معماری اهرام ثلاثه مصر

در (جیزه)گیزا، غرب قاهره امروزی، سه هرم از فراعنه سلسله چهارم به نامهای خوفو یا خئوپوس (Cheops) (به معنای کسی که به افق تعلق دارد)، خفرع (Khafre) یا خفرن (یعنی بزرگ) و منکورع (Menkaure) یا موکرینوس (به معنای ملکوتی) وجود دارد. هرمهای سه گانه، عظیم ترین و باشکوهترین بناهای دوره پادشاهی کهن هستند که جزو عجایب هفت گانه جهان باستان نیز محسوب می شوند. این هرمها از حدود سال ۲۵۵۰ پیش از میلاد ساخته شده اند. اهرام چیزه نقطه اوجی در تکامل شیوه معماری مقابر مصر در دوره پادشاهی کهن است که با ساختن مصطبه ها ، مقابر اولیه مصریان که غالباً آجری یا سنگی بودند ، آغاز و با هرم پلکانی زوسر پیشرفت کرد.
برای ساخت اهرام، تعدادی شیب راهه آجر فرش احداث گردید و تخته سنگهای آهکی را که از معادن آن سوی نیل با قایق به آنجا منتقل می شدند، احتمالاً با استفاده از غلطکهای چوبی (در آن زمان هنوز چرخ اختراع نشده بود) روی این شیب راهه ها به بالا منتقل می کردند.
در جلوی هر هرم، معبد کوچکی قرار داشت که با گذرگاهی سنگفرش به معبدی دیگر که در دره نیل، در حاشیه مزارع واقع بود، می پیوست. ورود به معبد واقع در دره از طریق مجرایی از رود نیل ممکن بود و هنگام جاری شدن سیل، با قایق به آنجا رفت و آمد می کردند.
در دو سوی اهرام، هرمهایی کوچک با طرحی منظم و دقیق وجود داشت که ویژه اعضای خاندان سلطنتی بود و تعدادی مصطبه نیز به مقامهای بلندپایه درباری اختصاص داشت. جهت هرمهای سه گانه، شمالی – جنوبی است؛ هرمهای خوفو و خفرع نیز بر روی محوری مایل در امتداد یکدیگر ساخته شده اند.
اهرام ثلاثه مصر شاهکار تکنیک مهندسی، طراحی و معماری هستند. برش و اندازه گیری سنگ ها در حد اعجاب انگیزی دقیق بوده، به طوری که کوچکترین خطایی باعث بر هم خوردگی اشکال هندسی و حتی فرو ریختن بنا می شد. این بناها بزرگترین بناهای ساخت بشر تاکنون هستند. این مجموعه دارای پنج عنصر اصلی است: اهرام خوفو، خفرع و منکورع، تندیس ابوالهول و معبد دره ای هرم خفرع
● هرم خوفو:
عظیم ترین هرم بنام خئوپس در ابعادی به ضلع۲۳۰ و ارتفاع۱۴۶/۵۹ متر ساخته شده است.
هرودوت مورخ یونانی، تعداد کارکنان آن را۱۰۰ هزار نفر تخمین زده است. راه ورودی آن از شمال به ارتفاع۱۸ متر بالاتر از سطح زمین و راهروی آن با یک شیب تا۲۰ متر زیر کف هرم ادامه دارد. از آنجا با یک راهروی دیگر به اطاق ملکه ارتباط دارد. ولی ملکه پس از مرگ در آنجا مدفون نشد. راهروی دیگری به ارتفاع ۵/۸ و طول ۵/۴۶ متر به محل مقبره فرعون که به ابعاد ۲۱/۵ و ۴۳/۱۰ و ارتفاع ۸۲/۵ متر است ختم می شود. مقبره فرعون در ارتفاع ۲۸/۴۲ متری از کف هرم قرار دارد. کلیه راه های ورودی به آن پس از دفن فرعون توسط سنگ های عظیم بسته و هیچ گونه امکان ورود به آن وجود نداشته است.
بنا، مساح، سنگتراش، نجار، ملات ساز و سر کارگر از جمله افرادی بودند که در ساخت این بنا شرکت داشتند. سنگ های بریده شده پس از شماره گذاری توسط سورتمه هایی که بر روی الوارهای موازی، شبیه تراورس های زیر راه آهن حرکت می کردند به سمت مکان ساختن هرم حمل می شدند.
لازم به ذکر است که تمامی سنگهای بکار رفته در ساخت اهرام، بدون ملات در کنار یکدیگر کار گذاشته شده اند.
زاویه شیب پهلوهای هرم خوفو ۵۴ درجه و ۵۴ دقیقه است که ضابطه ای برای ساخت هرمهای بعدی در مصر شد. طول ضلع هر قاعده این هرم ۳۶۴/۲۳۰ متر، طول هر یال ۲۱۷متر، بلندای اصلی آن حدود ۷۵/۱۴۵ متر و ‌ارتفاع کنونی آن حدود ۱۸/۱۳۷ متر است و قاعده هرم, ۳۷/۵ هکتار زمین را فرا گرفته است. در ساخت این بنای عظیم نزدیک ۰۰۰/۳۰۰/۲ قطعه سنگ در ۲۱۰ ردیف سنگ چین بکار رفته که هریک وزنی بین ۲ تا ۱۵ تن داشته اند (وزن متوسط سنگها ۵/۲ تن می باشد). در جمع در حدود۵/۸ میلیون تن سنگ در این بنا استفاده شده است. در برخی منابع که در رابطه با ویژگیهای منحصر بفرد این بنای عظیم منتشر گردیده، جرم هرم خئوپس را برابر یکصد میلیونیوم کره زمین تخمین زده اند.
علیرغم این با وجود تمام بررسی های انجام شده هنوز تئوری‌های ساخت اهرام مصر اثبات نشده است:
هرم بزرگ جیزا که تنها نمونه به جا مانده از عجایب هفتگانه عهد باستان است، امروزه به صورت معمای حل نشدنی در تاریخ تمدن جهان باقی‌مانده است.
از عهد یونان باستان تاکنون هنوز این پرسش باقی است که این بنای عظیم با این معماری شگفت و دقیق چگونه ساخته شده است و چگونه بتن‌های سنگی با بیش از ۲ تن وزن بدون هیچ فاصله و بی‌نظمی در کنار هم قرار گرفته‌اند؟
"ژان پیر هودین" معمار فرانسوی به تازگی این بحث را آغاز کرده است که هرم بزرگ خئوپس، که از سال ۲۵۶۶ تا ۲۵۸۹ قبل از میلاد حکمرانی می‌کرد، از داخل به خارج ساخته شده و از شیبی داخلی در آن استفاده شده است.
این تئوری که دهه‌های متوالی ذهن باستان‌شناسان را در زمینه ساخت هرم به خود مشغول کرده است از سوی مؤسسه باستان‌شناسی آمریکا منتشر شد، اما "زاهی هاواس" دبیرکل شورای عالی باستان‌شناسی مصر آن را رد کرد.
"هرودوت" مورخ یونان باستان نیز حدود ۲۵۰۰ سال قبل طی محاسباتی اعلام کرده بود بیش از یکصدهزار برده حدود ۲۰ سال برای ساخت این بنا کار کرده‌اند و بیش از ۲ میلیون بتن سنگی و ۵/۵ میلیون تن سنگ در درون این هرم به کار رفته است.
اگر چهار طرف این هرم عظیم از طول به یکدیگر متصل شوند، برابر با قطر یک دایره خواهد بود.
در طول دو هفته گذشته، هودین دوباره موجی تازه از این تئوری را در مصر برپا کرد که به عقیده او سازندگان این هرم با ساخت شیبی به سمت بالا در درون هرم امکان حمل سنگ‌ها را به سمت بالا ایجاد کرده‌اند تا بتوانند به راحتی آنها را از سطح زمین به محل قرار گرفتنشان انتقال دهند.
در ماه می نیز "باب بریر" از باستان‌شناسان قدیمی دانشگاه لانگ آیلند در مورد چگونگی ساخت این هرم گفت: شیب بزرگ خارجی هرم به واسطه بتن‌های سنگی به سمت بالای هرم رفته است.
وی ادامه داد: برای بالا بردن بلوک‌های عظیم از جرثقیل‌های چوبی ساده استفاده شده و نیازی به شیب نبوده، همچنین شیب مارپیچی آن در خارج از هرم ساخته شده است.
به دنبال اعلام این تئوری‌های متفاوت و درخواست باستان‌شناسان مبنی بر استفاده از رادارهای ژرف نگار برای مشخص کردن شیب‌های داخلی و مخفی درون هرم؛ هاواس با رد این درخواست افزود: در هرم‌های ساخته شده بعد از خئوپس هیچ نشانه‌ای از شیب‌های درونی نیست.

سید رضا نصری
منابع:
www.memaran.ir
egypt.blogfa.com
www.chtn.ir

منبع : سایت هفت دری