آشنایی با خرچنگ آبی گونه

با وجود گذشت چندین دهه از تحقیق و پژوهش، هنوز سؤالاتی درباره وضعیت و رفتار خرچنگ آبی با نام علمی Callinectes sapidus وجوددارد. این موجود جنگجو کفزی است و مورد توجه بسیاری از تولیدكنندگان محصولات شیلاتی است. سالهای زیادی است که صید و پرورش آن در خلیج Chesapeake به عنوان یک سرگرمی مطرح می باشد. هنوز موارد اسرارآمیزی درمورد رفتار این موجود وجوددارد و شاید هیچ کس اطلاعات دقیقی درمورد این خرچنگها نداشته باشد. آنها شناگرهای زیبایی هستند.
صید خرچنگ آبی
میزان برداشت خرچنگ آبی در سال ۲۰۰۳ در خلیج Chesapeake كاهش شدیدی پیدا كرد و این روند را می توان با ارائه توضیح تبیین و راههای جلوگیری از كاهش ذخایر را طراحی و مطرح كرد:
از بین رفتن زیستگاه طبیعی خرچنگ آبی
فشاری كه با برداشت مداوم برروی این گونه وارد می شود و فقدان پوشش گیاهی زیر آبی (یا SAV ) كه زیستگاهی مناسب برای خرچنگهای جوان است و به آن برای حمایت و تغذیه در مدت پرورش نیاز دارند، مستقیماً منجر به كاهش تعداد خرچنگهای آبی در این خلیج شده است. تسریع اجرای طرح های مدیریتی می شود تا از این طریق جمعیت خرچنگهای آبی در خلیج افزایش پیدا کند. بازسازی ذخایر خرچنگهای آبی نیاز به احیای سطوحی دارد که باید برای چندین ناحیه در طولانی مدت برنامه ریزی شود:
- مدیریت برنامه ریزی ماهیگیری
- کاهش فشار برذخایر از طریق صید
- ترمیم پوشش گیاهی خلیج Chesapeake و
- کاهش آلودگی مواد غذایی مطابق با اصلاح سطوح اکسیژن محلول در آب طی فصل تابستان
نكاتی در مورد این گونه از خرچنگ ها
رنگ سبز زیتونی و سفید خرچنگهای آبی و درخشندگیشان دلیل نامگذاری آنهاست.این خرچنگها غالباً در کف زندگی می کنند و در مدخل رودخانه ها شکارچی هستند. تالابها و مناطق ساحلی اقیانوس اطلس غربی، منطقه كارائیب و خلیج مکزیک زیستگاه این نوع خرچنگ است. ضمناً
ـ خرچنگهای آبی از سخت پوستان ۱۰ پا به شمار می روند و از خانواده میگو، لابستر و خرچنگ آب شیرین هستند.
ـ این خرچنگ با استفاده از سه جفت پاهای میانی راه می رود كه دارای نوک تیز می باشند. این موجود از چنگالهای گازانبری برای دفاع از خود استفاده و شکار را بوسیله آن ها گرفتار می کند.
ـ دوجفت ضمائم پشتی در گونه های بدست آمده با نام لاتین Callinectes (به زبان یونانی یعنی شناگر زیبا)، مانند پارو عریض و مسطح است که باعث شده از این خرچنگها یک شناگر واقعی بسازد.
ـ خرچنگهای نر از روی شکل مسطح زیر بدنشان شناسایی می شوند. زیر بدن نرها به شکل T وارونه است. زیربدن خرچنگهای ماده بالغ پهن و گرد است در حالیکه این قسمت در ماده های نابالغ به صورت مثلثی می باشد همچنین نوک قرمز چنگالها معرف خرچنگ ماده است.
ـماده ها خوشه هایی از تخمهای نارنجی را در زیر بدنشان حمل می کنند که این تخمها به اسفنج خرچنگ معروف است . این ماده ها تقزیباً برای جفتگیری آماده می شوند. خرچنگهای آبی هم شکارمی کند، هم از موجوداتی که قبلاً شکارشده اند تغذیه می کنند و هم از توده های پلانگتونی موجود در خلیج تغذیه می کنند.
ـ پست لارو خرچنگها و خرچنگهای جوان غذای گونه هایی مانند مارماهی، Sciaenops ocellatus، Morone saxatilis، ماهی آزاد دریایی، Micropogonias undulatus، Morone saxatilis، و گربه ماهی آمریکای شمالی هستند.
ـ بعضی از کوسه ها و سفره ماهیها از خرچنگهای جوان و بزرگتر تغذیه می کنند. لاك پشت دریایی Atlantic Ridley كه از گونه های در معرض خطر انقراض است در تابستان برای یافتن غذا مهاجرت می كنند تا با تغذیه از این خرچنگ به حیات خود ادامه دهد.
ـ همجنس خواری خرچنگهای آبی جوان بوسیله خرچنگهای بزرگتر معمول است که این امر می تواند جمعیت را تنظیم بکند.خرچنگهای آبی بالغ همه چیزخوار هستند. انها از دوکفه ایها، سخت پوستان، ماهیها، گیاهان، كرمهای دریا، دترتوس (بقایای گیاهی)، و تقریباً هر چیز دیگری که بتوانند پیدا کنند مانند ماهیان مرده و گیاهان تغذیه می کنند.
غذای ویژه خرچنگهای آبی را صدفهای دو کفه ای با پوسته نازک تشکیل می دهد و طبیعی است همجنس خواری بین خرچنگهای جوان نیز در زمان کمیاب شدن این دوکفه ای ها افزایش می یابد.چرخه زندگی خرچنگ آبی
- لاروهای خرچنگ آبی توسط جنس ماده در نزدیکی مصب خلیج Chesapeake در آب با شوری زیاد رها می شوند.
- جریان انتقال لارو در امتداد فلات قاره باعث می شود که در یک دوره ۳۰ تا ۴۵ روزه این لاروها در ۷ تا ۸ مرحله جداگانه رشد کنند. در این مدت لاروهای میگو شکل از زئو پلانگتونها و مواد گیاهی تغذیه می کنند.
- لاروهایی که به مرحله پست لاروی رسیده اند(آنها مانند خرچنگهای آب شیرین یا لابستر هستند) و آنهایی که وارد خلیج شده اند در پاسخ به نور و کشند(جزر و مد) مهاجرتهای عمودی انجام می دهند. آنها از جزر و مدهای شبانه استفاده کرده و این جریانات به آنها کمک می کند که در مدخل خلیج، در زیستگاههای کم عمق سطحی، جایی که بستر(SAV) به عنوان محل نگهداری نوزادان یا محل محافظت از آنها درنظر گرفته شده ،حرکت کنند.
- بعد از ۶ تا ۲۰ روز پست لاروهایی که به شوری و دما وابسته هستند پوست اندازی می کنند و اولین مرحله تبدیل به خرچنگ واقعی صورت می گیرد.
- خرچنگ آبی بالغ ۱۲ تا ۱۸ ماهه است. بیشتر خرچنگها بیش از یک تا دو سال طول می کشد تا به بلوغ برسند. بطور متوسط طول دوره زندگی خرچنگها بیشتر از سه سال است در هر صورت آنها حداکثر می توانند ۵ تا ۸ سال عمر کنند. زمانی که خرچنگها به بلوغ می رسند شروع به جفتگیری می نمایند.
- در زمان بلوغ جنسی، خرچنگ تقریباً ۵ اینچ پهنا دارد که این اندازه ، سایز مناسب و مطلوب در هنگام صید می باشد.
- قبل از جفتگیری نرها، برای مدت چند روز ماده ها را در بین پاهایشان بصورت یک گهواره حمل می کنند تا پوشش مناسبی پیدا کنند، این مکان جایی است که نرها بنوانند تا پایان تخمریزی از ماده ها محافظت نمایند. جفنگیری ماده ها در زمانی که پوسته نرم دارند اتفاق می افتد.
- بعد از جفتگیری نرها مجدداً می توانند برای مدت چند روز ماده ها را تا سخت شدن پوسته شان حمل کنند. نرها برای یافتن ماده دیگری که پذیرنده آنها باشد اقدام می کنند. جنس ماده در خلیج از شوری زیاد به شوری کم مهاجرت می کند، در اینجا توده تخمهای نارنجی گسترش پیدا می کند. تعداد این تخمها در زیر بدن ماده ها بسته به اندازه خرچنگ می تواند بین ۷۵ هزار تا ۸ میلیون عدد باشد.
- این تخمها دوره بیش از ۲ هفته را در تاریکی به سرمی برد تا کیسه زرده در جریان رشد لارو جذب شود. با رشد لارو لکه های سیاه چشم ظاهر می شوند.
- تخمریزی در طول یک تا دو هفته بیش از یک دوره و از ماه می تا سپتامبر اتفاق می افتد. تخمریزی کمترین پیک را در ژوئن و بیشترین پیک را در جولای و اوت خواهد داشت.
- بعضی از ماده ها ممکن است بیشتر از یک بار تخمریزی کنند که این مسئله به مقدار اسپرم منتقل شده در طول جفتگیری بستگی دارد.
- تخمریزی های متوالی ممکن است در سالهای مشابه رخ دهد یا اینکه ممکن است ماده ها قبل از تخمریزی مجدد زمستان گذرانی داشته باشند.
زیستگاه
بلافاصله بعد از جفتگیری، خرچنگها خیلی آسیب پذیر می باشند و شروع به تغذیه از شکار می کنند زیرا پوسته آنها نرم است. بنابراین آنها غالباً برای محافظت در بسترهای با پوشش گیاهی مخفی می شوند. خرچنگهای جوان از پوشش گیاهی بستر به عنوان محل نگهداری لاروهایشان استفاده می کنند و خرچنگها با هر اندازه ای برای یافتن غذا جستجو می کنند. دانشمندان دریافته اند که خرچنگهای جوان بیش از ۳۰ ساعت در خلیج تغذیه می كنند تا آن منطقه از پوشش گیاهی تهی شود. خر چنگهای آبی مانند دیگر موجودات آبزی نسبت به اکسیژن کم در تابستان آسیب پذیرند.
در پی جاری شدن آب آلوده از مزارع، فاضلابهای گیاهی، فاضلابهای خانگی و خروج گازهای سمی از اگزوز ماشینها و شکوفایی جلبکی موجب حذف اکسیژن آب می شود. از سوی دیگر خرچنگها وقتی که در تله گرفتار می شوند اکثراً به دلیل کمبود اکسیژن تلف می شوند.
توصیه هایی در مورد حفاظت از این موجودات
۱. به خاطر داشته باشید که یک خرچنگ آبی ماده به تنهایی می تواند بیش از ۸ میلیون تخم در هر فصل تخمریزی تولید کند، بنابراین سعی کنید کوچکترین آنها را بگیرید.
۲. فقط خرچنگهایی را که برای خوردن مناسب هستند صید کنید.
۳. برای مدت طولانی تله خرچنگ را بدون توجه و بدون مراقبت رهانکنید.
۴. با كمك به احیای زیستگاهها با مشارکت در احیای پوشش گیاهی خلیج Chesapeake از طریق محدود کردن فعالیتهایی که در راستای رشد و یا بهبود وضعیت پوشش گیاهی خلیج باشد، در بازسازی زیستگاه همکاری و مشارکت داشته باشید.
ترجمه : سارا صحیحی بنیس- کارشناس شیلات استان تهران
مرجع: http://www.chesapeakebay.net/blue_crab.htm

دیگر سایتهای اینترنتی مفید:
• hesapeake Bay Blue Crab Advisory Report ۲۰۰۲ - http://www.fisheries.vims.edu/bcar
• Blue Crabs (http://www.mdsg.umd.edu/crabs/index.html)
• Tales of the Blue Crab - Smithsonian Environmental Research Center http://www.serc.si.edu/education/bluecrab/exhibit/start.htm
• The blue crab education page (VIMS/Virginia Sea (http://www.vims.edu/adv/ed/crab)
• Life stages of a blue crab - Bay Journal (http://www.bayjournal.com/article.cfm?article=۱۸۴۵)
• Blue crab - U.S. FDA (http://vm.cfsan.fda.gov/~frf/rfe۰cb.html)
• Blue Crab Archives - Identification, anatomy, life (http://www.blue-crab.org/)
• Maryland Blue Crab - Crab lore, etc. (http://www.skipjack.net/le_shore/crab/crab.html)

منبع : پایگاه اطلاع رسانی شیلات ایران