مذاکرات گسترده ایران وغرب

دیپلمات‌های ایرانی در خاورمیانه و اروپا دیروز (سه‌شنبه) در برابر مقام‌های آمریکایی و آژانس انرژی اتمی قرار گرفتند تا درباره مهمترین مسائل سیاست خارجی ایران یعنی مسئله هسته‌ای و مسئله عراق به گفت‌وگو کنند.
جواد وعیدی معاون علی لا‌ریجانی، دبیر شورای عالی امنیت ملی ایران صبح روز گذشته در حالی در وین به مذاکره با هاینونن معاون البرادعی پرداخت که در هفته‌های گذشته نیز این دو در تهران با هم مذاکره کرده بودند. در مذاکرات وین که پشت درهای بسته انجام شد، بقیه مسائل حل نشده مربوط به دامنه و محتوای فعالیت‌های مربوط به غنی‌سازی اورانیوم مورد گفت‌وگو قرار گرفت. نتیجه این مذاکرات، تایید بخش دیگری از مدالیته کار، توافق ایران برای بازدید بازرسان آژانس از رآکتور آب سنگین اراک در هشتم مرداد و نیز تعیین ۲۹ مرداد به‌عنوان روز برگزاری دور سوم مذاکرات ایران و آژانس در تهران اعلا‌م شد.
همزمان با پایان مذاکرات وین، خبری از قول خاویر سولا‌نا در رسانه‌ها منتشر شد مبنی بر اینکه وی به زودی برای هماهنگی آغاز دوره تازه مذاکرات هسته‌ای با ایران، با علی لا‌ریجانی تماس خواهد گرفت. سولا‌نا در حاشیه نشست وزیران امور خارجه اتحادیه اروپا در بروکسل با بیان این مطلب گفت: ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به پیشرفت‌هایی دست یافته‌اند و به احتمال زیاد تا پایان ماه جاری در تهران و وین دیدارهایی انجام خواهد شد.
وعده سولا‌نا عصر دیروز محقق شد و وی در تماس با لا‌ریجانی به بحث درباره چگونگی ادامه مذاکرات پرداخت. به گفته رحمانی فضلی قائم مقام لا‌ریجانی، سولا‌نا در گفت‌وگو با لا‌ریجانی، ضمن تسلیت فوت همشیره وی، در مورد چگونگی ادامه مذاکرات و نیز مباحثی که در مذاکرات قبلی مطرح شد، صحبت کردند.
در همین حال وزیران امور خارجه اتحادیه اروپا نیز پیشرفت‌های به‌دست آمده میان تهران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی را ستودند. اتحادیه اروپا اعلا‌م کرده که می‌خواهد بر اساس طرح سولا‌نا، مذاکرات با ایران را در چند مرحله انجام دهد و در این راستا به مذاکرات تهران به آژانس و البرادعی نیز توجه ویژه‌ای خواهد داشت. ‌
● ایران و آمریکا پشت میز مذاکره‌
دفتر نوری مالکی نخست‌وزیر عراق در منطقه سبز شهر بغداد نیز محل مذاکرات مستقیم سفرای ایران و آمریکا بود. روز گذشته دور دوم مذاکرات مستقیم دو کشور که پس از ۲۸ سال به‌صورت یک تابو درآمده بود، برگزار شد و اشتراک منافع و در عین حال تشدید منازعات دو طرف در عراق بهانه‌ای شد تا ایران و آمریکا رو در رو به طرح اتهام‌ها و مسائل بین خود با هدف رسیدن به راهکاری برای بازگرداندن امنیت به عراق بپردازند. دو طرف پیش از ورود به دفتر نخست‌وزیر عراق تاکید داشتند که در این مذاکرات منحصرا درباره موضوع امنیت عراق بحث خواهد شد.
با این حال واضح است که مسائلی چون فعالیت‌های هسته‌ای ایران، حضور نظامی آمریکا در منطقه و اختلا‌ف‌های مذهبی در سطحی دورتر و اختلا‌ف بر سر دیپلمات‌های ایرانی بازداشت شده در عراق، سرنوشت نفرات باقی‌مانده گروهک مجاهدین خلق (منافقین) در عراق و اتهام‌های متقابل ایران و آمریکا در خصوص مسوولیت ناامنی‌ها در عراق در سطحی نزدیک‌تر بر این مذاکرات سایه انداخته‌اند.
● اظهارنظرهای قبل از مذاکره‌
پیش از آنکه کاظمی قمی، سفیر ایران در عراق مذاکرات خود را با رایان کروکر سفیر آمریکا در این کشور را آغاز کند، در مصاحبه با ایسنا تصریح کرد که موضوع پنج دیپلمات ایرانی و در خواست آزادی ایشان را در این مذاکرات مطرح می‌کند. وی همانند گذشته تاکید کرد که ایران از هیچ کمکی برای حل مشکلا‌ت امنیتی مردم عراق دریغ نخواهد کرد و مذاکره با سفیر آمریکا نیز با همین هدف و در ادامه دور قبلی مذاکرات که در ۷ خرداد ماه گذشته برگزار شد، انجام می‌شود.وی با اشاره نقاط مورد توافق ایران و آمریکا در دور قبلی مذاکرات که شامل <حمایت از دولت منتخب نوری مالکی، حفظ تمامیت ارضی عراق و کمک به حل مشکلا‌ت امنیتی در این کشور> بود، خاطرنشان کرد که بحث‌های دور دوم مذاکرات به نحوه تحقق این موضوعات به ویژه مسئله امنیتی اختصاص دارد. وی اگرچه انجام یک یا دو دور مذاکره را برای حل مشکلا‌ت کافی ندانست، اما مسیر پیش رو را درست و مثبت توصیف کرد.
اما در همین حال محمدعلی حسینی سخنگوی وزارت امور خارجه ایران و شان مک کورمک همتای آمریکایی وی نیز ساعاتی پیش از آغاز مذاکرات بغداد، آتش تهیه این مذاکرات را با تکرار اتهام‌های قبلی علیه یکدیگر فراهم کردند. ‌
از آن سو مک کورمک با بیان اینکه مذاکرات نماینده کشورش با ایران فقط بر مسئله عراق متمرکز خواهد بود، گفت: ما قصد داریم برای ایران لزوم مطابق بودن اعمال و گفتارش در خصوص ثبات استراتژیک عراق را مطرح کنیم و خواهیم دید که آیا در نتیجه این تعاملا‌ت آنها رفتارشان را تغییر خواهند داد یا خیر. وی مدعی شد: ایران هیچ گونه گامی را در جهت کمک به آوردن ثبات به عراق، یعنی هدفی که به گفته وی ایران می‌گوید در آن با آمریکا سهیم است، برنداشته است. سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا با اذعان به اینکه انتظار دارد ایران مسئله پنج ایرانی را که در بازداشت آمریکا در عراق به سر می‌برد، مطرح کند، بار دیگر ایران را به حمایت از شورشیان در عراق متهم کرد و در عین حال تصریح کرد <کروکر نگرانی‌های آمریکا را درباره چهار ایرانی- آمریکایی که به اتهام جاسوسی در ایران بازداشت شده‌اند، مطرح نخواهد کرد>.از این سو حسینی نیز به ادعاهای سخنگویان کاخ سفید و وزارت امور خارجه آمریکا واکنش نشان داد و گفت: فرافکنی و اتهام‌های کذب کمکی به فضای مذاکرات جاری نخواهد کرد و بهتر است مقام‌های آمریکایی رویکردهای ابزاری را کنار گذاشته و برای راههای برون رفت از بحران ناشی از عملکردهای نامناسب خویش چاره‌اندیشی کرده و نگرش‌های واقع بینانه جمهوری اسلا‌می را پذیرا باشند. سخنگوی وزارت امور خارجه که به گزارش ایسنا برای نخستین بار به محتوای مذاکرات ایران و آمریکا وارد می‌شد، راه برون رفت از بحران جاری عراق را احترام واقعی و عملی به استقلا‌ل و حق تعیین سرنوشت مردم عراق و واگذاری امور و اختیارات به حکومت منتخب و پایان دادن به اشغالگری و عوارض ناشی از آن دانست. وی درخصوص ادعاهای مقام‌های آمریکا نسبت به ایران درباره ارسال تسلیحات و آموزش شبه نظامیان هم گفت: پر واضح است انگیزه اصلی طرح ادعاهای واهی و تکراری نسبت به جمهوری اسلا‌می صرفا با هدف تحقق نیازهای روانی و تبلیغاتی آمریکا انجام گرفته و طرح اینگونه اظهارات به منظور فریب افکار عمومی مردم نگرانی و خسته از سیاستهای جنگ افروزانه دولتمردان آمریکا صورت می‌گیرد. ‌
جنگ لفظی دو سخنگوی وزارت امور خارجه دو کشور بدین ترتیب ابعاد منازعه کلا‌ن و جدیدترین آجرهای دیوار بلند بی‌اعتمادی میان دو کشور را در معرض دید رسانه‌ها قرار داد؛ دیواری که دو کشور این بار مذاکره مستقیم را برای کوتاه کردن آن انتخاب کرده‌اند و عراق را مناسب‌ترین عرصه برای آغاز حل رودرروی اختلا‌ف‌ها دیده‌اند.کاظمی قمی روز سه شنبه در حالی در برابر رایان کروکر نشست که حسین امیرعبداللهیان رئیس ستاد ویژه عراق در وزارت امور خارجه و امیری مدیرکل خاورمیانه شورای عالی امنیت ملی او را همراهی می‌کردند. در طول این مذاکرات مقام‌های عراقی ازجمله هوشیار زیباری وزیر امر خارجه و صادق الرکابی مشاور نخست‌وزیر این کشور نیز حضور داشتند. نوری مالکی نخست‌وزیر مورد حمایت ایران وآمریکا در عراق هم در ابتدای این جلسه در محل مذاکرات حضور یافت و پس از سخنان کوتاهی در استقبال از برگزاری دور دوم گفت‌وگوهای ایران و آمریکا، محل مذاکرات را ترک کرد. مالکی در ابتدای این جلسه با تاکید بر اینکه گفت‌و‌گو بهترین ابزار برای همکاری است، از هر دو کشور خواست اوضاع عراق را درک کنند و به ملت عراق از طریق ایجاد فضای همکاری منطقه‌ای برای روبه‌رو شدن با تروریسمی که همه آنها را تهدید می‌کند، کمک کنند.برهم صالح، معاون نخست وزیر عراق نیز در گفت‌وگویی با ابراز امیدواری نسبت به تداوم این مذاکرات و ایجاد نتایج پربارتر در آن، گفت: تفاهم میان ایران و آمریکا و همچنین همکاری ایران و دیگر دولت‌های همسایه عراق با آمریکا برای حمایت از حکومت عراق و برای پشتیبانی از امنیت این کشور در مقابله با تروریست‌ها یک مصلحت مشترک است. وی گفت: وقت آن رسیده که عراق به جای عرصه‌ای برای استفاده‌، رقابت و تاخت ‌و تاز منطقه‌ای و بین‌المللی، تبدیل به عرصه و پایگاهی بشود که همسایه‌های عراق‌، آمریکا و همچنین اروپا با همدیگر در همکاری کردن با تلا‌ش عراقی‌ها در مقابله با القاعده و طرف‌های تندرو هماهنگ شوند. ‌
● مذاکره در بستری از روابط پرتنش‌
دور دوم مذاکرات ایران و آمریکا در حالی برگزار شد که روابط دو کشور پس از گذشت دو ماه از دور اول این مذاکرات نه تنها بهبود نیافته، بلکه در برخی جنبه‌ها تیره‌تر نیز شده است. بازداشت افراد دارای تابعیت ایرانی- آمریکایی در تهران به اتهام جاسوسی، فعالیت به سود بیگانگان و تلا‌ش برای براندازی که به پخش فیلم اعترافات ایشان منتهی شد، با انتقاد شدید دولت آمریکا روبه‌رو شده است. اما مک کورمک سخنگوی وزارت امور خارجه این کشور تاکید کرد که این موضوع در مذاکرات بغداد مطرح نمی‌شود و از طریق سفارت سویس در تهران پیگیری خواهد شد.در خصوص مسئله هسته‌ای نیز، آمریکا با کم‌توجهی به تلا‌ش‌های ایران برای مذاکره با آژانس و بازگرداندن احتمالی پرونده هسته‌ای از شورای امنیت، همچنان در تلا‌ش است تا توافق کشورهای عضو دائم شورای امنیت را برای تشدید تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران جلب کند. ‌هرچند تهران و واشنگتن هیچ‌یک تاکنون ارتباط دادن مسئله عراق و مذاکرات بغداد با دیگر مسائل موجود بین دو کشور ازجمله پرونده فعالیت‌های هسته‌ای ایران را نپذیرفته‌اند، اما برخی ناظران موافقت ایران با برگزاری دور دوم مذاکرات را با هدف تلا‌ش برای جلوگیری از طرح مجدد پرونده هسته‌ای در شورای امنیت مرتبط دانسته‌اند.در عین حال تشدید لحن اخیر موضع‌گیری‌های فرانسه و انگلیس علیه ایران نشان می‌دهد که آمریکا به موازات باز نگه داشتن جبهه مذاکرات با ایران درباره عراق و به موازات نظاره کردن روند مذاکرات ایران و آژانس که اتحادیه اروپا نیز با امیدواری نسبی آن را دنبال می‌کند، از پیگیری موضوع تحریم ایران برای سومین بار در شورای امنیت دست برنداشته و همزمان با دو مسیر قبلی، در حال ایجاد شرایط برای تصویب یک قطعنامه شدیداللحن جدید است؛ قطعنامه‌ای که اگر مذاکرات ایران و آژانس به موفقیت منجر نشد و یا تعامل سیاسی ایران و آمریکا در بغداد نتیجه نداد، به‌عنوان یک اهرم فشار جدید علیه ایران عمل خواهد کرد.
گوردون براون، نخست وزیر انگلیس با منتفی ندانستن اقدام نظامی علیه برنامه هسته‌ای ایران، ادعا کرد که تحریم‌های شدید علیه ایران که برای متقاعد کردن ایران به توقف برنامه غنی‌سازی اورانیومش اعلا‌م شده بود، در حال تاثیرگذاری است.سخنگوی وزارت امور خارجه فرانسه نیز روز گذشته با تاکید بر همراهی فرانسه با درخواست گوردون براون، نخست وزیر انگلیس درباره تحریم‌های جدید علیه ایران گفت: تا زمانی که ایران از تعلیق فعالیت‌های حساس هسته‌ای خود خودداری کند، ما باید همچنان به فرستادن یک <پیام قاطع> به این کشور ادامه دهیم.
‌ به گزارش ایسنا به نقل از خبرگزاری شینهوا، دنی سیمونو سخنگوی وزارت امور خارجه فرانسه در یک نشست خبری‌گفت : تا زمانی که ایران تعلیق فعالیت‌های هسته‌ای‌اش را بپذیرد ما باید پیام قاطع خود را به این کشور برسانیم. این مواضع نشان می‌دهد که در صورت ناکامی ایران در روندی که با مذاکرات بغداد و وین در پیش گرفته است، بعید است که آمریکا در زمینه‌سازی برای قطعنامه بعدی تحریم ایران بین کشورهای ۱+۵ مشکل خاصی داشته باشد.

منبع : روزنامه کارگزاران