مسجد ارک تبریز ، تبریز

این بنا باقیمانده مسجدی است كه در فاصله سال‌های 716 تا 724 هجری به وسیله تاج‌الدین علیشاه جیلانی تبریزی وزیر سلطان محمد خدابنده و ابوسعید بهادرخان ساخته شده است. قسمت جنوبی آن دارای طاقی بزرگ بود كه به علت فرو نشستن پی و بنیان مسجد و عجله در اتمام ساختمان، شكسته و فرو ریخته است. قسمتی كه اكنون در وسط سه دیوار بلند شرقی، غربی و جنوبی به صورت ایوان به چشم می‌خورد، بخش مسقف مسجدی است كه عرض آن 30/15 متر و ارتفاع دیوارهای دور آن به طور متوسط 26 متر است كه می‌‌توان به وسیله 69 پله به بالای آن رسید. ضخامت دیوارها 10/40 متر است كه از دو دیوار عریض داخلی تشكیل شده‌اند.
این بنا در زمان علیشاه مسجد جامع شهر و مزین به كاشی و ستون‌های مرمری و كتیبه و گچبری بود، اما بعدها رو به ویرانی نهاد و متروك گردید. در و دیوار اطراف آن در اصل همین طور دو رویه و كاشی‌بری بوده است و از باقیمانده دیوار معلوم می‌شود كه صنعت و هنری شگفت‌انگیز در كلیه این دیوار و تعلّقات آن به كار برده بودند. خاك و اغلب آجرهای این دیوار زرد رنگ و از استحكام فوق‌العاده‌ای برخوردار است.
در دوران قاجاریه، صحن و محل زاویه و مدرسه علیشاه مبدل به انبار غلات و مخزن مهمات قشون گردید و با كشیدن حصاری به دور آن، نام ارك یافت. ارك تبریز بارها هدف توپ مهاجمان و دشمنان استقلال وطن قرار گرفت و در اثر زلزله‌های مكرر آسیب زیادی به دیوارهای آن وارد آمد. در انقلاب مشروطیت تبریز بناهای اطراف آن مخزن مهمات دولتی بود و خود آن یكی از سنگرهای مسلط بر شهر محسوب می‌شد.
در سال‌های بعد از 1320 صحن آن به صورت گردشگاه عمومی درآمد و نام باغ ملی به خود گرفت و ساختمان‌هایی چند از جمله اداره و تالار شیر و خورشید سرخ در این مكان احداث شد.
در حال حاضر صحن این مسجد تاریخی، مصلی و محل برگزاری نماز جمعه تبریز شده است و محدودیت‌های ویژه‌ای هم در بازدید از آن وجود دارد.