آموزش پرورش نداشته باشیم كه بتواند تمامی شیوه های تدریس مسلط بوده و بتواند كیفیت یادگیری یك مطلب را ارزیابی نماید .
عدم نظارت و كنترل سالـم ارزشیا بیهای اصولی و توجه به معیارهای غیـر واقعی و كهنه و از كار افتاده روی هم رفته شرایط نامطلوب و اضطراب آوری را در محیط مدارس به وجود می آورد كه امكان استفاده از شیوه های غیر معمول را از بین برده و عرصه را برای افرادی كه به طرز تفكـرو خلاقیت و پرسشگری دانش آموزان بدون درنظـرگرفتن مطالب كلیشه ای كتابها می نمایند تنگتر می كند وما دراین شیوه بیشیرطالب دانش آموزانی همچون سربازانی كه بی چون و چرابایــد اطاعت كنند و حق هیچ پرسشگری و به دنبال چرایی هستند را نیستیم .
سیستم سنتی گزییش معلمان و رعایت اصول و شرایط گزینشی كه كمترتوجهی درآن به علاقمندی و استعداد و عشق و پشتكار و داشتن خلاقیت در یك حـرفه كه از شـرایط بسیارمهم برای افـراد شایستگی در آن است را می نماید و صرفاً توجه به مدرك تحصیلی از جمله عواملی است كه افراد
بخاطربیكـاری و فقط جهت كسب درآمد وارد شغل معلمی شده كه بعدها با استعداد یا با خلاقیت آنها سازگار نیست همه را دچار مشكل می كنند .
انتخاب رؤسای مناطق بیشتر ازافراد غیربومی بغیراز محاسن اندكی كه دارد دارای معایب بسیاری می باشد كه اینان بعضاً حتی با شرایط جغرافیایی یا فرهنگی بكلی نامأ نوسند و ماهها و شاید سالهاوقت لازم است كه اندك آشنایی با محیط كاری پیدا نمایند و پس از كسب آن آشنایی توفیقاتـی چندپس ازعزل ونسب وزیرمدیركلی جدیدرؤسای مناطق جدیدی رانیزمأموران آن منطقه خواهدكرد و اینبار نیز روز از نو و روزی از نو تكرار خواهد شد بودجه های بسیار كم دولتی و سرانه های ناچیز كه حتی كفاف هزینه های جاری و استهلاك ساختمان مدارس را نمی كند و در آنهـا كمتـر توجهی به مسائل علمی و یادگیری وآزمایش دانش آموزان می شود و حتی مدیران مدارس چنان درگیر مسائل مالی و اداری و جوابگویی به نامه های ارسالی و فرمهای آماری هستند كه می توان گفت بسیاركم وقت توجه به مسائل یادگیـری دانش آموزان و كمك به حل مشكلات آنان را دارند كمبود وسایل آزمایشگاهی درمدارس و بحصوص درمدارس روستایی و محـروم از جمله عواملی هستند كه موجب افت كیفیت آموزشی در مدارس می شوند .
گذشته ازهمه مطالب عدم توجه به نیازهای معیشتی و صنفی و ازبین رفتن پایگاه ومنزلت اجتماعی و سرخوردگی آنها و عدم حمایت مسئولین در مـراحل مختلف همگـی دست در دست هم داده تا میـزان كیفیت مطالب آموزشی در مدارس از افتی بسیـار چشمگیـر بـرخوردار و فقط تماشای جدولهای آماری درصدهای قبولی كاذب آماری دل خوش كننده وبسیاری فریبنده بعضـــی از مسولین راكه خودكاملاً به عمق مطلب آگاه هستندراراضی می نماید و این مسئله باعث می گردد تا هر روز بیشترازروزقبل فاصله خودراباجهان علم وتكنولوژی وفناوری درعـرصه جهانی زیادتركنیم
و حتی نتوانیم جای درپای نخبگان فـرزانه و افتخارآمیـز جهانی كشور خود در طی قرون گذشته بگذاریم و این زمانی بسیار معنی داراست كه ماهمواره ادعای داشتن فرهنگی دیرینه وریشه های عملی كهن را می نمائیم اما امروز كه زمان زمان عمل و فعالیت و تلاش شبانه روزی جهت جبـران عقب ماندگی است سرخورد را در برف فرو برده بخیال این كه بهتـرین چاره را در مقابل خطرات پیدا كرده و در پناهگاهی بسیار امن بسر می بریم .