نماز جمعه

● نظر جنابعالی درباره شركت در نماز جمعه با توجه به اینكه در عصر غیبت حضرت حجت «عجل الله تعالی فرجه الشریف» بسر می‏بریم، چیست؟ و اگر افرادی اعتقاد به عدالت امام جمعه نداشته باشند، آیا تكلیف شركت در نماز جمعه از آنان ساقط می‏شود؟
▪ هر چند نماز جمعه در عصر حاضر واجب تخییری است و حضور در آن واجب نیست، ولی با توجه به فوا ئد و آثار شركت در آن، سزاوار نیست كه مومنین خود را از بركات حضور در این نماز به مجرد تشكیك در عدالت امام جمعه و یا عذرهای واهی دیگر، محروم سازند.
● معنای وجوب تخییری در مسئله نماز جمعه چیست؟
▪ معنای آن این است كه مكلّف در ادای فریضه واجب ظهر روز جمعه بین خواندن نماز جمعه یا نماز ظهر مخیر است.
● نظر جنابعالی در مورد شركت نكردن در نماز جمعه بر اثر بی مبالاتی، چیست؟
▪ ترك حضور و شركت نكردن در نماز عبادی سیاسی جمعه به خاطر اهمیت ندادن به آن، شرعاً مذموم است.
● بعضی از مردم به دلیل عذرهای واهی و گاهی بر اثر اختلاف دیدگاهها، در نماز جمعه شركت نمی‏كنند، نظر جنابعالی در این باره چیست؟
▪ نماز جمعه هر چند واجب تخییری است، ولی خودداری از شركت در آن بصورت دائمی وجه شرعی ندارد.
● آیا اقامه نماز جماعت ظهر همزمان با اقامه نماز جمعه در مكان دیگری نزدیك محل اقامه نماز جمعه جایز است؟
▪ این كار فی نفسه اشكال ندارد و موجب برائت ذمّه مكلّف از فریضه ظهر جمعه می‏شود، زیرا در عصر حاضر، نماز جمعه واجب تخییری است، ولی با توجه به اینكه اقامه نماز جماعت ظهر در روز جمعه در مكانی نزدیك محل اقامه نماز جمعه باعث تفرقه صفوف مومنین می‏شود و چه بسا در نظر مردم بی‏احترامی و اهانت به امام جمعه و كاشف از بی اعتنا یی به نماز جمعه است، بنابراین سزاوار است مومنین اقدام به انجام آن نكنند، و حتی در صورتی كه مستلزم مفاسد و حرام باشد، واجب است از اقامه آن اجتناب كنند.
● آیا خواندن نماز ظهر در فاصله زمانی بین نماز جمعه و نماز عصر، جایز است؟ آیا اگر نماز عصر را شخصی غیر از امام جمعه بخواند، اقتدا به او در نماز عصر جایز است؟
▪ نماز جمعه مجزی از نماز ظهر است ولی خواندن آن بعد از نماز جمعه از باب احتیاط اشكال ندارد و اقتدا در نماز عصر روز جمعه به غیر امام جمعه اشكال ندارد، ولی هرگاه بخواهد با مراعات احتیاط در خواندن نماز ظهر پس از خواندن نماز جمعه نماز عصر را به جماعت بخواند، احتیاط كامل این است كه به كسی اقتدا نماید كه نماز ظهر را احتیاطا ً بعد از نماز جمعه خوانده است.
● اگر امام جمعه نماز ظهر را بعد از نماز جمعه نخواند، آیا مأموم می‏تواند آن را احتیاطاً به جا آورد؟
▪ برای او جایز است.
● آیا بر امام جمعه كسب اجازه از حاكم شرع واجب است؟ و مراد از حاكم شرع چه كسی است؟ و آیا این حكم در شهرهای دوردست هم جاری است؟
▪ اصل جواز امامت برای اقامه نماز جمعه متوقف بر این اجازه نیست، ولی ترتب احكام نصب وی برای امامت جمعه متوقف بر این است كه منصوب از طرف ولی امر مسلمین باشد و این حكم شامل هر سرزمین و شهری كه ولی امر مسلمین در آن حاكم و مطاع است، می‏شود.
● آیا جایز است امام جمعه منصوب در صورت نبودن مانع یا معارض نماز جمعه را در غیر از مكانی كه برای آنجا نصب شده اقامه نماید؟
▪ این عمل فی نفسه جایز است ولی ا حكام انتصاب برای امامت جمعه بر آن مترتب نمی‏شود.
● آیا انتخاب امام جمعه موقت باید به وسیله ولی فقیه باشد یا اینكه خود ائمه جمعه می‏توانند افرادی را به عنوان امام جمعه موقت انتخاب نمایند؟
▪ جایز است امام جمعه منصوب شخصی را به عنوان جانشین موقت برای خودش انتخاب كند ولی بر امامت فرد نائب، احكام انتصاب از طرف ولی فقیه مترتب نمی‏شود.
● اگر مكلّف امام جمعه منصوب را عادل نداند و یادر عدالت او شك داشته باشد، آیا برای حفظ وحدت مسلمانان می‏تواند به او اقتدا كند؟ و آیا كسی كه در نماز جمعه شركت نمی‏كند، جایز است دیگران را تشویق به عدم حضور در آن نماید؟
▪ اقتدا به كسی كه او را عادل نمی‏داند و یا در عدالت وی شك دارد، صحیح نیست و نماز جماعت او هم صحیح نمی‏باشد، ولی حضور و شركت در نماز جماعت برای حفظ وحدت اشكال ندارد، و در هر صورت حق ندارد دیگران را ترغیب و تشویق به عدم حضور در نماز جمعه كند.
● شركت نكردن در نماز جمعه كه برای مكلّف دروغگویی امام جمعه آن ثابت شده است، چه حكمی دارد؟
▪ مجرد كشف خلاف چیزی كه امام جمعه گفته، دلیل بر دروغگو یی او نیست، زیرا ممكن است گفته او از روی اشتباه یا خطا و یا توریه باشد، و سزاوار نیست انسان به مجرد توهّم خروج امام جمعه از عدالت، خود را از بركات نماز جمعه محروم نماید.
● آیا تشخیص و احراز عدالت امام جمعه منصوب از طرف امام راحل یا ولی فقیه عادل، بر مأموم واجب است، یا اینكه انتصاب او به امامت جمعه برای اثبات عدالت وی كافی است؟
▪ اگر نصب او به امامت جمعه موجب وثوق و اطمینان مأموم به عدالت وی شود، در صحت اقتدا به او كافی است.
● آیا تعیین امام جماعت برای مساجد از طرف علمای مورد اطمینان، یا تعیین ائمه جمعه از طرف ولیّ امر مسلمین، نوعی شهادت بر عدالت آنان محسوب می‏شود یا اینكه باید در باره عدالت آنان تحقیق شود؟
▪ اگر نصب امام جمعه یا جماعت موجب اطمینان به عدالت وی شود اقتدا به او جایز است.
● در صورت شك در عدالت امام جمعه و یا خدای نكرده یقین به عدم آن، آیا اعاده نمازهایی كه پشت سر او خوانده‏ایم واجب است؟
▪ اگر شك در عدالت یا یقین به عدم عدالت بعد از فراغ از نماز باشد، نمازهای خوانده شده صحیح است و اعاده آنها واجب نیست.
● شركت در نماز جمعه كه از طرف دانشجویان كشورهای اسلامی در كشورهای اروپایی و غیر آنها برگزار می‏شود و بیشتر شركت كنندگان در آن و همچنین امام جمعه از برادران اهل سنت هستند، چه حكمی دارد؟ و در این صورت آیا خواندن نماز ظهر بعد از اقامه نماز جمعه واجب است؟
▪ شركت در آن برای حفظ وحدت و اتحاد مسلمانان اشكال ندارد، و احتیاط به خواندن نماز ظهر بعد از نماز جمعه مانع ندارد.
● در یكی از شهرهای پاكستان مدت چهل سال است كه نماز جمعه برگزار می‏شود. در حال حاضر شخصی بدون رعایت فاصله شرعی بین دو نماز جمعه، اقدام به برگزاری نماز جمعه دیگری نموده كه منجر به بروز اختلاف بین نمازگزاران شده است، این عمل شرعا چه حكمی دارد؟
▪ انجام هر گونه كاری كه منجر به بروز اختلاف بین مومنین و پراكندگی صفوف آنان شود جایز نیست چه رسد به مثل نماز جمعه كه از شعائر اسلامی و از مظاهر وحدت صفوف مسلمانان است.
● خطیب مسجد جامع جعفری در راولپندی اعلام نموده كه نماز جمعه به علت كارهای ساختمانی در آن برگزار نخواهد شد، و اكنون كه عملیات تعمیر مسجد به پایان رسیده، با مشكلی مواجه شده‏ایم و آن اینكه در فاصله چهار كیلومتری ما نماز جمعه در مسجد دیگری اقامه می‏شود. با توجه به مسافت مزبور آیا اقامه نماز جمعه در مسجد جامع جعفری صحیح است یا خیر؟
▪ اگر فاصله بین دو نماز جمعه یك فرسخ شرعی نباشد، نماز جمعه‏ای كه بعد از نماز جمعه اول و یا مقارن با آن برگزار می‏شود، باطل است.
● آیا خواندن نماز جمعه كه به صورت جماعت اقامه می‏شود، بطور فرادی صحیح است؟ بدین معنی كه شخصی نماز جمعه را بصورت فرادی در كنار كسانی كه آن را به نحو جماعت برگزار می‏كنند، بخواند.
▪ از شرا یط صحت نماز جمعه، این است كه به صورت جماعت اقامه شود. نماز جمعه به نحو فرادی صحیح نیست.
● آیا كسی كه نمازش شكسته است می‏تواند آن را بصورت جماعت پشت سر امام جمعه بخواند؟
▪ نماز جمعه از مأموم مسافر صحیح و مجزی از نماز ظهر است.
● آیا ذكر نام مبارك حضرت زهرا سلام الله علیها به عنوان یكی از ائمه مسلمانان در خطبه دوم نماز جمعه واجب است؟ یا اینكه واجب است ذكر نام آن حضرت به قصد استحباب باشد؟
▪ عنوان ائمه مسلمین شامل حضرت زهرای مرضیه علیها السلام نمی‏شود و ذكر نام مبارك آن حضرت در خطبه نماز جمعه واجب نیست ولی تبرك جستن به ذكر نام شریف آن حضرت اشكال ندارد.
● آیا مأموم می‏تواند در حالی كه امام جمعه نماز جمعه رااقامه می‏كند، برای خواندن نماز واجب دیگری به او اقتدا نماید؟
▪ صحت آن، محل اشكال است.
● آیا خواندن خطبه‏های نماز جمعه قبل از وقت ظهر شرعی صحیح است؟
▪ خواندن آن قبل از زوال جا یز است ولی احتیاط آن است كه قسمتی از آن در وقت ظهر باشد.
● اگر مأموم چیزی از خطبه‏های نماز جمعه را درك نكند بلكه فقط هنگام نماز حاضر شود و به امام جمعه اقتدا نماید. آیا نماز او صحیح و مجزی است؟
▪ نماز او صحیح و مجزی است حتی اگر امام را در ركوع ركعت آخر نماز جمعه درك كند.
● نماز جمعه در شهر ما یك ساعت و نیم بعد از اذان ظهر اقامه می‏شود، آیا این نماز مجزی از نماز ظهر است یا اینكه اعاده آن لازم است؟
▪ وقت نماز جمعه از اول زوال خورشید شروع می‏شود و أحوط آن است كه از اوایل عرفی زوال - در حدود یكی دو ساعت - به تأخیر نیفتد.
● آیا كسی كه توانا یی رفتن به نماز جمعه را ندارد، می‏تواند نمار ظهر و عصر را در اوایل وقت بخواند؟ یا اینكه باید صبر كند تا نماز جمعه تمام شود و بعد از آن نماز ظهر و عصر را بخواند؟
▪ صبر كردن بر او واجب نیست و می‏تواند نماز ظهر و عصر را در اول وقت بخواند.
● اگر امام جمعه منصوب سالم و حاضر در محل برگزاری نماز جمعه باشد، آیا جایز است امام جمعه موقت را مكلّف به اقامه نماز جمعه نماید؟ آیا صحیح است به امام جمعه موقت اقتدا كند؟
▪ اقامه نماز جمعه به امامت نایب امام جمعه منصوب و اقتدای امام منصوب به نا یب خود اشكال ندارد.

منبع : ستاد اقامه نماز