زشتی‌های ظاهری؛ زیبایی‌های درونی

احساس زیبای مادر شدن، پذیرفتن بارداری و بچه‌دار شدن اگرچه زیباترین دوران زندگی یک زن به حساب می‌آید اما این دوران خالی از دغدغه‌ها و نگرانی‌ها نیست، اضطراب از آینده کودک، اضطراب و نگرانی از پذیرش مسوولیت، نگرانی از چگونه به دنیا آمدن کودک، سالم بودن یا نبودن آن از نگرانی‌هایی است که به دنبال نیاز به دنیا آمدن کودک برای مادر به وجود می‌آید.
اما گذشته از این دلواپسی‌های روانی برخی تغییرات و عوامل فیزیولوژیکی در زن باردار به وجود می‌آید که به نگرانی‌های او دامن می‌زند. برخی از این تغییرات به دستگاه‌های داخلی بدن زن مربوط می‌شوند مثل اختلال در دستگاه گوارش، دستگاه گردش خون و... اما برخی از این تغییرات به اندام‌های بیرونی برمی‌گردند، این تغییرات اضطراب برانگیزتر از حتی اختلالات داخلی بدن زن باردار است.زن باردار پس از اینکه بسیاری از شرایط بدنی و زیبایی خود را خارج از حالت طبیعی آن می‌یابد نگران می‌شود.
البته تا ۲، ۳ ماه اول بارداری این تغییرات چندان محسوس نیست اما پس از آن با رشد جنین و پیشرفت بارداری تغییرات در اندام‌ها ظاهر می‌شوند مثل بزرگ شدن شکم، چاقی سایر نقاط بدن، تغییرات پوست، مو و دندان و... تمام تغییرات در دوران بارداری اهمیت یکسانی ندارند، برخی از این تغییرات ضایعات پوستی هستند که تقریباً در تمام زنان باردار شایع هستند و یا برخی ضایعات که اختصاص به دوران بارداری دارد و پس از زایمان از بین می‌روند حتی حاملگی می‌تواند برخی ضایعات پوستی که فرد قبلاً به آن مبتلا بوده را تشدید کند.
نگرانی از تغییرات پوستی ذهن بسیاری از زنان باردار را به خود مشغول داشته و آنان را در جهت رفع این علائم برمی‌انگیزد.
دکتر غفارپور، مدیر گروه پوست و زیبایی دانشگاه علوم پزشکی ایران درباره تغییرات غدد عروقی در دوران بارداری می‌گوید: در دوران حاملگی میزان تعریق زن حامله افزایش می‌یابد همچنین غدد چربی او فعال‌تر شده و ترشح آن نیز زیاد می‌شود. بدین‌ترتیب در دوران بارداری زنان، پوستی همیشه مرطوب و شاداب دارند.علت این پدیده هم‌ آن است که چون تغییرات هورمونی در این دوران بسیار بالاست باعث می‌شود که عروق سطحی در کف دست‌ها و پوست صورت گشادتر شوند و بدین‌ترتیب پوستشان مرطوب‌تر به‌نظر برسد.البته این دوران موقتی بوده و پس از پایان دوره حاملگی به حالت اولیه‌اش بازمی‌گردد.
دکتر احمدی، متخصص پوست و زیبایی نیز درباره فعالیت عروق پوستی در دوران حساس بارداری می‌گوید؛ ممکن است تغییرات متعددی در ساختمان و عملکرد عروق پوستی رخ دهد. این تغییرات عبارتند از: آنژیوم عنکبوتی که به شکل برجستگی‌های ریزی به اندازه یک سر سوزن است و دارای یک قسمت مرکزی و اطراف آن به صورت عروق ریزی دیده می‌شود، بیشتر این ضایعات در نیم تنه بالایی بدن دیده می‌شود و معمولاً در ماه‌های دوم تا پنجم بروز پیدا می‌کند. البته چندان جای نگرانی هم نیست چون بعد از زایمان از بین می‌روند.
وی می‌افزاید: قرمزی کف دست عارضه دیگری است که در این دوران به وجود می‌آید که به دلیل افزایش فعالیت‌ هورمونی و خون‌رسانی به سطح پوست است ولی در بیماران دیگر هم این پدیده به وجود می‌آید. خصوصاً این علائم در میان زنان سفیدپوست بیشتر شایع است. اگر زنان باردار علاوه بر قرمزی کف دست‌ها علائم دیگری نیز داشته باشند باید به پزشک متخصص مراجعه کنند.
این متخصص می‌گوید: واریس و بواسیر در دوران حاملگی شایع هستند. به دلیل فشارهای شدیدی که جنین روی رگ‌های بزرگ شکمی و پاها وارد می‌کند این رگ‌ها متورم شده و سیستم خون‌رسانی را دچار مشکل می‌کند بنابراین توصیه می‌شود که در صورت بروز درد یا علائم خون‌مردگی در ناحیه پاها و شکم به پزشک متخصص مراجعه کنید زیرا این پدیده ممکن است نتیجه مسمومیت‌ حاملگی یا دیگر علل آن مثل ناراحتی‌های قلبی باشد.
همچنین دکتر غفارپور در این‌باره هشدار داده و اظهار می‌کند: در این دوره چون بواسیر و واریس ساق پا بسیار شایع است احتمال لخته بستن خون در سیاهرگ‌های عمقی زیاد است که در صورت عدم توجه ممکن است لخته‌ وارد ریه شده و مرگ را در پی داشته باشد.
یکی دیگر از ناراحتی‌های زنان در این دوره مربوط به ورم زیر چشم‌ها و پلک‌های آنان می‌شوند. دکتر غفارپور این ورم‌ها را ناشی از تغییرات هورمونی در زنان باردار می‌داند و می‌گوید؛ حدود ۵ درصد زنان حامله به احتمال ورم زیر چشم‌ها و پلک‌ها مبتلا می‌شوند. این زنان هنگام بیدار شدن از خواب صورت و دست‌ها و پاهایشان ورم کرده و در طول روز به تدریج محو می‌شود. در صورت پیدایش چنین ورم‌هایی باید به پزشک معالج خود مراجعه کنند تا از ورم‌های ناشی از بیماری‌های قلبی، کلیوی و بالا رفتن فشارخون در دوران حاملگی روشن شود و در صورت امکان اقدامات لازم را برای آنان فراهم کند.
دوران حاملگی دوره کم و زیاد شدن هورمون است. این هورمون‌ها به نوبه خود روی عروق دیگر اثر گذاشته و گاه زن حامله را با مشکلات موقتی روبه‌رو می‌کند.
یکی دیگر از این تغییرات مربوط به ترشح و پرکاری غدد چربی است، این غدد به علت افزایش هورمون شیردهی (پرولاکتین) فعال شده و تولید شیر می‌کند. بنابراین اگر پس از حاملگی شیردهی ادامه پیدا کند میزان چربی پوست زنان به حالت قبل از حاملگی برمی‌گردد در غیر این صورت یعنی در ادامه شیردهی‌ها بدن همچنان چرب خواهد ماند.
دکتر غفارپور، درباره جوش و آکنه در این دوره اظهار می‌دارد، در این دوران جوش غرور جوانی ممکن است بدتر و یا بهتر شود هیچ پیش‌بینی در این‌باره وجود ندارد. برای درمان آکنه و جوش در دوران بارداری باید از ترکیباتی مانند محلول اریترومایسین و یا کلسیم داماسین استفاده شود. البته زنان باردار نباید فراموش کنند که از داروهای حاوی ویتامین A استفاده نکنند چه این داروها به صورت قرص و کپسول‌های خوراکی باشد و یا داروی «ترتینوئین» که از مشتقات ویتامین A تهیه شده است. ولی مصرف پمادهای محتوی ویتامین A و ویتامین A+D که مقدار کمی از این ویتامین را دارند اشکالی ندارد.دکتر غفارپور همچنین اضافه می‌کند: در دوران حاملگی امکان دارد که تعداد خال‌‌های رنگین به روی پوست صورت و بدن زنان حامله افزایش یابد و یا پررنگ‌تر شوند.
همچنین در دوران حاملگی دفاع بدن در برابر ویروس‌ها و قارچ‌ها کمتر شده و زن حامله مبتلا به عفونت‌های ویروسی چون زگیل‌ها و تبخال‌ می‌شود. معمولاً این ضایعات پوستی در زیر بغل و گردن پیدا شده و افزایش می‌یابد. گاه این ضایعات تا چند ماه پس از زایمان ادامه می‌یابد اما برخی اوقات نیز به‌طور کامل خوب نمی‌شوند.
در دوران حاملگی باز هم به دلیل تغییرات مربوط به این دوران زنان درجات خفیفی از پرمویی را در سراسر بدن خود تجربه می‌کنند هر چند این موها بعد از زایمان کمتر می‌شوند اما گاه مقدار کمی از آنها باقی مانده و همواره به رشد زاید خود ادامه می‌دهند.
دوران حاملگی زن، سلول‌ها بسیار فعالند، به‌ویژه اینکه هورمون‌های خاصی باعث تحریک سلول‌های رنگ‌ساز می‌شوند.
بدین‌ترتیب پوست نقاطی از بدن کمی تیره‌تر می‌شوند. در مجموع رنگ پوست تمام قسمت‌های بدن نسبت به قبل از حاملگی تیره‌تر می‌شوند که البته در افراد سفیدپوست چندان قابل توجه نیست ولی در افراد دارای پوست تیره، این تغییرات بسیار بیشتر از افراد سفیدپوست به چشم می‌آید. البته هرچه تعداد حاملگی‌ها بیشتر باشد، تیرگی این قسمت‌ها بیشتر و ماندگارتر می‌شود.
این تیرگی‌ها ۶ ماه پس از وضع حمل به حالت قبل از حاملگی برمی‌گردد اما به‌ندرت به‌طور کامل شبیه حالت قبل از حاملگی می‌شود.
در این دوران باز هم به‌خاطر همان تغییرات هورمونی لک‌هایی در بدن زنان ظاهر می‌شود. این لک‌ها بیشتر روی پیشانی و گونه‌ها نمایان می‌شود که ناشی از حضور هورمون‌های محرک رنگ‌دانه‌ساز و تاثیرات مضر نور خورشید است. معمولاً لک‌ها ۶ ماه پس از وضع‌حمل بهبود پیدا می‌کند اما در برخی مواقع هیچ‌گاه خوب نمی‌شوند.
افرادی که به‌لک حاملگی مبتلا می‌شوند، افراد مستعدی هستند که از نظر ژنتیکی تحت تاثیر هورمون‌های حاملگی و یا هورمون‌های ماهیانه قرار می‌گیرند. این هورمون‌ها موجب تحریک سلول‌های رنگ‌ساز ملانویست می‌شوند. همچنین اشعه فرابنفش موجود در نور خورشید به این تحریکات اضافه شده و رنگ‌سازی آن را بیشتر می‌کند.
برای محافظت از پوست و برای جلوگیری از اثرات مخرب نور خورشید باید از کودکی به فکر بود و از کرم‌های ضدآفتاب استفاده کرد.
در اثر افزایش فعالیت هورمونی کورتیزول، به‌روی شکم، سینه‌ها، شانه‌ها، زانوها و رانها، گسیختگی‌های پوستی که به آن ترک حاملگی نیز گفته می‌شود، بروز پیدا می‌کند. این ترک‌ها برای ۹۵درصد زنان حامله اتفاق می‌افتد و راهی برای پیشگیری یا معالجه آنها وجود ندارد و تنها باید آن را پذیرفت.
در دوران بلوغ هم در اثر رشد سریع اندام‌ها، چنین خطوطی ایجاد می‌شود که این خطوط و ترک‌ها در شروع، بنفش رنگ و با خارش همراه هستند اما در نهایت کمی سفیدتر از پوست طبیعی بدن شده و خارش هم ندارند.
● ناراحتی‌های لثه در دوران بارداری
در این دوران، مخاط دهان و لثه‌ها پرخون شده و چنانچه بهداشت دهان و دندان رعایت نشود، دانه‌های برجسته و خونریزی‌دهنده‌ای به‌وجود می‌آیند و نرمی لثه‌ها را به همراه دارند ولی در پایان حاملگی خودبه‌خود بهبود پیدا می‌کنند.
بنابراین، رعایت بهداشت دهان در دوران حاملگی اکیدا توصیه می‌شود. زنان باید پس از هر وعده غذایی مسواک بزنند و از دهان‌شویه‌ها نیز استفاده کنند. مصرف دهان‌شویه‌ها برای جنین هیچ خطری در بر ندارد. به‌علاوه در این دوره برای جلوگیری از این قبیل ناراحتی‌ها، مصرف به اندازه قرص و ویتامین C توصیه می‌شود.به‌علاوه در دوران حاملگی یک‌سری از بیماری‌های پوستی وابسته به این دوران ظاهر می‌شوند که ممکن است برای مادر بسیار زجرآور و غیرقابل تحمل باشد که با مراجعه به متخصص پوست و تشخیص آنها و به‌کار بردن درمان‌های مناسب می‌توانند به آرامش نسبی برسند. البته برخی از این ناراحتی‌های پوستی معمولاً تا ۲ هفته پس از زایمان به‌تدریج و خودبه‌خود بهبود پیدا می‌کنند. این بیماری‌های پوستی می‌توانند به‌صورت دانه‌های کهیری، ضایعات تاولی و خارش‌های شدید تظاهر کنند.
● مو در دوران بارداری
در دوران بارداری، رشد موهای سر همزمان می‌شوند یعنی غالب این موها در مرحله رشد باقی می‌مانند و بنابراین زن حامله احساس می‌کند که موهایش بهتر و بیشتر شده است. رشد مو در این مرحله به‌دلیل تغییرات هورمونی مشکل چندانی پیدا نکرده و همواره سریع رشد می‌کند اما پس از وضع‌حمل که هورمون‌ها حالت نرمال خود را پیدا می‌کنند، موها کم‌کم رشد‌شان متوقف شده و وارد مرحله انتقالی و سپس استراحت می‌شوند. این مرحله ۲ تا ۴ ماه پس از پایان حاملگی بروز پیدا می‌کند و موها دچار ریزش بسیار شدیدی می‌شوند. معمولاً ۲ تا ۴ ماه به همین حالت باقی می‌مانند. مرحله استراحت و ریزش مو، همان زمانی است که عوام تصور می‌کنند که بچه، مادرش را می‌شناسد و به همین دلیل موهای مادر شروع به ریزش می‌کند
پس از این دوره، مجددا موها به حالت اولیه قبل از وضع‌حمل برمی‌گردد و رشد خود را از سر می‌گیرد.
موی سر انسان به‌طور طبیعی ۳ مرحله رشدی دارد و در طول عمر فرد، بارها به‌صورت چرخه‌ای عمل می‌کند. در مرحله اول که مرحله رشد است، موها رشدشان از ۲ تا ۶ سال به‌طول می‌انجامد و دائم رشد می‌کنند.
در مرحله دوم که مرحله انتقال است، سرعت رشد موها کم‌کم کاهش پیدا کرده تا به مرحله صفر برسد که معمولاً ۴ هفته طول می‌کشد. مرحله سوم نیز استراحت است که معمولاً تا ۳، ۴ ماه طول می‌کشد. در این مدت با کشیدن موها خصوصا در حمام، ریزش پیدا می‌کنند و بعد از این مدت، موی جدیدی جای آنها را می‌گیرد و آنها را به خارج هدایت می‌کند.
زنان باردار معمولاً از شکنندگی ناخن و ایجاد شیارهای عرضی در ناخن‌هایشان شکایت می‌کنند و در مواردی هم ممکن است ناخن‌ها از بستر جدا شود. این تغییرات ناخن نیز به تغییرات هورمونی نسبت داده می‌شود ولی باید علل دیگر این تغییرات در ناخن‌ها هم بررسی شود. در همین راستا دکتر غفارپور توصیه می‌کند؛ چون در این دوره ناخن‌ها رشد خوبی دارند و بسیار هم شکننده هستند، بهتر است زنان از کرم‌های مرطوب‌کننده استفاده کنند تا به بهبود نسبی دست پیدا کنند.به‌هرحال بیماری‌های پوستی هر کیفیتی که داشته باشند، چه به‌صورت دانه‌های ریز ظاهر شوند یا به‌صورت ضایعات پوستی باید به فکر درمان و بهبود آنان بود و این امر هرگز امکانپذیر نخواهد بود، مگر آنکه بلافاصله بیمار به پزشک متخصص پوست مراجعه کند و اقدامات خوددرمانی و استفاده از داروهای پیشنهادی از سوی دوستان و آشنایان‌شان پرهیز کنند.

نسرین شایگان

منبع : روزنامه تهران امروز