زنان در حافظه شوراها

از سال ۱۲۸۵ شمسی كه اولین تشكل‌های زنان ایرانی شكل گرفت تا انتخابات شوراهای شهر كه در پائیز ۱۳۸۵ برگزار شد تاریخ تعاملا‌ت اجتماعی زنان ایرانی بسیار ورق خورده است ولی نه تا آنجا كه به سطوح نامزدی ریاست‌جمهوری ارتقا پیدا كنند.
سال‌ها قبل یك آمریكایی در خاطرات خود از تحولا‌ت ایران، جنبش زنان در ایران را چنین به تصویر كشیده است ...<زنان ایران از سنه ۱۹۰۷ میلا‌دی تا حد یك جنبش بسیار بزرگ ترقی كرده‌اند.> ‌ شاید آن روز كه ویلیام شوستر آمریكایی این سطور را به خاطرات خود اضافه می‌كرد نمی‌دانست كه جدال زنان برای ورود به دستگاه دیوان سالا‌ری در ایران تا به امروز ادامه داشته باشد.
تاریخی كه مورگان شوستر در دفترچه خود ثبت كرده مقارن با یك سالگی انقلا‌ب مشروطه در ایران است. شاید هم فرمان مظفرالدین شاه مبنی بر تشكیل مجلس كه در ۱۳ مرداد ۱۲۸۵ شمسی صادر شد به زنان این جرات را داد تا برای زورآزمایی در مقابل مجلسی كه امكان حضور در آن برای آنها فراهم نشده بود فعالیت‌های آرامی را برای به دست گیری برخی از جنبش‌های اجتماعی یا حتی سیاسی آغاز كنند.
فعالیت‌هایی كه ابتدا از جمع‌های كوچك خانگی آغاز شد و سپس در همان سال به ثبت اولین تشكل غیر دولتی انجامید. تا سال ۱۳۸۵ هجری تعامل زنان اگرچه چشمگیر نمی‌نمود اما با رشد ۱۰ درصدی برای حضور در انتخابات سومین دوره شوراها مواجه شد(طبق آمار اعلا‌م شده از سوی وزارت كشور) این تعامل زنان نشسته بر روی صندلی شوراها اگرچه از لحاظ تجربیات مدیریتی مزیتی نسبت به مردان همرسته خود نداشنتد اما تلا‌ش كردند كه در مواقع تصمیم گیری بدون رای محكم عمل نكرده باشند. آنان در مواقعی حساس از تصمیم‌گیری برای شهر تهران پا پیش تر از این گذاشته و به ائتلا‌ف یكی از دو دسته در شورا پیوسته‌اند.
می گویند هیچ كدام از زنان حاضر بر مسند مدیریت شهری در تهران سابقه فعالیت اجرایی نداشته‌اند و البته این آمار زمانی رشد بیشتر خود را نشان داد كه در دومین دوره تشكیل نهاد‌های زیرمجموعه شوراها زنان بیشتری بدون سابقه مدیریتی وارد عرصه انتخابات و رقابت سیاسی شدند. ‌ شورایاری‌ها با برگزاری دومین دوره انتخابات خود، گویی آزمونی سنجیده‌تر از قبل برای به میدان كشاندن زنان اعم از خانه‌دار و شاغل برگزار می‌كردند. نتیجه این آزمون نیز حضور بیشتر زنان نسبت به مردان در بعضی از مناطق شهری تهران بود.
شاید محاسبات پایتخت در هر دوره زمانی با نتایجی كه از سایر استان‌های ایران به دست می‌آید متفاوت باشد ولی در نهایت در هر كدام یك نتیجه دچار اختلا‌ف كمتری نسبت به پایتخت بوده است. توسعه مشاركت‌های زنان در هر بخشی از كشور و در هر سطحی از جامعه كه حضور داشته اند رشدی قابل تحلیل را از سال‌های پس از ۱۳۷۶ به دنبال داشته است. حضور زنان در شوراهای شهرستان‌ها اگرچه آماری كمتر از مركز را به خود اختصاص داد اما توانست پا به پای جریانات زنان پایتخت نشین حركت كند.
در بعضی از شوراها زنان همراه همسران خود وارد فضای انتخاباتی شدند و همپای آنان به داخل شورا راه یافتند، در شهرهایی هم زنان به پای میز مذاكره دعوت شدند تا جای خود را با مردانی كه از قافله جامانده بودند معامله كنند. چشم امید همه اما به زنانی بود كه به شورای شهر تهران راه یافتند.
در دوره اول شوراها كه تلا‌ش چندانی از سوی تنها زن حاضر در شورا دیده نشد ولی دومین دوره شورای شهر تهران شاهد سهم خواهی زنی بود كه به كم بسنده نمی‌كرد و با رئیس جمهور شدن شهردار با طلب سهم خود به ریاست مركزی رسید كه در حد و حدود سابقه كاری اش نبود. ‌ مجموعه تجربیات مدیریتی در ایران اما حافظه روشنی از حضور زنان در این عرصه ندارد.

ثمانه قدرخان

منبع : روزنامه اعتماد ملی