داووس؛ دهکده جهانی اقتصاد

نشست جهانی اقتصاد هر ساله در داووس سوئیس از ۲۸ ژانویه تا اول فوریه برگزار می‌شود. اما آیا این مجمع توانسته به یکی از اهداف اصلی خود که یافتن راه حل برای پایان دادن به مناقشات بین‌المللی است جامه عمل بپوشاند؟
نشست سال جاری در داووس سی و نهمین نشست برگزار شده در این شهر کوهستانی بود و یافتن مرهمی بر زخمهای بی‌پایان ناشی از بحران اقتصادی جهان که در یک سال گذشته صدمات شدیدی را به اقتصاد اغلب کشورهای جهان وارد کرده، هدف اصلی نشست امسال بود. ‌
در مجمع امسال در مجموع ۲۵۰۰مقام رسمی و کارشناسان مسائل سیاسی و اقتصادی در داووس گرد هم آمده بودند تا راهکارهای موجود برای حل مناقشات جهان را بررسی کنند.‌
نگاهی کوتاه به تاریخچه و ماهیت این نشست، ما را در شناخت بهتر آن یاری خواهد کرد. ‌
● تاریخچه ‌
در سال ۱۹۷۱ <کلاوس ام.شواب> پروفسور دانشگاه ژنو ۴۴۴ مدیر اجرایی شرکتهایی از کشورهای اروپای غربی را به سوئیس دعوت کرد تا نشستی را در مرکز کنگره داووس که به تازگی احداث شده بود برگزار کنند. شواب قصد داشت تا با حمایت کمیسیون اروپا و موسسات صنعتی این قاره شرکتهای اروپایی را با فعالیتهای مدیریتی در آمریکا آشنا کند. وی سپس مجمع مدیریت اروپا را به عنوان یک سازمان غیر انتفاعی در ژنو تاسیس کرد و رهبران تجاری اروپا را برای برگزاری نشست سالانه در داووس در ژانویه هر سال دعوت کرد.‌
جلسات داووس در آغاز روی چگونگی برقراری رابطه اقتصادی کارآمد بین شرکتهای اروپایی و آمریکایی متمرکز بود. شواب موضوع مدیریت مشارکتی را در این اجلاس مطرح کرد و به توسعه آن در سطح اجلاس داووس پرداخت، اما از سال ۱۹۷۳ میلادی این اجلاس به سمت جهانی شدن پیش رفت. ‌
حوادثی که در سال ۱۹۷۳ میلادی اتفاق افتاد موجب تغییر جهت گیری داووس از مسائل اروپایی به سمت مسائل جهانی شد. در این سال فروپاشی مکانیزم نرخ تبادل ارز ثابت <برتون وودز>(‌‌Bretton woods) و آغاز جنگ اعراب و اسرائیل در فلسطین سبب شد تا مرکز توجه اجلاس داووس از حوزه مدیریتی به سمت مسائل اقتصادی و اجتماعی تغییر کند. ‌
این دو موضوع سبب شد تا در اجلاس سال ۱۹۷۴ میلادی برای اولین بار رهبران سیاسی نیز دعوت شوند تا مسائل سیاسی جهانی به بحث گذاشته شود. دو سال بعد یک سیستم عضو پذیری تازه ایجاد شد که <هزار شرکت پیشرو جهان> در مجمع مدیریت جهانی نام داشت و به موجب آن شرکتهای بزرگ صنعتی به عضویت دایم این مجمع درآمدند. ‌
مجمع مدیریت اروپا اولین موسسه غیر دولتی بود که به برقراری رابطه مشارکتی با کمیسیونهای توسعه اقتصادی چین پرداخت و اجرای سیاستهای اصلاحات اقتصادی را در این سرزمین برعهده گرفت. ‌
سپس برگزاری جلسات منطقه‌ای در کشورهای مختلف جهان بعد از برگزاری اجلاس سالانه داووس به برنامه کاری این مجمع اضافه شد و از سال ۱۹۷۹ میلادی مجمع مدیریت جهانی انتشار گزارش رقابت اقتصادی جهانی را نیز بر عهده گرفت. ‌
مجمع مدیریت اروپایی در سال ۱۹۸۷ میلادی به <مجمع جهانی اقتصاد> تغییر نام یافت و برنامه خود را تا حد یافتن چارچوبی برای حل مناقشات بین‌المللی وسعت داد. رهبران سیاسی جهان، داووس را به عنوان محلی طبیعی برای حل اختلافات خود با سایر کشورها تعریف می‌کنند.‌
یک سال پس از این ماجرا نخستین بیانیه اجلاس داووس ارائه شد و از آن پس مجمع جهانی اقتصاد به محلی برای حل اختلافات سیاسی کلان بین کشورهای مختلف تبدیل شد.‌
هم اکنون این مجمع مرکزی برای مشارکتهای خصوصی دولتی در حوزه‌های تجاری، مدنی و سیاسی است.‌
به تدریج مرکز اطلاعات این مجمع که همیشه محل ارائه بینش‌های استراتژیک بود حوزه کاری خود را گسترش داد و هم اکنون گزارشهای مختلفی در زمینه رقابتهای اقتصادی، گزارش شکاف جنسی در جهان، گزارش خطرات جهانی و گزارشهای منطقه‌ای را ارائه می‌دهد.‌
● منبع در آمد مجمع‌
مجمع جهانی داووس را می‌توان یکی از ارگانهای اقتصادی جهان دانست که ضمن ایجاد فرصت شغلی برای مردم سراسر جهان درآمد کلانی نیز دارد. درآمد این مجمع از پرداخت حق عضویت ثابت شرکتهای بزرگی که در فهرست هزار شرکت برتر جهان جای دارند و پرداخت وجوهی توسط متقاضیان شرکت در جلسه تأمین می‌شود. ‌
بسیاری از حضار در این مجمع به استثنای اعضا هر ساله برای حضور در این عرصه اقتصادی و حضور در جلسات مختلف آن مبالغی پرداخت می‌کنند که این به صندوق داووس اضافه می‌شود. بیشترین درآمد داووس از محل پرداخت حق عضویت شرکتهای بزرگ است. این شرکتها با داشتن گردش مالی بیشتر از ۱۰ هزار میلیارد دلار در هر سال برای باقی ماندن به عنوان یک عضو ثابت در داووس و حضور در هیأت‌های تصمیم گیری بیشتر از ۲۵۰ هزار دلار پرداخت می‌کنند. ‌
شایان ذکر است تنها اعضای ثابت مجمع و دعوت شدگان می‌توانند بعد از پرداخت حق عضویت در تمام جلسات حاضر شوند. از طرف دیگر حق عضویت و حتی حق شرکت در جلسات هر سال افزایش می‌یابد تا بتواند پاسخگوی هزینه‌های جاری مجمع باشد. به هر حال این پرداخت‌ها از سوی متقاضیان حضور در داووس یا متقاضیان عضویت در این مجمع سبب شد تا مجمع هرساله درآمد کلانی بدست آورد. این درآمد کلان در سال ۲۰۰۸ میلادی به حداکثر خود رسید زیرا شمار متقاضیان عضویت و حضور در مجمع بالا بود. ‌
مجمع صندوقی دارد که درآمدهای حاصله را در آن نگهداری می‌کند و از محل این درآمدهای هزینه‌های جاری مجمع از قبیل حقوق و تسهیلات پرسنل حاضر در داووس، هزینه‌های دفتری وهزینه‌های مرتبط با فعالیتهای داووس از قبیل آماده‌سازی محل برای برگزاری اجلاس یا جلسات منطقه‌ای دیگر را می‌پردازد. ‌
● مجمع و نشستهای منطقه‌ای‌
برگزاری جلسات منطقه‌ای در کشورهای مختلف جهان بعد از برگزاری اجلاس سالانه داووس از برنامه کاری مجمع جهانی اقتصاد در داووس سوئیس است. علاوه بر نشست سالیانه این مجمع در سوئیس، هر ساله نشست‌های منطقه‌ای آن در سراسر جهان و قاره‌های مختلف برگزار می‌شود.‌
نشست خاورمیانه‌ای این مجمع نیز از نشست‌های مهمی است که هرساله در یکی از کشورها برگزار می‌گردد. آخرین نشست منطقه‌ای این مجمع در خاورمیانه، امسال تحت عنوان <اقتصاد اروپا و آسیای میانه> در آبانماه در شهر استانبول بصورت یک روزه در ۱۱ آبانماه برگزار شد. ‌
یکی از اهداف این نشست که کاملاً تحت الشعاع بحران مالی قرار گرفته بود یافتن راهکارهایی برای برون رفت از بحران مالی بود.‌
در این مجمع همچنین درباره سهیم کردن کشورهای آسیای میانه در اقتصاد جهانی و پایه‌های اقتصاد ترکیه به عنوان محل اتصال اقتصاد آسیا و اروپا بحث و تبادل نظر شد.‌
در نشست یک روزه مجمع اقتصاد جهانی در استانبول سیاستمدارانی همچون <منوچهر متکی>، وزیر خارجه ایران <رجب طیب اردوغان> نخست وزیر ترکیه، <حامد کرزای> رئیس‌جمهور افغانستان، <والدییس زاتلرس> رئیس‌جمهور لیتوانی، <محمدعلی طلعت> رئیس‌جمهور بخش ترک نشین قبرس، <سالی بریشا> نخست وزیر آلبانی، <یوسف رضا گیلانی> نخست وزیر پاکستان، <ایگور چودینف> نخست وزیر قرقیزستان، <بورا باکویانی> وزیر خارجه یونان، <مارکوس کیپریانو> وزیرخارجه بخش یونانی نشین قبرس، <گونتر ورهوگن> کمیسیر اتحادیه اروپا، <خاویر دبوستریا> رئیس بانک سرمایه‌گذاری <گولدمن ساچز>، <اومار لودهی> رئیس موسسه مالی بین‌المللی <ابراژ کاپیتال>، دکتر <علا یوسف> اقتصاددان برجسته صندوق مالی خلیج فارس و <کلاس شواب> رئیس مجمع اقتصادی جهان شرکت داشتند.‌
● مجمع جهانی اقتصاد و رسالت آن‌
بعضی کارشناسان مجمع جهانی داووس را سازمانی مستقل می‌دانند، که از بدو تاسیس برنامه اصلی خود را، برقراری ارتباط و ایجاد تعامل بین ارکان اصلی جامعه جهانی، قرار داده و در یک کلام مسیر جهانی‌سازی را هموار ساخته است. ‌
به اعتقاد یک کارشناس اقتصادی، هدف از برپایی اجلاس داووس، ایجاد فضای مناسب برای گردهمآیی، بحث وتبادل نظر میان مدیران اقتصادی، مسئولین ورهبران دولتها، دانشمندان، نویسندگان، برنامه سازان وتشکل‌های غیر دولتی است. ‌
درجریان برگزاری اجلاس و در حاشیه آن، مباحث گوناگونی، نظیر رشد اقتصادی در جهان، تجارت، مدیریت، شکاف میان فقیر وغنی جوامع امروزی، تکنولوژی، مذهب، فرهنگ، حفظ محیط زیست، مورد بحث قرار گرفته و از شرکت کنندگان خواسته می‌شود،‌ راهکارها و طرح‌های مفید وعملی خویش را دررابطه به مسائل فوق مطرح کنند و در قالب گروه‌‌های کاری به دستاوردهای مشخص برسند. ‌
به تحلیل صاحبنظران مجمع اقتصادی داووس: <یک چهار راه جهانی منحصر به فرد است که در آن چهره‌های اقتصادی، علمی و سیاسی دنیا، در ملاقاتهای خارج از تشریفات دیپلماتیک رودرروی هم قرار می‌گیرند.>‌
توفیق برپا کنندگان داووس همه ساله در جمع کردن چهره‌های شاخص دنیا در دهکده داووس به اعتبار علمی، موضوع روز بودن مسائل، نحوه اداره اجلاس بوده واین مجمع را به کمال شهرت، صداقت وموفقیت رسانده است. مجمع داووس در طول حیاتش رهبران زیادی را به آنجا کشانده و در حاشیه‌های این نشست توافق‌های شفاهی صورت گرفته است. اینکه چرا این نشست تا این حد موفق عمل کرده دو دلیل وجود دارد: ‌
علت اول شکل گیری اقتصاد جهانی است که بعد از فروپاشی اتحاد شوروی سرعت بیشتر بخود گرفته و حتی بعضی اقتصاد دانان فروپاشی اتحاد شوروی را هم ناشی از اقتصاد جهانی می‌دانند. ‌
علت دوم اجماع رهبران جهان در برقراری دموکراسی وشفاف بودن ملاقاتها. ‌
همچنین یکی دیگر از وظایف مجمع معرفی رقابتی‌ترین اقتصادهای دنیا در هر سال است.‌
این مجمع در گزارش ۲۰۰۸۲۰۰۹ خود در مورد رتبه ‌بندی رقابتی‌ترین کشورهای جهان ایالات متحده آمریکا را در صدر این رتبه ‌بندی جای داده و سوئیس در جایگاه دوم است. ‌
پس از این دو کشور، به ترتیب کشورهای دانمارک، سوئد و سنگاپور رقابتی‌ترین اقتصادهای جهان را به خود اختصاص داده‌اند. اقتصادهای اروپایی ۱۰رتبه نخست را در میان رقابتی‌ترین اقتصادهای جهان کسب کرده‌اند، طوری که پس از کشور آسیایی سنگاپور به ترتیب فنلاند، آلمان و هلند جای گرفته ‌اند.‌
مجمع از سال ۲۰۰۳ تصمیم گرفت تا شرکتهای برتر در زمینه فناوری را برگزیده و آنها را به جهانیان معرفی کند از همین رو <برنامه پیشگامان فناوری> در مجمع داووس شکل گرفت و قرار شد تا سالانه بین ۳۰ تا ۵۰ شرکت پیشگام در امر فناوری معرفی و جوایز خود را از مجمع دریافت کنند. در نشست سال قبل ۳۹۱ شرکت برای دریافت جایزه پیشگامان نامزد شده بودند. ‌
● ایران و مجمع جهانی اقتصاد
در دیداری که سال گذشته در حاشیه نشست منطقه‌ای اقتصاد جهانی (منطقه خاورمیانه) در استانبول بین <کلاوس شواپ> دبیر کل آن و <منوچهر متکی> وزیر خارجه ایران برگزار گردید دو طرف آخرین تحولات اقتصاد جهانی را مورد بحث و تبادل نظر قرار دادند و شواب خواستار مشارکت فعال ایران در اجلاس آتی داووس سوئیس در مورد انرژی شد. ‌
متکی در این دیدار، با تشریح شرایط فعلی رخدادهای ناشی از سیاستهای نابسامان و از هم گسیختگی پولی و مالی آمریکا اظهار داشت: رویکردهای منفی دولتمردان آمریکا موجب ناامیدی و یاس فراوان در داخل آمریکا را فراهم ساخته و جریان بی‌اعتمادی نسبت به سیاستمداران کنونی آن را به اوج رسانده است. ‌
وی با بیان ظرفیت‌های بالقوه فراوان کشورهای منطقه گفت: اقتصاددانان جهانی در پرتو بی‌اعتمادی مفرط نسبت به قدرتهای بزرگ صنعتی بر این باورند که زیرساخت‌های کشورهای در حال توسعه ظرفیتهای خوبی برای شکوفایی اقتصادی و جایگزین‌سازی و جذب سرمایه‌های نگران جهانی در پروژه‌های ملی خود دارند. ‌
در این نشست دو طرف بر ادامه همکاریهای مثبت گذشته و لزوم مشارکت متفکران، اندیشمندان، هنرمندان و دانشمندان ایران در جلسات داووس تاکید کردند و در عین حال نگرانی جهانی در مورد بی‌ثباتی قیمتهای معاملات انرژی و تأثیر اقتصاد جهانی و بویژه اقتصاد در حال توسعه را نیز مورد بررسی قرار دادند. ‌
● ایران و میزبانی مجمع‌
وزیر امور خارجه کشورمان در نشست استانبول و دیدار با دبیر کل مجمع جهانی با اشاره به پیشنهاد ایران برای تشکیل مجمع جهانی اقتصاد در خصوص خلیج فارس، از آمادگی ایران برای میزبانی اجلاس منطقه‌‌ای مجمع جهانی اقتصاد خبر داد.‌
متکی با اشاره به پیشنهاد ایران برای تشکیل مجمع جهانی اقتصاد در مورد خلیج فارس و خاورمیانه گفت: ایران آمادگی دارد در بحث خلیج فارس و خاورمیانه میزبان اجلاس منطقه‌ای مجمع جهانی اقتصاد باشد.‌
متکی اظهار داشت: در سفر کوتاه و چند ساعته به مجمع اقتصاد جهانی در استانبول هیأت ایرانی در دو میزگرد شرکت کرد و راهکارهای برون‌رفت از شرایط فعلی را در خصوص بحرانها مطرح کرد به تشریح برخی از نظرات اعضای شرکت‌کننده در این میزگرد‌ها پرداخت.‌
● اتفاقات مهم در نشستهای داووس ‌
‌ در سال ۱۹۸۸ یونان و ترکیه که به تازگی به جنگ پایان داده بودند بیانه داووس را امضا کردند.‌
‌ در سال ۱۹۹۲ <اف. دبلیو. کلرک> رئیس‌جمهور آفریقای جنوبی با نلسون ماندلا در نشست سالانه داووس دیدار کرد. و این اولین حضور مشترک آنها در خارج از آفریقا بود.‌
‌ در نشست سال ۱۹۹۴ <شیمون پرز> وزیر امور خارجه آن روزهای رژیم صهیونیستی با <یاسر عرفات> رئیس تشکیلات خودگردان فلسطین دیدار کرد و دو طرف به توافقاتی دست یافتند.‌
‌ در نشست سال ۲۰۰۹، <رجب طیب اردوغان> نخست وزیر ترکیه جلسه را در اعتراض به جنایتهای رژیم صهیونیستی و سخنان عوام فریبانه <شیمون پرز> رئیس این رژیم، ترک کرد.‌
یافتن مرهمی بر زخم‌های ناشی از بحران اقتصادی هدف بلند پروازانهِ نخبگان سیاسی، اقتصادی و بازرگانی جهان در نشست امسال بود. به گفتهِ سازمان دهندگان همایش اقتصادی داووس، این گردهمایی طی پنج روز تلاش می‌کرد راه‌های ترسیم مجدد سیمای <جهان پس از بحران کنونی> را مورد بحث و تبادل نظر قرار دهد. نشست سال جاری داووس از نظر شمار شرکت کنندگان <بی‌سابقه و تاریخی> بود.‌
در مجموع، ۲۵۰۰نفر از تصمیم گیران عرصهِ اقتصاد، بازرگانی و سیاست جهان در این اجلاس حضورداشتند. روسیه و چین به خاطر وزن سیاسی و اقتصادی رو به گسترش خود در این گردهمایی از شرکت کنندگان برجسته بودند و افتخار سخنرانی افتتاحیه از آن <ولادیمیر پوتین> نخست وزیر روسیه بود. ‌
کلاوس شواب، بنیانگذار و رئیس این همایش امیدوار بود که در نشست پنج روزهِ سال جاری <خطوط راهنمای> گردهمایی سران بیست کشور بزرگ جهان که در ماه آوریل در لندن برگزار خواهد شد تعیین شود.‌
به اعتقاد کارشناسان، <انداختن طرحی نو برای نظام پولی جهان> در این نشست که با حضور مهم‌ترین مقامات و مدیران بانک‌های مرکزی شماری از کشور‌های دنیا برگزار شد از جایگاه خاصی برخوردار بود هر چند نمایندگان شماری از مهم‌ترین بانکهای جهان که نخستین مسئولان بحران مالی و اقتصادی کنونی جهان هستند در این نشست حضور نداشتند.‌
نشست امسال داووس در حالی به پایان رسید که زیر سایه سنگین جنایات اخیر صهیونیستها در غزه که شهادت یک هزار و ۳۳۰ انسان بیگناه از جمله ۴۳۷ کودک را در برداشت برگزار شد. با نظر به اینکه یکی از اهداف نشستهای سالانه داووس یافتن راه حل‌هایی برای پایان دادن به مناقشات موجود در جهان است و توجه به اینکه جنایات صهیونیستها در سرزمینهای اشغالی همچنان ادامه دارد می‌توان گفت این نشست نیز همانند نشستهای بیشمار بین‌المللی دچار نوعی بیماری مزمن شده که نتایج آن فقط بر روی کاغذ ارزش و اعتبار دارند. ‌

منبع : روزنامه اطلاعات