خاکشی

گیاهی است علفی، یك ساله یا دوساله تا ارتفاع ۸۰ سانتی متر كه به طور خودرو در كنار جاده ها و اماكن غیرزراعی و نسبتاً مرطوب می روید. ساقه از سطح زمین و یا از قسمت های بالاتر منشعب است. برگ های ساقه ای از لب های دراز یا كشیده تشكیل شده و بنابراین دارای بریدگی های زیادی است. برگ های طوقه ای دارای دمبرگ های دراز، منقسم، برگ های ساقه ای با دمبرگ های كوتاه و لب های خطی یا كشیده است. گل ها كوچك و به رنگ زرد روشن هستند.
دانه خاكشی در میوه های خورجین و باریك قرار دارد. دانه خاكشی ریز و به رنگ زرد تیره یا قهوه ای روشن است كه سطحی ناصاف به شكل بیضی كشیده دارد كه یك رأس آن بریده و دارای حلقه ای قهوه ای رنگ و شفاف است. دانه های خاكشی را پس از به میوه نشستن گیاه عموماً در مرداد و شهریورماه محصول برداری می كنند. دانه خاكشی حاوی اسیدهای چرب پالمیتیك، لینولنیك، اولئیك و استئاریك است. دانه خاكشی به طور عمده به عنوان ملین و كاهش دهنده دمای بدن به صورت مخلوط با كمی آب سرد مورد استفاده قرار می گیرد. در طب گذشته خاكشی به عنوان اشتهاآور، مقوی معده، ضدتب و ملین و در درمان سوءهاضمه مورد مصرف قرار می گرفته است. باید دور از نور، در جای خنك، غیرمرطوب و در ظروف بسته نگهداری شود. این گیاه بومی آمریكای شمالی است ولی در مناطق معتدل هیمالیا، سراسر اروپا، آفریقا و اغلب نواحی ایران هم می روید. در ایران در نواحی هراز، آمل، تبریز، سنندج، كرمان، شیراز، تهران، یزد، اصفهان و... می روید.

منبع : روزنامه شرق