اتحاد پر درد سر

بلر مسیر سیاست خارجی جزیره را تغییرداد . در روز وداع او سؤال معما گونه این است كه اندیشه این نوع دوستی بی سابقه با آمریكا چگونه در ذهن بلر نقش بست و او با چه استدلال وتوجیهی شالوده این پیوند را ریخت.
دست كم اكنون كه ثمره تلخ این میوه اتحاد چشیده شده بسیاری از بریتانیایی ها از روابط نزدیك تونی بلر با جورج بوش خوشحال نیستند،
البته دوستی آمریكا وانگلیس واقعیتی تاریخی است . جزیره با آن كه درقلب اروپا واقع شده اما در سیاست خارجی خود به معنای واقعی جزیره ای جدابافته از اروپا بوده وهمواره آهنگ حركت خود رابا واشنگتن تنظیم كرده است.
هرگاه رهبران سیاسی بریتانیا مجبور شوند بین آمریكا و اروپا یكی را انتخاب كنند، آمریكا برنده خواهد بود. همان طور كه چرچیل و مارگارت تاچر این كار را كردند.
بنابراین همراهی آمریكا وانگلیس دراین دوره ادامه یك سنت وتجدید یك سیاست تاریخی است، اما بلراین دوستی را عمق ودامنه دیگر بخشید. اوطرحی از اتحاد همه جانبه آنگلوساكسونی به نمایش گذاشت .
تا شروع جنگ عراق و۱۱ سپتامبر این همگرایی ، سیر آرام تاریخی خود را طی كرد چنان كه آن روزها تونی بلر و بیل كلینتون رئیس جمهور سابق آمریكا رابطه بسیار نزدیكی برقرار كردند. نخستین گام برای تحكیم بیشتر این روابط در سال ۱۹۹۹ یعنی هنگامی برداشته شد كه نیروهای پیمان ناتو بدون حمایت سازمان ملل متحد، به صربستان حمله كردند.
بلر این حمله را بر اساس ملاحظات بشردوستانه موجه خواند اما پس از۱۱ سپتامبر و در جنگ افغانستان وبویژه عراق است كه یك جهش معما گونه دراین دوستی شكل می گیرد.
از فردای یازدهم سپتامبر سال ۲۰۰۱ تونی بلر هنگامی كه جورج بوش در صدد حمله به عراق برآمد و با آن كه صدها هزار نفر در بریتانیا در تظاهرات ضد جنگ شركت كردند تمام كوشش خود را برای متقاعد كردن نمایندگان پارلمان به لزوم مداخله در عراق به كار برد و در پارلمان بریتانیا چنین گفت:«آنها می خواهند این موضوع را باور كنیم كه برخلاف سوابق و برخلاف اطلاعات ما، او (صدام حسین) به طور یك جانبه تمام سلاح های خود (تسلیحات مخرب جمعی) را از بین برده است. من می گویم چنین ادعایی عجیب و بی معنی است. اكنون وقت تردید نیست. ما باید برای نشان دادن آنچه آن را درست می دانیم سرسختی نشان دهیم، ما باید نشان دهیم كه با ظلم و دیكتاتوری ها و تروریست ها كه شیوه زندگی ما را به مخاطره می اندازند مقابله خواهیم كرد.
حال این سؤال مطرح است كه چرا بلر به چنین هم پیمانی تن داد؟
بدون شك ۱۱ سپتامبر جهانی جدید شكل داد نگاه وجهان بینی بلرنیز درتحلیل این جهان نو به بافت فكری مردان آن سوی آتلانتیك بسیار شبیه بود . همین نقطه عزیمت یك هم پیمانی بود وكافی بود تا نومحافظه كارانی كه در آن سوی غرب برای یك تهاجم آماده بودند دست اتحاد به سوی بلر آورند .
به گفته یكی از كارشناسان انگلیس وقایع یازده سپتامبر لحن بلر را عوض كرد و خیلی ها لحن جدید او را به موعظه گویان آمریكا تشبیه كردند.
بلر جوهره تفكر نومحافظه كاران را كه استفاده از زور برای تعقیب مخالفان آمریكا بود با تمام وجود پذیرفت. این گفته های او گویای همه واقعیت است : « تروریسم جمعی، یك بلای تازه جهان امروز است. عاملان آن متعصبانی هستند كه در برابر حرمت جان افراد بشر، كاملاً بی تفاوتند. كشورهایی كه مطابق اصول دموكراسی اداره می شوند، باید برای جنگ با این بلیه و محو آن از كره زمین به اتفاق مبارزه كنند.»
اگر لندن در عصر بلربه زوج واشنگتن تبدیل شد از آن رو بود كه بلر به جز عراق و افغانستان درهمه سطوح با نومحافظه كاران همراه و همرأی شد، چنانكه نظر بلر در مورد تسلیحات مخرب جمعی و كشورهایی كه جهان را تهدید می كنند با نظر جورج بوش رئیس جمهور وقت آمریكا همخوانی زیادی داشت، به همین دلیل همه عوارض این سیاست ها نیز گریبان او راگرفت.
لذادر مخالفت با جنگ عراق و درهمه تظاهرات گسترده ای كه در بسیاری از نقاط جهان برگزار شد نام اوكنار بوش نشست، در انگلیس نیزپرونده یك جنگ طلب برایش گشوده شد كه همه دسیسه ها را برای توجیه جنگ به كار بسته است. بویژه هنگامی كه دیوید كلی، دانشمندی كه برای دولت بریتانیا كار می كرد خودكشی كرد، بلر با مشكلات بیشتری در ارتباط با جنگ عراق روبرو شد. خودكشی دیوید كلی پس از آن بود كه فاش شد او عامل درز اطلاعاتی بوده كه موجه بودن جنگ عراق را زیر سؤال برده بود.
نزدیكی سیاست های خاورمیانه ای دولت بلر به مواضع جورج بوش رئیس جمهوری آمریكا از بسیاری جهات به تضعیف موقعیت سیاسی او در بریتانیا منجر شد.از دید مخالفان سیاسی تونی بلر،سیاست یك جانبه او درحمایت از اسرائیل و خودداری او از تقاضای آتش بس فوری در جریان حمله اسرائیل به لبنان آخرین میخی بود كه به تابوت سیاسی او كوبیده شد. عملكرد بلر درقبال ایران نیز همراستا با بوش بود. ایرانی ها بویژه به دلیل مقاومت او دربرابر برنامه هسته ای خود و نیزحمایت وی از نویسنده كتاب آیات شیطانی به عنوان چهره ای منفور بلر را به خاطر سپرده اند.تونی بلر كه در ماجرای بازداشت ملوانان در آب های اروند شكست سختی خورد در منطقه خاورمیانه، رودرروی سیاست ایران درعرصه عراق، لبنان و فلسطینیان ایستاد.

محمد نوری

منبع : روزنامه ایران