بحثی پیرامون اولین شهر زنان در تهران

به گفته منتقدین، در پس اجرای برنامه‌هایی که قائل به تفکیک فضاهایی در سطح جامعه اند، نوعی نگاه ایدئولوژی محور قرار دارد. اندیشه ای که قرار گرفتن زن و مرد در کنار هم در فضاها را خطرناک و پر درد سر تلقی می کند.
اولین پارک ویژه زنان در تهران با عنوان پارک مادر آزادگان چندی پیش افتتاح گردید. بوستان زنان ،شهر زنان و یا آنچه اکنون پارک مادر خوانده می شود، اجرایی سازی همان طرحی است که چندی پیش مسعود کرباسیان، معاون خدمات شهری شهرداری تهران، وعده‌اش را به خبرنگاران داده بود. و از همان زمان نیز اجرای چنین طرحی، حرف و حدیث های زیادی را به دنبال آورده بود.
مکانی که پس از بهره‌برداری قرار نیست پذیرای هیچ مردی باشد، بدون مشرفیت در سه نقطه تهران، جنوب افسریه و جنب پارک آبی آزادگان در منطقه ای به مساحت ۲۷ هکتار، دیگری در انتهای پارک قائم در منطقه یافت آباد و پارک آخر در جنب پارک چیتگر در غرب تهران احداث خواهد شد.
شهر زنان امکانات متنوعی مانند سالن بسکتبال، والیبال، استخر شنای سرپوشیده، زمین فوتبال گل کوچک، آمفی تئاتر رو باز، جاده سلامتی، مسیر دو کیلومتری پیاده روی دور تا دور پارک، پیست دوچرخه سواری، رستوران، کافی شاپ و مرکز خرید را شامل می شود.
با کارکنانی تماما زن و البته حراست زن. ارتفاع دیوار اطراف پارک حدود سه متر است و جنب دیوارها از داخل سه ردیف گونه های گیاهی که در زمستان هم سبز باشند ،کاشته خواهد شد تا امکان هر گونه دیدی به داخل پارک از بین رود.
هنگامی که صحبت از ایجاد مکان هایی مختص زنان به میان می آید، یک طرف بحث بر امنیت زنان در چنین مکان هایی تاکید می کند، و معمولاّ بحث آنقدر منحرف می شود که نهایتاّ حضور زنان در چنین مکان هایی تنها یک بعد پیدا می کند، راحتی خود زنان.
ایجاد شرایطی که در آن زنان بتوانند از فضاهای مختص به خود استفاده کنند، قبلاّ در برخی کشورها تجربه شده، اما به نظر می‌رسد که تجربه هیچ کشوری در این خصوص قابل تعمیم به کشورهای دیگر نیست. در همین حال ایجاد فضاهای مخصوص زنان در کشور های اسلامی، شاید بیشترین توجه را به خود جلب کند، زیرا معمولاّ مقتضیات چنین جوامعی، ایجاد فضاهایی مخصوص زنان را تجویز می کند.
کشوری مانند عربستان سعودی، که در آن زنان به هنگام مسافرت با مشکلات زیادی مواجه هستند، نمونه خوبی از این مقتضیات اجتماعی را به نمایش می گذارد. بر اساس قوانین این کشور، اگر مردی از اعضای خانواده، همراه زن نباشد، مسافر زن در هتل‌ها پذیرش نخواهد شد.
اما در دنیای امروز که زنان نیز وارد تجارت و بازرگانی شده اند سفر پدیده‌ای اجتناب ناپذیر است به همین جهت، برخی از تجار زن عربستانی برای ساخت هتل هایی مخصوص زنان سرمایه گذاری کرده‌اند.
رویکرد مشابهی در برخی دیگر از کشورهای عربی مانند الجزایر و مصر در پیش گرفته شده تا زنان بتوانند به راحتی در کافه ها و کافی‌نت‌ها حضور پیدا کنند.
جنبه مثبت این قضیه حضور زنان در اجتماع است و جنبه منفی آن حضور زنان در جوامعی است که انگشت اتهام را به سوی زن نشانه گرفته‌اند و ایجاد فضاهای مخصوص زنان را شاهدی بر مدعای خود مبنی بر لزوم جدا کردن زنان از مردان در جامعه می دانند.
این رویکرد در واقع کمکی به بهبود وضعیت زنان در جامعه نمی‌کند. و حتی باعث بروز مشکلات بیشتر می شود. این رویکرد، رویکردی حمایتی است که در بلند مدت گره ای از معضلات زنان نخواهد گشود.
به گفته منتقدین، در پس اجرای برنامه‌هایی که قائل به تفکیک فضاهایی در سطح جامعه اند، نوعی نگاه ایدئولوژی محور قرار دارد.
اندیشه ای که قرار گرفتن زن و مرد در کنار هم در فضاها را خطرناک و پر درد سر تلقی می کند. بنابراین تمام تلاش سیستم به این سمت می رود که فضاهای میان زن و مرد را بیش از پیش تفکیک کند. چرا که عامل انحرافها از این دیدگاه، ارتباط مستقیم زن و مرد تعبیر شده است.
منتقدان با ارتباط دادن بحثها با حوزه اختیار و عمل فردی، معتقدند چنین فرآیندی جدا از نگاه جنسیتی، نمایانگر آن است که سیستم خود را عامل تصمیم گیرنده برای افراد اجتماع تلقی کرده و رویکردهایی را اتخاذ می‌کند که با ابعاد فردیت انسانها در تعارض قرار می‌گیرد، زیرا انسان را موجودی غیر قابل کنترل و در بند غرایز خود تعریف می کند که همچنان نیازمند خطوطی است که دولت برای او تعیین و تعریف می کند
از سوی دیگر کسانی که از اقدامات انجام گرفته شهرداری تهران در احداث چنین پروژه هایی حمایت می کنند، معتقدند که نگاه ایدئولوژیک در این زمینه دخیل نبوده است و شهرداری در حال آماده سازی زمینه برای استفاده بهینه زنان از امکانات و فضاهای شهری است و اجرای درست آن می تواند به کاهش افسردگی و بی تحرکی زنان بویژه برای آنان که قائل به پوشش و حجاب هستند، یاری رساند.
به نظر می‌رسد علی رغم نظر منتقدان رویکرد شهرداری تهران در ایجاد فضاهایی مخصوص زنان رویکردی واقع گرایانه است که هم بهره مندی زنان از فضاهای تفریحی و فرهنگی را در نظر دارد و هم الزامات فرهنگی جامعه را در نظر گرفته است.
نمی توان از نظر دور داشت که بسیاری از زنان جامعه ما در حال حاضر ترجیح می‌دهند که از فضاهای ویژه زنان بهره‌مند شوند، اما این پرسش مطرح است که آیا ساختن امکانات جدید و با صرف هزینه های بالا، صرفاّ به منظور ساختن آنها صورت می گیرد؟ یا برنامه های بلند مدتی نیز برای جلب مشارکت بیشتر زنان در این فضاها وجود دارد؟
باید به این نکته نیز توجه داشت که تفکیک فضاها به این شکل در بلند مدت می تواند امکان استفاده زنان از فضاهای شهری را کاهش دهد، زیرا اندک مکانهایی در شهرها، ویژه زنان است و این امکان نیز وجود دارد که فضاهای اختصاصی زنانه در دراز مدت، به فرهنگی تبدیل شود که دیگر فضاها حضور زنان را برنتابند. بنابراین باید تدابیری اندیشیده شود که آثار یک تصمیم خوب، با بی دقتی از بین نرود.

منبع : امید