تحویل مدرک بی واسطه: طرح استفاده از Ebscodoc و Firstsearch

۶۵./. هزینه امانت بین كتابخانه‌ای در كتابخانه‌های تحقیقاتی صرف كاركنان می‎شود با توجه به این مقدار هزینه و اصرار استفاده‌كنندگان برای دسترسی هر چه بهتر و بیشتر به اطلاعات، مدیران كتابخانه‌ها به استفاده از خدمات تحویل مدرك بی واسطه تمایل بیشتری یافته‎اند. طی یك پروژه كه در دانشگاه A&M تگزاس به اجرا گذاشته شده، دانشجویان و اعضاء هیأت علمی بخش اقتصاد كشاورزی به جای امانت بین كتابخانه‌ای سنتی از Ebscodoc ،Paperfirst و Articlefirst استفاده نمودند. مشاركت كنندگان قادر شدند مواردی را كه در مجموعه خود ندارند از طریق سه دانشگاه سفارش دهند. از چهار كارگزار تحویل مدركISI،Ebscodoc ،BLDSC و UMI نیز استفاده می‎شد. استفاده‌كنندگان همچنین می‎توانستند كارگزار مورد نظر و شیوه دریافت اطلاعات را كه بصورت ارسال از طریق فكس، پست، Ariel و پست پیشتاز بود، خود انتخاب نمایند. داده‌های جمع‌آوری شده شامل الگوهای كاربردی استفاده از روش‎های تحویل مدرك مختلف و كارگزاران تحویل مدرك، هزینهٔ اقلام، مسائل و مشكلات استفاده‌كنندگان در برخورد با خدمات تحویل مدرك و اطلاعات كلی راجع به رضایت استفاده‌كنندگان بود. افزایش قیمت نشریات ادواری كتابخانه‌ها را مجبور به ارزیابی مداوم اشتراك مجلات و جلوگیری از ادامه اشتراك چاپی و دسترسی به آنها به منظور حداكثر استفاده از بودجه محدود خود نموده است و این به معنی حذف اشتراك نشریات می‎باشد. در نتیجه استفاده از امانت بین كتابخانه‌ای بشدت افزایش یافته است.
از سال ۱۹۹۷-۱۹۹۱ تعداد مبادلات امانت‌بین‌كتابخانه‌ای در كتابخانه‌های عضو انجمن كتابخانه‌های تحقیقاتی بیش از ۵۸ درصد رشد داشته است. (كایریلیدو و دیگران، ۱۹۹۸). آمارهای انجمن‎ كتابخانه‌های تحقیقاتی نشان می‎دهد كه از سال ۹۷-۱۹۹۶ كتابخانه‌های عمومی A&M تگزاس بیشترین تعداد امانت گرفتن و امانت دادن را داشته است. (كایریلیدو و دیگران، ۱۹۹۸) درسال ۹۷-۱۹۹۶ دانشگاه A&Mتگزاس رتبه بیست و پنجم را در بین امانت‎دهندگان و رتبه هشتم را در بین امانت گیرندگان به خود اختصاص داده است (كایریلیدو و دیگران، ۱۹۹۸). بهرحال تعداد اقلام امانت گرفته شده توسط دانشگاه A&Mتگزاس ده هزار بیشتر از تعداد اقلام امانت داده شده است.با محاسبه هزینهٔ كاركنان كه هفتاد درصد بودجه امانت بین كتابخانه‌ای این دانشگاه را به خود اختصاص می‎دهد. هزینهٔ فرایند درخواست از طریق امانت بین كتابخانه‌ای بسیار بیشتر از هزینه امانت دادن اقلام می‎باشد. این فاكتورها كتابخانه‌ها را به منظور مطالعه روش‎های بهتر دستیابی از راه دور برای استفاده هر چه بیشتر كاربران و مطالعه گزینه‌های دیگر نسبت به خدمات امانت بین كتابخانه‌ای دچار چالش نموده است.
این طرح آزمایشی به منظور امكان سنجی دسترسی به اطلاعات به صورت پیوسته و بی‎واسطه از طریق كارگزاران تحویل مدرك تجاری طراحی شده است. اهداف این طرح سهولت و سرعت دسترسی به اطلاعات و منابعی بود كه به صورت عادی و از طریق امانت بین كتابخانه‌ای سفارش داده می‎شد. این طرح مدت زمان مورد نیاز برای پاسخگویی توسط كاركنان را كاهش داد و در نتیجه هزینه فرایند دریافت اطلاعات را كم نمود.طرح مذكور به منظور كمك در پاسخگویی به درخواست‎ها بوجود آمد. آیا افراد فرصت آنرا خواهند یافت تا اطلاعات مورد نیاز خود را با هزینه مناسب فراهم نمایند؟ اگر این امر به وقوع بپیوندد، هزینه امانت بین كتابخانه‌ای كاهش می‎یابد و به استفاده بیشتر و دسترسی آسانتر با كاهش هزینه‌ها، افراد را قادر می‎سازد تا بدون از دست دادن مزایای امانت بین كتابخانه‌ای از امتیازات تحویل مدرك پیوسته بهره‎مند گردند. هرچند امانت بین كتابخانه‌ای در دانشگاه تگزاس هزینه دسترسی به برخی منابع را كاهش داد، كاهش هزینه كاركنان، امانت بین كتابخانه‌ای را خوشایندتر ساخت.
چنانچه افراد مقالات خود را از طریق روش‎های بهتر و بی‎واسطه‎ای نسبت به امانت بین كتابخانه‌ای درخواست نمایند، هزینه كاری این فرایند به شدت كاهش می‎یابد و در نتیجه ارائه خدمات به صورت كارآمد میسر می‎گردد.مؤسسات دیگر تحویل مدرك پیوسته را به منظور حل این مسئله مورد مطالعه و بررسی قرار داده‎اند. كوچان و لی(۱۹۹۸) مدل دسترسی به خدمات مقالات مجلات پیوسته را با شركت كتابخانه‌های دانشگاهی یوتا مورد بررسی قرار دادند. افراد درخواست‎های خود را به صورت الكترونیكی به كتابخانه‌های دانشگاهی یوتا ارسال می‎نمودند و درخواست‎ها برای پاسخگویی به صورت خودكار به Ebscodoc می‎رسید. هر چند كوچان و لی قیمت هر مقاله را سی دلار برآورد نمودند، نتایج تحقیق نشان داد كه قیمت‎ها بستگی به میزان خرید و شرایط و رفتار طبیعی خرید داشت. درمطالعه كوچان و لی دسترسی توسط كلید رمز شخصی محدود شده بود. اما در این مطالعه كلید رمز شخصی كنترل بیشتری نسبت به شركت كنندگان داشت و این امر به افراد خاص، اعضاء هیأت علمی و دانشجویان در بخش‎های مختلف این امكان را می‎داد كه اقلام مورد نیاز خود را به راحتی سفارش دهند.
بعلاوه یك سرور فعال كار آموزش دسترسی از راه دور را به دانشجویان انجام می‎داد. در كتابخانه عمومی سین سیناتی و بخش‎ها، میلتون فندر (۱۹۹۵) طرحی ارائه داد كه در آن افراد می‎توانستند اطلاعات خود را از طریق First search جستجو نمایند یا درخواست امانت بین كتابخانه‌ای خود را به oclc PRISM تحویل نمایند. اما هنوز سفارش‎ها بوسیله كاركنان امانت بین كتابخانه‌ای چك می‎شد، با وجود اینكه استفاده‌كنندگان بایستی اطلاعات شخصی خود را وارد می‎نمودند باز هم مدت زمان زیادی صرفه‎جویی در وقت را میسر نمود، این یكی از جنبه‌های پر اهمیت خدمات تحویل مدرك بی‎واسطه به حساب می‌آید، چیزی كه باعث تشویق بیشتر می‎شد این بود كه تعداد خیلی كمی از اقلام سفارش داده شده درخود كتابخانه وجود داشت. در دانشگاه ایالت كلورادو سلرز و بیم (۱۹۹۵) امكان ارائه خدمات تحویل مدرك بی‎واسطه و با هزینه پایین برای تمامی جوامع دانشگاهی را با استفاده از Uncover۲ مورد مطالعه قرار دادند. پژوهشگران به این نتیجه رسیدند كه ارائه خدمات سریع شده است، اما هنوز به عنوان جانشین خدمات با‎واسطه از طریق امانت بین كتابخانه‌ای مطرح است. مسائل و مشكلات محلی وجود داشت و اكثر كارگزاران و گزینه‌های تحویل نیازمند ارائه خدمات به صورت بهتر و كاراتری بودند.
اور و دنیس (۱۹۹۶) در دانشگاه مركزی كوینزلند، به كاركنان و دانشجویان تحصیلات تكمیلی اجازه دادند، به صورت مستقیم اطلاعات مورد نیاز خود را از طریق دستیابی بی‎واسطه و پایگه‌های اطلاعاتی پیوسته، جستجو نمایند و درخواست‎های خود را به صورت پیوسته ارائه نمایند. تصمیم‎گیری راجع به انتخاب بهترین تهیه كننده به عهده استفاده كننده بود. در مورد هزینه، مدت زمان مورد نیاز تا دریافت اطلاعات، كیفیت كپی و مدت زمان مكان‎یابی یك سفارش، استفاده‎كننده تصمیم می‎گرفت. بدین صورت مطالعه محققان مشابه به نظر می‎رسید، یكی از نتایج مثبت این بود كه استفاده‌كنندگان روش‎های خوبی برای دسترسی به اطلاعات پیدا كردند و رضایت و شور و شوق استفاده‎كننده نهایی را به همراه داشت (اور و دنیس، ۱۹۹۶). نتایج دیگر مطالعات اور ودنیس میزان استقبال بیشتر از خدمات بی‎واسطه را نشان می‎داد. استفاده‌كنندگان همیشه فهرست‎ها را قبل از سفارش چك نمی‎كردند.
برخی سفارشات بوسیله كاركنان بررسی می‎شد و شركت‌كنندگان هزینه‌هایی برای انتخاب فنون جستجوی پایگه‌های اطلاعاتی پرداخت نمی‎كردند.در مطالعه‎ای كه در دانشگاه ایلیونز جنوبی در ادوارد زویل توسط بهم و هانسن (۱۹۹۷) انجام شد. اعضاء هیأت علمی اجازه یافتند مدارك خود را از طریق سه كارگزار SIS, Ebscodoc ,UMI infostore و با استفاده از سه روش از طریق First search، با استفاده از تلفن یا فكس سفارش دهند ، این به استفاده‌كنندگان قدرت انتخاب می‎داد. طوری كه مطالعه حاضر نشان داد افراد ابتدا به چك موجودی و دارایی می‎پرداختند و در ابتدا تعدادی از استفاده‌كنندگان نسبت به سفارش اقلام بی‎میل بودند اما در طول زمانی استفاده‌ها افزایش یافت. این هم یك جنبه از مطالعه حاضر بود. هر چند یافته‌ها برگرفته از جامعه كوچكی بود اما در جهت شناسایی و پیش‎بینی رفتار خریداران، مفید واقع شد.طرح ترنتون و جكس (۱۹۹۷) در دانشگاه A&M تگزاس استفاده از نظام تحویل مدرك پیوسته ProQuest Direct را ممكن ساخت. آنها علاقه‎مند به شناسایی مسائل و مشكلات استفاده‌كنندگان در مواجهه با یك روش جستجوی بدون كمك كاركنان بودند، اكثر مسائل و مشكلات مربوط به موارد فنی می‎شد.البته تعدادی از استفاده‌كنندگان هم نیاز به كمك داشتند. اكثر استفاده‌كنندگان افراد با تحصیلات عالی بودند كه در رشته‌های گوناگون و با مهارت‎های مختلف به جستجو در پایگه‌های اطلاعاتی می‎پرداختند. بعلاوه علاقه‌مندی بیشتری نسبت به جستجوی مبتنی بر وب نسبت به ابزارهای جستجوی كتابخانه‌ای از خود نشان می‎دادند. در كل یافته‌ها نشان ‎داد كه افراد به جستجوی اطلاعات به صورت الكترونیكی علاقه بیشتری دارند.در دانشگاه ایالت كالیفرنیا، هافت (۱۹۹۸) Uncover را به عنوان جانشین یا تكمیل كننده برای امانت بین كتابخانه‌ای مورد بررسی قرار داد. او نتیجه گرفت كه این یك راه‎حل جامع برای افزایش كارایی و فراهم‎آوری بدون افزایش كاركنان نیست. هانت تأكید كرد كه میزان كاهش هزینه امانت بین كتابخانه‌ایی بستگی به چگونگی استفاده از خدمات تحویل مدرك بی‎واسطه دارد و مقایسه‌ها بایستی با هزینه امانت بین كتابخانه‌ایی كتابخانه خود آنها صورت بگیرد. استفاده‌كنندگان در طول بیست و چهار ساعت مقالات سفارشی خود را دریافت می‎نمودند اما میزان دسترسی ۶۶./. بود.آركین (۱۹۹۸) در دانشگاه آلبورگ، میزان دسترس‎پذیری و كارایی سرویس تهیه مدرك ویژه و آگاهی‌رسانی جاری CASIAS را مورد مطالعه قرار داد.درخواست اقلام بوسیله فكس تحویل گرفته می‎شد و اعضاء هیأت علمی، دانشجویان دكتری و كاركنان بیش از ۵۰./. از میزان هزینه سوبسید دریافت می‎كردند. فهرست مندرجاتUncover به صورت الكترونیكی به استفاده‌كنندگان پست می‎شد و آنها قادر بودند هر كدام از اقلامی را كه می‎خواستند از فهرست مندرجات انتخاب نمایند. اما اقلامی كه در كتابخانه موجود بود توسط مجموعه كتابخانه پاسخ داده می‎شد.آنها قدرت انتخاب گزینه دیگر از میان تهیه‎كنندگان را نداشتند و دسترسی به مقالات به نمایه‌های مجلات در Uncover محدود بود. در مقابل، مطالعه اخیر با هدف ارائه گزینه‌ها، روش‎های تحویل و تهیه‎كنندگان مدارك و قدرت انتخاب از میان آنها، شكل گرفته است.در دانشگاه ایالت آریزونا، والترز (۱۹۹۵، ۱۹۹۶) دسترسی به سه نظام مختلف (Eureka/Citadel, First search, Uncover) را برای استفاده اعضاء هیأت علمی مورد مطالعه قرار داد. ۶۰ تا ۸۰ درصد درخواست‎ها در كتابخانه ایالت آریزونا موجود بود. این روش یك سرویس جدید است كه ابتدا توسط مجموعه ایالت آریزونا بكار برده شده است موجودی و منابع كتابخانه به Uncover پیوند داده شده و سفارشاتی كه در خود كتابخانه موجود هستند متوقف می‎شوند. یك نتیجه مفید این بود كه، هركدام از اعضاء هیأت علمی با پایگه‌های اطلاعاتی آشنایی یافتند و آنها برای استفاده دوباره بیشتر تشویق شدند.
● روش‌شناسی:
این مطالعه به دنیال پاسخگویی به سؤالات زیر است: براساس نظریات شركت‌كنندگان استفاده از كدام كارگزاران آسانتر است؟ كدام روش تحویل برای استفاده‌كنندگان ارجحیت دارد؟ آیا استفاده‌كنندگان خریداران منطقی و معقولی هستند؟ آیا استفاده‌كنندگان تنها برای خود و به صورت ویژه خریداری می‎نمایند؟ آیا استفاده‌كنندگان قبل از سفارش فهرست پیوسته (NOTIS) كتابخانه خود را بررسی می‎نمایند؟ به منظور پاسخگویی به سؤالات فوق یك طرح آزمایشی در دو فصل یعنی فصل تابستان، ژوئن تا اگوست ۱۹۹۷ و فصل پاییز، سپتامبر تا دسامبر ۱۹۹۷، به كار گرفته شد. در این طرح فقط دانشجویان بالاتر ز لیسانس و اعضاء هیأت علمی اجازه دسترسی به منابع را داشتند و افراد شناخته شده و پژوهشگران فعال مورد توجه بودند. داوطلبان از بخش اقتصاد كشاورزی دانشگاه A&M تگزاس بودند و به صورت رایگان قادر بودند از دو پایگاه اطلاعاتی خدمات تحویل مدرك تجاری First search (شامل Paper first, Article first) و EBSCODOC و از طریق شبكه جهانی وب، استفاده نمایند. بنا به درخواست استفاده‌كنندگان یك جلسه چهل و پنج دقیقه‎ای به منظور آشنایی و آموزش استفاده از نظام ارائه شده برگزار شد. بعلاوه به استفاده‌كنندگان كلید رمزی داده شد كه برای ورود به سیستم بایستی ارائه می‎كردند و طبق موافقتی كه با مراجعین بعمل آمد آنها بایستی فقط اطلاعاتی را در نظام تحویل مدرك بی‎واسطه جستجو نمایند كه توسط امانت بین كتابخانه‌ای قابل دریافت نیست. آنها اجازه داشتند اقلامی را كه در مجموعه این سه دانشگاه نیست از طریق خدمات تحویل مدرك سفارش دهند. از نظر هزینه محدودیت وجود نداشت. چهار كارگزار تهیه مدرك، مركز تهیه مدرك كتابخانه بریتانیا BLDSC، سرویس اصل مقاله EBSCODOC, UMI, ISI مورد استفاده قرار گرفتند. همه این كارگزاران از طریق First search قابل دسترس بودند. هر چند جستجوی EBSCODO از طریق First search محدودیت داشت و استفاده از آن از طریق صفحه سفارش مستقل پایگاه EBSCODO در شبكه جهانی وب آسانتر بود. استفاده‌كنندگان در انتخاب كارگزار و روش‎های تحویل همچون فكس، پست، Ariel و پست پیشتاز، آزاد بودند. داده‌های جمع‌آوری شده شامل الگوهای كاربردی روش‎های مختلف تحویل، كارگزاران مورد استفاده و هزینه اقلام بود.
تحقیقات گذشته و قبل مورد بررسی قرار گرفت. ابتدا انتظارات استفاده‌كنندگان و تجربیات آنها در استفاده از منابع الكترونیكی و امانت بین كتابخانه‌ای مورد سنجش قرار گرفت(ضمیمه ۱). شركت‌كنندگان و درجات دانشگاهی آنها مشخص می‎شد و تجربیات آنها در استفاده از هر نظام بازیابی اطلاعات خودكاری كه قبلاً عملاً مورد استفاده قرار داده بودند، شناسایی شد و سپس از آنها در مورد میزان آشنایی با چنین فعالیت‎هایی بر اساس یك سؤال ۵ گزینه‎ای و از یك یعنی آشنایی نداشتن تا ۵ یعنی كاملاً آشنایی داشتن را مشخص می‎شاخت، از آنها همچنین در مورد میزان استفاده آنان از امانت بین كتابخانه‌ایی و میزان علاقه آنان برای شركت در این طرح پرسیده شد. پرسشنامه دوم بر رضایت مشتریان تمركز نموده بود(ضمیمه۲).برخی از سؤالات این پرسشنامه عبارت بودند از: كدام روش تحویل را ترجیح می‎دهید، دلیل انتخاب این روش چیست، چه دستاوردهای داشته‎اید و در خلال استفاده از نظام با چه مسائلی روبرو بوده‎اید و چگونگی رضایت كامل از این نوع خدمات مورد سنجش قرار گرفت. بعلاوه محققین با تعدادی از شركت‌كنندگان به صورت تصادفی و نمونه‎گیری مصاحبه نمودند و از آنجا كه استفاده‌كنندگان سابقه و پیشینهٔ خریدهای خود را بخاطر نداشتند از فرم‎های صورتحساب برای دریافت اطلاعات بیشتر استفاده شد.
● یافته‌ها:
چهل و هشت نفر با شركت در كلاس آموزشی حضور خود را حتمی ساختند. ۳۵ نفر دانشجویان بالاتر از كارشناسی بودند و ۱۷ نفر اساتید و كاركنان، غیر از این ۴۸ نفر ثبت نامی ۹ نفر هم منابعی را سفارش می‎دادند كه ۶ نفر از كاركنان دانشجویان بالاتر از لیسانس بودند و سه نفر بقیه از كاركنان و اساتید بودند. تعداد ۹۳ مقاله و پایان‎نامه با متوسط هزینه ۰۱/۲۲ دلار سفارش داده شد. قیمت تعیین شده ۵۰/۲۴ دلار بود. كمترین هزینه برای هر مقاله ۶۰/۱۱ دلار تعیین شده بود و حداكثر هزینه ۳۰/۳۰ دلار بودكه این دو بوسیله دانشجویان بالاتر از كارشناسی سفارش داده شد. استفاده‌كنندگان تنها ۳۲/۲۰۴۷ دلار خرج كردند، در حالیكه پنج برابر این مقداری برای طرح فوق در نظر گرفته شده بود. بعلاوه از ۹۳ سفارش تنها دو مورد بی‎ پاسخ ماند. كارگزاران به آنها پاسخ ندادند و در مجموعه داخلی و بیرونی هم موجود نبودند. مقدار استفاده از این نظام به جای امانت بین كتابخانه‌ای دلگرم‎‌كننده به نظر می‎رسید.اكثر شركت‌كنندگان وجهی هزینه نكردند. بهرحال، دانشجویان دوره بالاتر از كارشناسی ۴۵ مقاله سفارش داد.
این بالاترین میزان استفاده توسط این گروه بود كه هزینه‎ای معادل ۷۲/۱۱۳۱ دلار را در بر داشت. دانشجویان ۸۸ قلم سفارش دادند و ۰۲/۱۹۱۹ دلار هزینه نمودند. اعضاء هیأت علمی و كاركنان هفت مقاله سفارش دادند كه هزینه كل آنها ۳۰/۱۲۸ دلار بود. بالاترین میزان سفارش توسط كاركنان و اعضاء هیأت علمی ۶ قلم بود كه ۰۰/۷۴ دلار هزینه داشت.متوسط هزینه هر مقاله سفارش شده توسط دانشجویان ۳۱/۲۲ دلار بود در حالیكه متوسط هزینه مقالات سفارشی اساتید و كاركنان ۳۳/۱۸ دلار برآورد شد. پایین‎ترین هزینه یك مقاله سفارش شده توسط اساتید و كاركنان ۵۰/۱۲ دلار و بیشترین میزان قیمت یك مقاله سفارش شده ۵۰/۲۴ دلار بود.از میان اساتید و كاركنان، یكی از اساتید EBSCODO را (البته نه از طریق First search بلكه در سایت مستقل EBSCO در شبكه جهانی وب) به عنوان كارگزار خود ترجیح داد و از ابتدا از روش پست استفاده نمود. تنها یك استفاده‎كننده (یك عضو هیأت علمی) با موفقیت از Ariel استفاده نموده و این تنها قلم سفارشی شركت‌كنندگان محسوب می‎شد.
محقق دریافت كه تعدادی از شركت‌كنندگان با سفارشی از طریق Ariel مشكل دارند. دانشجویان از میان گزینه‌های تحویل ابتدا پست را با ۶۲ درصد انتخاب نمودند و برای بقیه سفارشات از فكس استفاده نمودند. بطور كلی اغلب شركت‌كنندگان ابتدا از پست استفاده می‎كردند بعد فكس و كمترین استفاده از روش Ariel بود. هر چند تمامی كارگزاران مورد استفاده قرار گرفتند، EBSCODOC و UMI تقریباً به یك اندازه مورد استفاده بودند و میزان استفاده از این دو كارگزار به میزان استفاده از مركز تهیه مدرك كتابخانه بریتانیا نزدیك بود. استفاده‌كنندگان همیشه موجودی كتابخانه خود را قبل از سفارش چك نمی‎كردند. ده قلم كه در خود كتابخانه وجود داشت توسط آنان سفارش داده شد. یك استفاده‎كننده بیش از ده قلم پایان‎نامه را از طریق UMI سفارش داد درحالیكه در كلاس آموزشی شركت‌كنندگان گفته شده بود كه این درخواست‎ها را مستقیماً از طریق امانت بین كتابخانه‌ای سفارش دهند. این سفارش به عنوان بخشی از رفتار طبیعی استفاده‌كنندگان از طریق نظام تحویل مدرك بی‎واسطه، شناخته شد.همچنین سؤال از شركت‌كنندگان راجع به آثار نوشتاری یك مشكل مانع بود. دو گروه از استفاده‌كنندگان در مورد میزان سفارش آنها و كارگزارانی كه استفاده نموده‎‎اند و میزان هزینه مورد سؤال قرار گرفتند. به گروه اول گفته شده بود كه برگه‌های سفارشی از طریق وب را برای هر درخواست مجزا كپی نمایند. تعداد خیلی كمی از افراد گروه اول این مورد را رعایت كردند. بنابراین به گروه دوم آموزش داده شد كه خلاصه جریان سفارش را یادداشت نمایند و از آنجا كه گروه دوم این روش را به انجام رساندند محقق بر این عقیده است كه از صورتحساب سفارشات استفاده نماید. این روش ناكارا و زمان‌بر تشخیص داده شد. در بررسی اول كه از شروع جلسه آموزشی انجام شد برخی نتایج جالب مشاهده شد ترتیب خود شركت‌كنندگان نشان می‎داد كه ۳۲ استفاده‎كننده نسبتاً یا كاملاً با نظام بازیابی خودكار اطلاعات آشنایی دارند و تنها ۶ نفر اصلاً از این سیستم‎ها استفاده نكرده‎اند.
چهل نفر از استفاده‌كنندگان از نمایه ویلسون و Notis استفاده كرده بودند اما تنها ۶ نفر از پایگاه‎ اطلاعاتی تازه معرفی شده OVID استفاده كرده بودند. بهرحال، این پژوهش بایستی با تعداد بیشتری از پاسخ‎دهندگان و درك بالاتر از عادات و رفتارهای اطلاع‌یابی افراد، به انجام برسد.ده نفر از شركت‌كنندگان پاسخ سؤالات را از طریق پست ارسال نمودند. دو پاسخگو به این سؤالات پاسخ ناتمام دادند. چهار پاسخگو از نظام بی‎واسطه استفاده نكردند دلایلی كه برای عدم استفاده بیان شد عبارت بودند از: عدم سهولت روش‎‎های سفارش یا گیج‎كنندگی آنها و آسانی استفاده از روش امانت بین كتابخانه‌ای و استفاده از طریق شبكه جهانی وب. از ابتدای كار شركت‌كنندگان تمایلی به استفاده از فهرست پیوسته قبل از انجام سفارش نداشتند. در بین استفاده‌كنندگان دانشگاه A&M تگزاس استفاده و چك موجودی برخی پایگه‌های اطلاعاتی مثل نمایه‌های ویلسون مرسوم شد. این كار اضافی مانعی برای درخواست‎های استفاده‌كنندگان و فعالیت‎های درخواست مدرك و هزینه بود و استفاده‌كنندگان می‎خواستند بدانند یك قلمی را كه در كتابخانه خود آنها وجود داشت در پایگه‌های موضوعی وجود دارد. نتیجه مثبت این بود كه شركت‌كنندگان معمولاً موجودی را به دقت بازبینی كنند و از بودجه حداكثر استفاده را بنمایند و بیشترین مقالات را از طریق كارگزاران سفارش دهند. اكنون كه یكسال گذشته است شركت‌كنندگان از میز مرجع، راجع به دسترسی به امانت بین كتابخانه‌ای بی‎واسطه سؤال می‎نمایند.
● نتیجه:
یكی از اهداف این پژوهش كاهش مدت زمان صرف شده بوسیله كاركنان در فرایند درخواست از طریق امانت بین كتابخانه‌ای بود اما به دلیل اینكه این تجربه بخش كوچكی از فعالیت‎های امانت بین كتابخانه‌ای به حساب می‌آید، تأثیر زیادی بر فعالیت‎های امانت بین كتابخانه‌ای نداشت. محقق عقیده دارد كه خدمات امانت بین كتابخانه‌ای بی‎واسطه در‎صورتیكه استفاده‌كنندگان به استفاده بیشتر از آن تشویق شوند و سابقهٔ كار به صورت خودكار نگهداری شود، امكان دسترسی به منابع را فراهم می‎نماید. محقق مقدار زیادی از وقت خود را برای حل مسائل مربوط به تشریفات اداری و دست پاگیر این فرایند صرف نمود.بعلاوه این طرح در جهت دستیابی آسانتر و سریعتر به اقلامی كه اشخاص از طریق امانت بین كتابخانه‌ای سفارش می‎دهند، تلاش نمود. تعدادی از شركت‌كنندگان منصرف شدند اما كسانی كه از این روش استفاده نمودند از مدت زمان تحویل و دسترس‎پذیری در این روش‎ رضایت داشتند. اغلب استفاده‌كنندگان خرید‎های معقولانه‎ای داشتند. تعداد كمی از اقلام كه در خود كتابخانه وجود داشتند سفارش داده شدند و اغلب اقلام از طریق پست تحویل شدند. درس‎هایی كه از این مطالعه می‌گیریم عبارتند از: شروع یك طرح آزمایشی در كل دانشكده یا حداقل در چندین بخش به منظور اطمینان از وجود شركت‌كنندگان به حدكافی، انتخاب و گزینش گروهی از استفاده‌كنندگان امانت بین كتابخانه‌ای كه مشتاقانه به دنبال اطلاعات هستند برای این مطالعه و از همه مهمتر ایجاد فرایند امانت بین كتابخانه‌ای بی‎واسطه و آسان نمودن امكان استفاده از آن در ذهن افراد می‎باشد. برای كمك به روشن شدن هر چه بیشتر نتایج این تحقیق یك مطالعه دیگر با گروه بیشتری از استفاده‌كنندگان و طرحی ساده‎تر اكنون در دانشگاه تگزاس درحال انجام است.

منابع:
Arkin, E. (۱۹۹۸), ``User initiated interlibrary loan Interlending & Document Supply, Vol. ۲۶ No. ۳, pp. ۱۱۹-۲۲.
Behm, K. and Hansen, J. (۱۹۹۷), ``Document delivery assessment at Southern Illinois University at Edwardsville;, Illinois Libraries, Vol. ۷۰ No. ۱, pp. ۳۱-۵.
Fender, K. (۱۹۹۵), ``Patron initiated interlibrary loan through FirstSearch: the experience of the public library of Cincinnati and Hamilton CountyJournal of Interlibrary Loan, Document Delivery and Information Supply, Vol. ۶ No. ۱, pp. ۴۵-۸.
Hunt, J. (۱۹۹۸), ``(Carl) UnCover as a substitute for or supplement to interlibrary loanCollege and Undergraduate Libraries, Vol. ۵ No. ۱, pp. ۴۵-۵۵.
Jackson, M.E. (۱۹۹۸), Measuring the Performance of Interlibrary Loan Operations, Association of Research Libraries, Washington, DC.
Kochan, C.A. and Lee, D.R. (۱۹۹۸), ``Utah article delivery: a new model for consortial resource sharing;,
Computers in Libraries, Vol. ۱۸ No. ۴, pp. ۲۴-۸.
Kyrillidou, M., OConnor, M. and Blixrud, J.C. (۱۹۹۸), ARL Statistics ۱۹۹۶-۱۹۹۷, Association of Research
Libraries, Washington, DC.
Orr, D. and Dennis, C. (۱۹۹۶), ``Unmediated document delivery and academic staff at Central Queensland
UniversityInterlending & Document Supply, Vol. ۲۴ No. ۴, pp. ۲۵-۳۱.
Sellers, M. and Beam, J. (۱۹۹۵), ``Subsidising unmediated document delivery: current models and a case
study", The Journal of Academic Librarianship, Vol. ۲۱ No. ۶, pp. ۴۵۹-۶۶.
Thornton, J.K. and Jackson, K.M. (۱۹۹۷), ``Using ProQuest Direct for do-it-yourself document delivery: a case
studyONLINE, March/April, pp. ۵۶-۶۳.
Walters, S. (۱۹۹۵), ``User behaviour in a non-mediated document delivery environment: the Direct Doc Pilot
project at Arizona StateComputers in Libraries, Vol. ۱۵ No. ۹, pp. ۲۲-۶.
Walters, S. (۱۹۹۶), ``End-user document delivery services: to mediate or not to mediateColorado Libraries,
Vol. ۲۲ No. ۳, pp. ۱-۱۱.
پانویس‎:
۱. Crowley, Gwyneth H. “Unmediated document delivery: a project using FirstSearch and EBSCOdoc” Interlending & Document Supply, Volume ۲۷, Number ۳, ۱۹۹۹, pp. ۱۲۲-۱۲۷.
متن اصلی مقاله
نوشته: جاینس اچ. كراولی(Gwyneth H. Crowley )
ترجمه: غلام حیدری
كارشناس ارشد علوم كتابداری و اطلاع‌رسانی دانشگاه رازی

منبع : نما مجله الکترونیکی پژوهشگاه اطلاعات و مدارک علمی ایران