امگا سه و امگا شش

● چربی‌های امگا سه و امگا شش
عادت‌های غذایی از زمان‌های بسیار دور تاكنون تغییر یافته است. این تغییرات بیشتر تحت تاثیر روش و نوع زندگی بوده است. نمونه بارز این مسئله در مصرف چربی‌ها مشاهده می‌شود. چربی‌ها كه یكی از مهم‌ترین گروه‌های غذایی هستند طی سال‌های متمادی دچار تغییرات زیادی شدند به طوری كه تا شروع انقلاب صنعتی مقدار كالری دریافتی ناشی از جذب چربی‌ها حداكثر ۲۲ تا ۲۴ درصد محاسبه شده بود و از آن زمان به بعد این مقدار به ۴۰ درصد افزایش یافت كه این افزایش به دلایل مختلف رخ داد، از جمله: افزایش دریافت چربی‌های اشباع (كه به چربی‌های نوع بد معروف هستند)، افزایش در مصرف چربی‌های خانواده امگا شش و بالاخره كاهش مصرف چربی‌های غیراشباع از نوع امگا سه (كه به عنوان چربی‌های نوع خوب معروف هستند.) همراه با این تحولات چربی میزان مرگ و میرهای ناشی از بیماری‌های قلبی - عروقی به طور گسترده‌ای افزایش یافت. به نظر می‌رسد افزایش در مصرف چربی، به ویژه چربی‌های اشباع اثر مستقیمی در افزایش شیوع این بیماری‌ها داشته و از طرفی مصرف مداوم اسیدهای چرب خانواده امگا سه اثرات ممانعت كننده بر بیماری‌های قلبی - عروقی داشته است. فرحناز غفاری كارشناس مسئول آزمایشگاه روغن اداره كل آزمایشگاه‌های كنترل غذا و داروی وزارت بهداشت در این مورد می‌گوید: «اسیدهای چرب دارای سه نقش اساسی و كلیدی در اعمال بیولوژیكی بدن هستند.
۱- در تشكیل دیواره سلولی شركت می‌كنند. ۲- تامین كننده انرژی بدن هستند. ۳- پیش سازهای برخی پیام آورهای شیمیایی شناخته شده مثل: پروستاگلاندین‌ها، ترومبوكسان‌ها و كلوترین‌ها هستند و درواقع این پیام آوران شیمیایی برخی واكنش‌های مهم بدن را كه موجب رشد، تقسیم سلولی، فشارخون، انعقاد، ایمنی و التهاب پوستی می‌شوند، كنترل می‌كنند.»
● تعادل دریافت امگا سه به امگا شش
ایكوزانوئیدها مواد فعالی هستند كه حتی در مقادیر خیلی كم اثرات بیولوژیكی قوی را به دنبال دارند. در ساخت این مواد مهم چربی‌ها نقش مهمی دارند به نحوی كه دو گروه مهم از اسیدهای چرب غیراشباع در بدن انسان به عنوان پیش سازهای ایكوزانوئیدها نقش موثری ایفا می‌كنند. براساس اظهارات غفاری اسیدهای چرب خانواده امگا سه پیش سازهای ایكوزانوئیدهایی هستند كه خاصیت ضدانعقادی در خون ایجاد می‌كنند (مانند ترومبوكسان ۳A و پروستاسیكلین ۳PGI). در مقابل اسیدهای چرب خانواده امگا شش پیش سازهای ایكوزانوئیدهایی هستند كه در امر انعقاد خون شركت دارند. به طور كلی می‌توان گفت هر دو نوع اسیدهای چرب در سیستم آنزیمی كه موجب تبدیل مكانیكی آنها به یكدیگر می‌شود در رقابت هستند. غفاری در این باره می‌گوید: «وجود هر دو نوع اسیدهای چرب و همچنین ایكوزانوئیدهای فعال برای فعالیت مطلوب بدن ضروری هستند. (ایكوزاپنتا اینوئیك اسید، دكوزاهگزا اینوئیك اسید) و باید تعادل بین آن دو همیشه حفظ شود.» متخصصین تغذیه نسبت امگا شش به امگا سه را پنج به یك توصیه می‌كنند. در حالی كه این نسبت در حال حاضر بین پانزده به یك تا بیست به یك متغیر است. در نتیجه عدم تعادل بین اسیدهای چرب امگا شش و امگا سه از یك طرف، دریافت چربی بیشتر از مقدار توصیه شده در رژیم غذایی و دریافت بالای اسیدهای چرب اشباع از طرف دیگر موجب مستعد كردن ارگانیسم به مشكلات قلبی می‌شود. چرا كه در چرخه گردش خون این چربی، به لیپوپروتئین‌های اصلی خون متصل شده و به رگ‌های خون چسبیده و در نهایت موجب تجمع پلاك‌ها در جداره عروق می‌شود و بالاخره از دیواره رگ‌ها كنده شده و به درون رگ ها آزاد می شود (ترومبوسیس).
كارشناس مسئول آزمایشگاه روغن دراین باره چنین می‌گوید: «به نظر می‌رسد اسیدهای چرب امگا سه با زنجیره بلند در رژیم غذایی موجب تحریك فرآیند ضدانعقاد می‌شوند. بنابراین یك بدن سالم باید تعادلی بین اعمال انعقادی و ضدانعقادی داشته باشد.»
آمارها نشان می‌دهند حداقل ۵۰ درصد عامل مرگ و میرهای ناگهانی در كشورهای پیشرفته بیماری‌های قلبی - عروقی هستند. این بیماری ها اولین علت مرگ و میر در ملل غربی به شمار می روند. در این راستا عوامل داخلی بدن (ژنتیك) و عوامل خارجی (نظیر عادت ها و روش زندگی) به عنوان مستعدكننده‌های بیماری قلبی شناخته شده اند. تحقیقات علمی انجام شده در راستای كاهش این بیماری نشان داده‌اند كه اسیدهای چرب امگا سه به طور چشمگیری در كاهش بروز بیماری های قلبی - عروقی موثر هستند. براساس اظهارات غفاری آمار حاصله از كشورهای صنعتی نشانگر این مطلب است كه مصرف چربی بیش از مقدار توصیه شده است. علاوه برآن جذب چربی‌‌های نوع خوب به ویژه اسیدهای چرب امگا سه خیلی پایین است (در حدود ۲۰/۰ گرم در روز) در حالی كه به طور متوسط مصرف ۲۵/۱ گرم در روز توصیه شده است.
ماریس می‌گوید: «پس از تجزیه و تحلیل تعداد بی‌شماری از مطالعات انجام شده اكنون ما می‌توانیم به صراحت بر نقش كاهنده اسیدهای چرب امگا سه با زنجیره‌های بلند را بر روی تری گلیسیریدهای خون تاكید كنیم.»

منبع : روزنامه شرق