فرهنگ پیشه‌ها

پژوهش و تدوین واژه‌نامه‌های توصیفی پیشه‌ها در سه سال اخیر با حمایت پژوهشکده مردم‌شناسی سازمان در قالب مجموعه <فرهنگ پیشه‌ها> در حال انتشار است.
هدف از پژوهش و تدوین مجموعه فرهنگ پیشه‌ها، پاسداشت میراث و گنجینه‌زبان پارسی است. اهمیت این گنجینه در چندی و چونی چنین آثاری است که معنا می‌یابد. گنجایش زبان پارسی در پویایی و زایش چنان بوده است که درباره هر پیشه به راحتی می‌توان به اندازه یک کتاب واژه و اصطلا‌ح گردآورد. شاید پیش از این تصور وجود این همه واژه پارسی، آن هم در یکی از صدها پیشه ایرانی، به سختی در تصور می‌گنجید. ‌
ثبت واژگان نمایانگر اهمیت و ضرورت شناخت مجموعه ادبیات توده درباره یک پیشه در فرهنگ صنعتی امروز کشور است و از سوی دیگر چگونگی پیدایش، شکل‌گیری، اشتیاق و ترکیب‌سازی را در زبان پیشه‌وران ایران نشان می‌دهد. تدوین ارائه این فرهنگ، گسترده و توان زبان عامیانه در ساخت واژه‌ها را از یک سو و اهمیت و ضرورت شناخت وضع موجود این واژگان را از سوی دیگر نشان می‌دهد.
مجموعه فرهنگ پیشه‌ها از نظر زمانی در محدوده زمانی قرن حاضر و از نظر مکانی، در محدوده پایتخت مورد بررسی قرار گرفته است. ‌ از این مجموعه تاکنون دو جلد <کفشگری> و <دوزندگی> منتشرشده است، <درودگری>، <زرگری و جواهر> و <رنگ و طرح> نیز در مراحل نهایی تدوین است. پیش از این نیز <اصطلا‌حات عامیانه خودرو> از سوی مرکز نشر دانشگاهی منتشرشده بود. همچنین پیشه‌های <نانوایی>، <آهنگری>، <آشپزی>، <چاپ>، <ساختمان> و <چرم> در مراحل پژوهش است. ‌
اگر چه اهداف اولیه این پژوهش رسیدن به مجموعه اصطلا‌حات و واژگان هر پیشه بوده است اما در حین کار اطلا‌عاتی به دست آمد که می‌توان کم و بیش به یک تک‌نگاری از آن پیشه دست یافت. در این پژوهش کم و بیش تعریف از پیشه به دست می‌آید. مراحل کار که در واقع بخش‌های فرآیند تولید یا خدمات هستند مشخص می‌شود. سازمان‌‌دهی نیروی انسانی در بسیاری از موارد دربرگیرنده فرهنگ نظامی از اشتغال در چند سده بوده و قابل بررسی است.
برای نمونه در کفشگری نظام ترفیع شغلی مشابه ارتش است و هر کارگر از میخ راست‌کنی یا پادویی تا رسیدن به پیشکاری راهی دراز را در پیش خواهد داشت، آنگونه که در کفاشی می‌گویند <پیشکار خدای دستگاه است.> در بخش‌های مختلف این فرهنگ کم و بیش با گروه‌هایی از واژه‌ها مواجه هستیم. ‌

منبع : روزنامه اعتماد ملی