ایمان و اخلاق

▪ قال الکاظم (ع: ) اکمل المومنین ایمانا احسنهم خلقا .( ۱)
امام کاظم(ع) فرمود : کامل‌ترین مومنان از لحاظ ایمان،‌خوش‌خوترین آنها است.
▪ نکته‌ها :
۱) ایمان چیزی جز اعتقاد قلبی وعمل به آن اعتقاد نیست . پیامبر اعظم (ص) فرمود : ایمان چیزی است که در دل‌ها قرار می‌گیرد و کردارها آن اعتقاد قلبی را تصدیق می‌کنند. “ الایمان ما وقر فی‌القلوب و صدقته الاعمال “( ۲)
۲) ایمان درجاتی دارد هر کس به مقدار اخلاص و عملش مراتب ایمان را کسب می‌کند، ایمان ضعیف ،‌کامل واکمل . امام صادق ( ع) در سخنی ایمان را به نردبانی تشبیه می‌کند که انسان با ایمان یکی پس از دیگری باید این پله‌ها را طی کند تا بر بام موفقیت بالا برود . “ان الایمان... بمنزله السلم ...”(۳)
۳) ایمان واخلاق با یکدیگر در ارتباط هستند و بر یکدیگر اثر می‌گذارند . علی ( ع) فرمود : آن کس از شما ایمانش کامل‌تر است که اخلاقش نیکوتر باشد .” اکملکم ایمانا احسنکم خلقا “(۴)
۴) اخلاق جمع “ خلق “ است و مراد از خلق شکل نفسانی و باطنی است و “ خلق “ شکل ظاهری است . علی (ع) فرمود : خلق نیکو برای روح و جان و خلق نیکو بر ای شکل و شمایل ظاهر بدن است “ حسن الخلق للنفس و حسن الخلق للبدن .”( ۵)
۵) حسن اخلاق در ارتباط با دیگران معنا پیدا می‌کند و لذا اگر فردی در جمع و با جمع نباشد نمی‌توان اخلاق او را اندازه‌گیری کرد که مثلا او حسن اخلاق دارد و یا سوء اخلاق .
۶) بین حسن اخلاق و کمال ایمان ارتباط وجود دارد . مردی به خدمت پیامبر(ص) رسید عرض کرد: دوست دارم ایمانم کامل شود. “ احب ان یکمل ایمانی” آن حضرت فرمود : اخلاق خود را نیکو کن تا ایمانت کامل شود . “ حسن خلقک یکمل ایمانک “( ۶)
۷) همان طور که جسم بیمار می‌شود روح و جان انسان نیز بیمار می‌گردد . تخلق به فضایل اخلاقی نشان سلامت روح و تخلق به رذایل اخلاقی نشان بیماری روح است .
۸) اخلاق از نگاه دیگر به دو بخش تقسیم می‌شود
الف) محاسن اخلاقی،
ب) مکارم اخلاقی.
در مورد محاسن اخلاقی گفته‌اند : اگر کسی به شما ستم و جفایی روا داشت شما می‌توانید آن فرد جفاکار را به میزان جرم و جفایی که کرده مجازات کنی “ جزاء سیئه سیئه مثلها “ ولی کسی که دارای مکارم اخلاق باشد در مورد چنین فردی از حق شخصی خود صرف‌نظر می‌کند و جفاکار را می‌بخشد “ فمن عفا و اصلح فاجره علی الله .”( ۷)
۹) پیامبر اعظم (ص) فرمود : من به پیامبری برانگیخته شدم تا مردم را به مکارم اخلاق برسانم و از این طریق ‌کرامت و رشد آنان را کامل کنم :” انما بعثت لا تمم مکارم الاخلاق “(۸)
۱۰) به تعبیر علی (ع) برای رسیدن به مکارم اخلاق نخست باید جان و روح خود را به محاسن اخلاق آراسته نمود و بدین وسیله او را رام کرد تا زمینه برای ارتقاء در حوزه مکارم اخلاق فراهم گردد : “ ذللوا اخلاقکم بالمحاسن و قود وها الی المکارم “( ۹)
۱۱) کسی که متخلق به فضایل اخلاقی باشد به حقوق دیگران تجاوز نمی‌کند صداقت و راستی را در زندگی پیشه خود می‌سازد از هرگونه افراط و تفریط فاصله می‌گیرد و چون در صراط متعادل گام برمی‌دارد مردم از دست و زبان او در امان هستند. بنابراین خصلت‌ها و رفتارهای اخلاقی موجب می‌شود تا ایمان چنین فردی کامل گردد . “ اکمل المومنین ایمانا احسنهم خلقا “

پی‌نوشتها :
-۱ تحف‌العقول ، ص ۳۹۵
-۲ بحارالانوار ، ج ۵۰، ص ۲۰۸
-۳ کافی ، ج ۲، ص ۴۵
-۴ بحارالانوار، ج ۷۱، ص ۳۸۷
-۵ غررالحکم ،‌شماره ۴۸۰۸
-۶ کنزالعمال ، شماره ۴۴۱۵۴
-۷ شوری، آیه ۴۰
-۸ کنزالعمال ، شماره ۵۲۷۱
-۹ تحف العقول ، ص ۲۲۴

منبع : روزنامه رسالت