بخش ویژه - Section Speciale

سال تولید : ۱۹۷۵
کشور تولیدکننده : فرانسه، ایتالیا و آلمان‌غربی
محصول : ژاک پرن و جورجو سیلوانی
کارگردان : کنستانتین کوستا گاوراس.
فیلمنامه‌نویس : خورخه سمپرون. برمبنای کتاب ماجرای بخش ویژه نوشته هروه ویلر.
فیلمبردار : آندره‌آس ویندینگ
آهنگساز(موسیقی متن) : اریک دو مارسان
هنرپیشگان : لوئی سینیه، میشل لونسدال، ژاک پرن، ایووگارانی، فرانسوا مستره، رولان برتن، هانری سره، پی‌یر دوکس، ژاک فرانسوا، کلودیو گورا، ژولی‌ین برتو و آلن نوبی.
نوع فیلم : رنگی، ۱۱۸ دقیقه.


سال 1941. حمله آلمان به شوروی، دولت دست‌نشانده فرانسه را مطمئن می‌کند که نازی‌ها برنده جهانی دوم خواهند بود. گروهی کمونیست جوان فرانسوی، به‌عنوان نشانه‌ای از مقاومت، یک افسر آلمانی نیروی دریائی را ترور می‌کنند. وزیر کشور در جلسه اضطراری کابینه، قصد خود را برای تشکیل یک دادگاه ویژه اعلام می‌کند. دادگاهی که قرار است طبق قانون عطف به ماسبق، مجازات مرگ را برای فعالیت‌های اخلال‌گرانه به اجرا درآورد. شش مرد (که قبلاً به خاطر جرایم‌شان محکوم شده‌اند) بنا بر این قانون اعدام خواهند شد تا رضایت آلمانی‌ها جلب شود. یک مقام آلمانی این پیشنهاد را می‌پذیرد ولی اشاره می‌کند که چنین مجازاتی مخالف قانون فرانسه است؛ وزیر دادگستری ابتدا در مورد این موضوع بحث می‌کند ولی بعد متقاعد می‌شود که ممکن است در صورت توافق نکردن در این زمینه، آلمانی‌ها تقاضای اعدام تعداد بیشتری را بکنند. بحث ادامه می‌یابد و قضات متعددی از حضور در دادگاه امتناع می‌کنند. از دوازده نفری که برای ماکمه شدن برگزیده شده‌اند، سه نفر محکوم به مرگ می‌شوند ولی بعد پنج قاضی، ه به دو علیه محکومیت روزنامه‌نگار «اومانیته» که دفاعیه رسا و فصیحی دارد، رأی می‌دهند. محاکمه متوقف می‌شود اما برای سه مردی که قبلاً محکوم شده‌اند، راه برگشت وجود ندارد. بعدتر سه نفر «گُلیست» هم محکوم می‌شوند تا تعداد اعدامی‌ها به شش نفر برسد. دادگاه در تمام طول اشغال به فعالیتش ادامه می‌دهد ولی قضاتش پس از آزادی فرانسه تحت پیگرد قرار نمی‌گیرند («دلایل امنیت ملی، مثل همیشه»).
* «بخش ویژه» ابداع دولت ویشی برای نمایش هم کاری‌اش با ارباب‌های آلمانی، ظاهراً هدف مناسبی برای شعارهای همیشگی کوستا گاوراس درباره انجرافات عدالت به نظر می‌رسد. اما اینجا قالب کارها پیش‌بینی‌پذیر و بازیگران تیپیک می‌نمایند. بخش ویژه، دنگ و فنگ‌های دستگاه قضائی را به نمایش می‌گذارد ولی دلالت‌هایش نه جهانی است و نه کاملاً محلی. در زی (ساخته خود کوستا گاوراس، 1969) دادستان ویزه کم‌کم به این نتیجه می‌رسد که آنچه یک حادثه به شمار می‌آمده، در واقع یک ترور است و کوستا گاوراس معمولاً وقتی موفق‌تر است که روی یک آدم «خارجی»، مردی که می‌خواهد پرده از حقیقت بردارد و سرانجام هم به لایه‌های تاریک یک نظام رسوخ می‌کند، متمرکز می‌شود. در بخش ویژه تکلیف قربانی‌ها و بدذات‌ها از همان آغاز چنان مشخص و روشن است که مخاطب دلیلی برای درگیر شدن در فرآیند قضائی نمی‌بیند. برای هم ذات پنداری با قربانی‌ها چندان جائی منظور نشده است و در نتیجه نه سازش ناگزیر و نه شجاعت و بی‌پروائی معنا و تأثیر لازم را نمی‌یابد. رجعت به گذشته‌ها بیهوده در جهت فشرده کردن زندگی قربانیان در چند ثانیه به کار می‌رود. کوستا گاوراس با طفره رفتن از توضیح آن «دلایل امنیت ملی کذائی»، به نمایش پُر آب و تاب جلوه‌های قدرت قناعت می‌کند.