خانواده هواپیماهای جت دو موتوره بویینگ ۷۳۷

خانواده هواپیماهای جت دو موتوره بویینگ ۷۳۷ با بیش از ۵ هزارو پانصد فروند تولید ، پر فروش ترین هواپیمای جت مسافربری جهان بوده که از زمان اولین پرواز تاکنون به تعداد دو برابر جمعیت زمین مسافر جا به جا کرده است.
بیش از سه هزار فروند از این هواپیما جزو نسل اول هستند که نخستین پرواز آن در سال ۱۹۶۷ انجام گرفت. خط تولید نسل اول به بویینگ ۷۳۷ تا سال ۲۰۰۰ فعال بود که در نهایت در اوایل قرن حاضر نسل جدید جایگزین نسل قبلی شد. این هواپیما بیش از سی سال است که به خطوط هوایی امکان پرواز در خطوط داخلی و در مسافت های کوتاه بین المللی را با هزینه پایینی می دهد. طراحی نسل جدید بویینگ ۷۳۷ از سال ۱۹۹۱ آغاز گشته و مدل جدید این هواپیما قابلیت پرواز بین قاره ای و انجام پروازهای میان برد بین المللی را نیز دارد.بیش از ۲۳۰۰ فروند از هواپیماهای بویینگ ۷۳۷ نسل جدید سفارش داده شده اند که از این تعداد ۱۶۰۰ فروند تحویل مشتریان شده اند.
کوچکترین عضو خانواده نسل جدید بویینگ ۷۳۷ جت دو موتوره مسافربری ۱۱۰ تا ۱۳۲ نفره بویینگ ۶۰۰-۷۳۷ می باشد که در سال ۱۹۹۸ وارد خطوط هوایی شد. بیش از ۱۴۰ فروند از این هواپیما توسط شرکت های هواپیمایی سفارش قطعی شده اند.
هواپیماهای ۷۰۰-۷۳۷ با توانایی حمل ۱۲۶ تا ۱۴۹ مسافر عضو متوسط این خانواده بوده که در سال ۱۹۹۸ عملیاتی شده و بیش از ۸۰۰ فروند از آن سفارش داده شده است. مدل با برد افزایش یافته یعنی ۷۳۷-۷۰۰ER برگرفته از جت های تجاری بویینگ می باشد که به منظور پرواز در مسیرهای طولانی طراحی شده و همخوانی کاملی با فلسفه پرواز نقطه به نقطه کمپانی بویینگ دارد. این هواپیما در نتیجه استفاده از بال های ۸۰۰-۷۳۷ توانایی حمل سوخت بیشتر و نیز ۲۱۴۵ ناتیکال مایل برد بیشتری دارد. علاوه بر این ۷۰۰ER دارای ۹ مخزن سوخت کمکی می باشد که با حمل بیش از ۴۰ تن سوخت دارای حداکثر بردی برابر با ۱۰ هزار کیلومتر است. حداکثر وزن برخاست نیز حدود ۷۴۸۵ کیلوگرم افزایش داشته است. قابل ذکر است ۷۳۷-۷۰۰ER در ترکیب تجاری ظرفیت ۴۸ مسافر و در ترکیب مسافربری ظرفیت ۱۲۶ مسافر را دارد. این مدل در سال ۲۰۰۶ معرفی شد. کمپانی بویینگ مدل دیگری از سری ۷۰۰ را عرضه کرده که به Convertible معروف بوده و با نام ۷۳۷-۷۰۰C شناخته می شود این هواپیما اولین هواپیمای تمام مسافربری / باری بویینگ ۷۳۷ است که بعد از مدل ۷۳۷-۲۰۰C که در سال ۱۹۶۶ معرفی شد پرواز خواهد کرد. گونه ۷۰۰C این قابلیت را دارد که تبدیل به هواپیمای تمام مسافربری و یا با برداشته شدن صندلی های مسافران تبدیل به یک هواپیمای تمام باری شود که به همین منظور در بزرگ بارگیری نیز در کابین اصلی تعبیه شده است. این هواپیما توانایی جابجا کردن نزدیک به ۱۹ تن بار را دارد. در حالت مسافری نیز ظرفیتی برابر با ۱۴۰ مسافر را در یک کلاس داشته که با ترکیب دو کلاس این ظرفیت به ۱۲۶ نفر کاهش می یابد. ناگفته نماند در پی معرفی شدن این مدل در سال ۱۹۹۷ نیروهای ذخیره دریایی ایالات متحده دو فروند از آنرا سفارش داد. قابل ذکر است این هواپیما در نظام نام گذاری ارتش ایالات متحده به C-۴۰ Clipper معروف شده است.
بیش از ۱۱۰۰ فروند از گونه کشیده تر ۱۶۲ تا ۱۸۹ نفره این خانواده یعنی بویینگ ۸۰۰-۷۳۷ نیز از زمان اولین پرواز سفارش قطعی شده بطوریکه حدود ۸۰۰ فروند آن تاکنون به مشتریان تحویل داده شده اند. قابل ذکر است یک گونه از این هواپیما با شناسه ۷۳۷-۸۰۰ERX در سال ۲۰۰۴ توسط نیروی دریایی ایالات متحده به عنوان هواپیماهای چند منظوره دریایی انتخاب و به P-۸A معروف شد. بالاخره بزرگترین نوع این هواپیما یعنی بویینگ ۹۰۰-۷۳۷ که توانایی حمل ۱۷۷ تا ۱۸۹ مسافر را دارد در سال ۲۰۰۱ وارد خدمت شد. بویینگ ۷۳۷-۹۰۰ER نیز گونه با برد افزایش یافته مدل پایه می باشد که ۲۶ مسافر بیشتر از ۹۰۰-۷۳۷ ظرفیت حمل مسافر داشته و ۵۰۰ ناتیکال مایل نیز فراتر از برد مدل ۹۰۰ پرواز می کند.
● طراحی
بدنه این هواپیما دارای طرح خرابی ایمن آلومینیومی می باشد که در ساختمان بال ها نیز از الیاژ آلومینیوم و پوسته مقاوم در برابر خوردگی استفاده شده است. مخروط دماغه های بال ها و بدنه نوک سکان عمودی ثابت های عمل کننده Flap ها و دیگر بخش هایی که تحت فشار نیستند از الیاف کربن و شیشه تقویت شده با پلاستیک یعنی CFRP و GFRP ساخته شده اند. قسمت انتهایی محفظه موتورها نیز از کامپوزیت های گرافیت کولار و فایبر گلاس تشکیل یافته است. در فوریه سال ۲۰۰۰ بالک های پیشرته ای از جنس گرافیت کربن در ابتدا برای نوک بالهای ۸۰۰-۷۳۷ سپس برای دیگر مدل ها طراحی شد که توسط مشتری برای نصب قابل انتخاب می باشد. این بالک ها با طول هشت پا توانایی های عملیاتی بیشتری را برای گونه۸۰۰ از نظر افزایش تا شش هزار کیلومتر کاهش مصرف سوخت قابل دسترس می ساخت.
● عرشه پروازی
عرشه پروازی خلبان و کمک خلبان را در خود جای داده است. در این کاکپیت پیشرفته علاوه بر نمایشگر های LCD موجود نمایشگر سر بالا هم قابل نصب می باشد.یک سیستم نمایشگر مشترک (CDS) که شامل شش نمایشگر LCD مسطح بوده و ساخت «هانی ول» می باشد نیز در کابین به چشم می خورد. نرم افزار سیستم CDS قابلیت این را دارد که داده های پروازی و ناوبری را همانند سیستم الکترونیک پروازی مدل های ۷۳۷ قبلی یا بویینگ ۴۰۰-۷۴۷ و نیز بویینگ ۷۷۷ نمایش دهد. در این هواپیما امکان نصب سیستم مکانیکی جهانی ارتباطات ماهواره ای و سیستم دوتایی مدیریت پرواز وجود دارد.
● کابین
کابین این هواپیما به طور معمول در ترکیب دو کلاس عرضه می شود که شامل درجه یک با چهار صندلی کنار هم و کلاس توریستی با شش صندلی کنار هم می باشد. ناگفته نماند کابین توسط یک ماشین هوای سه مرحله ای تهویه مطبوع می شود.ضمنآ پلکانی نیز روی خود هواپیما در قسمت جلویی کابین قابل نصب می باشند که عملیات کمتر را نیز امکانپذیر می سازد. در این هواپیما دو محفظه بار به چشم می خورد که محفظه بار انتهایی با یک تسمه نقاله تلسکوپی قابل تجهیز شدن است.
● موتورها
این پرنده مجهز به دو پیشرانه توربوفن CMF International با مشخصه CMF۵۶-۷ می باشد که توسط کنسرسیوم مشترکی متشکل از جنرال الکتریک از ایالات متحده و سنکما از فرانسه طراحی و ساخته شده است. برای تغذیه این موتورها هواپیما توانایی حمل بیش از ۲۶ تن سوخت را دارد. سیستم نیروی کمکی (APU) این هواپیما ساخت هانی ول بوده و توانایی تامین ۹۰ کیلوولت آمپر نیرو و استارت با هوا را دارد. ناگفته نماند میزان صدای این واحد کمکی روی زمین تا حدود ۱۲ دسی بل با استفاده از مجرای دفیوزر صدا خفه کن و مجرای خنک کننده کاهش یافته است.
همچنین فن های جدید کم صدایی نیز در سیستم های کنترل محیطی و سیستم خنک کننده الکترونیک برای کمک به کاهش صدا نصب شده اند.
● ارابه فرود
بویینگ ۷۳۷ مجهز به ارابه سه چرخه جمع شونده می باشد که توسط نیروی هیدرولیک عمل می کند. این ارابه فرود دارای ضربه گیرهای اولءوماتیک می باشد که توسط بویینگ طراحی شده اند. ارابه فرود اصلی به سمت داخل جمع شده و محفطه چرخ (چاهک چرخ) را آب بندی می کند که دیگر نیازی به در برای پوشاندن محفظه چرخ ندارد ضمن اینکه چرخ دماغه دوتایی نیز به سمت جلو جمع می شود. ناگفته نماند چرخ های اصلی مجهز به ترمزهای هانی ول و یا گودریچ می باشند.
● درباره ۷۳۷
خانواده ۷۳۷ پرفروش ترین هواپیمای مسافربری جهان با بیش از ۵۵۰۰ هواپیمای تحویل داده شده و بیش از ۶۰۰۰ سفارش قطعی می باشد که رکورددار ثبت شده در کتاب رکوردهای گینس است.
بیش از ۵۴۱ اپراتور این هواپیما را در خدمت دارند و این هواپیما به بیش از ۱۲۰۰ شهر در ۱۹۰ کشور پرواز می کند.
به طور متوسط در هر لحظه ۱۲۵۰ هواپیمای ۷۳۷ در حال پرواز بوده و همچنین در هر ۵ ثانیه یک فروند در حال تیک آف و یا فرود می باشد. ۷۳۷ها تاکنون ۲۳۲ میلیون سورتی پرواز به انجام رسانیده اند.

حافظ کوهستانی

منبع : VMR-PCR