اثر بازی های سنتی بر کودکان

مادربزرگ نوه خردسالش را در آغوش می گیرد و با محبت تمام، كف دست او را نوازش می‌کند و لیلی لی حوضك می خواند. بچه های شیطان را كنار هم می نشاند و روی پای آن‎ها می ‎زند و اتل متل توتوله می خواند . و با افسانه های شنگول و منگول آن‎ها را شگفت زده می كند و شب با لالا لالا گل پونه آن‎ها را می خواباند .
همه این كارها را می كند بدون اینكه هدف آموزش داشته باشد . او با عشق می خواند و با كوله بار تجربه ، خاطرات كودکی اش را زنده و باز گو می ‎كند .
متخصصان ، قصه ها و بازی های او را ثبت و ضبط و نگهداری می كنند و آن‎ ها را گوهری ناب می دانند كه در اثر صیقل زمان سفته و پرداخته شده اند. زواید آن‎ ها حذف و با زمان خود منطبق شده و پاسخ نیازهای كودكان را چنان می دهد كه بیننده و شنونده را چه كودك چه بزرگسال شگفت زده می كند .
یكی دو نمونه از این بازی ‎ها را بررسی می كنیم تا بتوانیم نتیجه را در مورد بقیه آن ‎ها نیز تعمیم دهیم :
● لی لی حوضك
در این بازی مادر یا بزرگ‎تر دیگری دست كودك را در یك دست می گیرد و با انگشت آن یكی دستش ، كف دست كودك را قلقلك می دهد و می گوید :" لی لی حوضك ، جوجو اومد آب‎ بخوره‎ افتاد تو حوضك . " انگشت كوچك را جمع می ‎كند:" این درش آورد ." انگشت دوم را جمع می ‎كند " این شستش " انگشت سوم را جمع می ‎كند " این پختش." " كی خوردش ؟ " انگشت شصت را می گیرد و حركت می دهد"منِ منِ كله گنده "
این بازی با انواع شعرگونه های دیگر نیز اجرا می شود . با گرفتن انگشت كوچك :" این ‎گفت : بریم دزدی. این گفت چی چی بدزدیم؟ این گفت تشت طلای پادشاه رو. این گفت : جواب خدا رو کی می ده؟ "با تكان تكان دادن انگشت شصت "این گفت : منِ منِ كله گنده !"
یا شعر جدید آن : " این كوچول موچوله ، این داداشِ (خواهرِ ) كوچوله ، این بابای كوچوله ، این مامانِ كوچوله ، دوستشون داری؟ بله ، بله ، یك دنیا ."
این بازی علاوه بر آشنایی با ریتم و قافیه و وزن ، علاوه بر ایجاد رابطه‎ ی عاطفی با كودك و علاوه بر تحریك حس لامسه ‎ی كودك بیان نكته‎ های اجتماعی و آموزش ریاضی را نیز برای او آغاز می كند .كودك برای اینكه شمارش را بیاموزد مانند اجداد خود از انگشتانش استفاده می كند .
كودك برای یادگیری این امر ابتدا باید بیاموزد كه انگشتان را به نوبت و با عدد مناسب آن مشخص كند . مدت‎ها طول می ‎كشد تا كودك این ترتیب و این تطبیق را فرا گیرد و چه چیز زیباتر و پر انگیزه تر از یك كلام آهنگین دوست داشتنی او را به این كار تر غیب می ‎كند؟ در بازی"تل متل تو تو له" نیز همین اتفاق می افتد . به نوبت بر روی هر پا نواخته می شود تا كلام آهنگین به پایان برسد و با بیان "هاچین و واچین یك پا تو ورچین"، آخرین ضربه بر هر پا ، نشان جمع شدن آن پا پاست . این بازی ادامه پیدا می كند تا آخرین پایی كه جمع نشده باقی می ماند ، برنده می شود. این بازی مناسب گروه سنی بالاتر است . چرا كه در آن قوانین برد و باخت و روابط اجتماعی بر هدف‎ های بازی قبل افزوده می شود . در این بازی نیز شمارش و ترتیب از مفاهیم پایه‎‌ی ریاضی نهفته موضوع در بازی است ، بدون آنكه كودك متوجه این آموزش دادن شود و در معرض آموزش مستقیم قرار گیرد.
به این ترتیب انواع بازی های مادربزرگ‎‌ها را بررسی كنید تا به مفاهیم و هدف‎هایی كه در دل آن‎ها نهفته است دست پیدا كنید و توجه داشته باشید كه مبادا كه با تفكرِ آموزش، این بازی ها را لوث كنید !

منبع : موسسه مادران امروز