۹ماه در سایه زشتی و زیبایی

بارداری یکی از مهمترین دوران زندگی زنان است که به دلیل تغییرات متابولیکی بدن احتمال ایجاد مشکلات پوستی و آسیب‌پذیری مو و ناخن افزایش پیدا می‌کند.
تغییرات هورمونی و بر هم خوردن تنظیم تعادل سطح هورمون‌ها، مهمترین عامل ایجاد مشکلات پوستی مانند بروز لکه‌های سیاه یا قهوه‌ای رنگ، آکنه‌های پوستی و نازک شدن موها و ناخن‌ها است.
بهره‌گیری از رژیم‌های سالم غذایی، قرار گرفتن در محیطی آرام و دور از استرس، انجام تمرینات ورزشی و ... از جمله نکاتی است که در حفظ سلامت پوست، مو و ناخن در دوران بارداری و بعد از آن مؤثر است.
● آکنه
احتمال ایجاد یا افزایش آکنه‌های پوستی در دوران بارداری بویژه در سه ماهه اول به دلیل تغییرات هورمونی، بیشتر است.
میزان جوش‌های پوستی که بیشتر در ناحیه صورت پدیدار می‌شوند به میزان سطح هورمون‌ها و افزایش ترشح هورمون مردانه بستگی داشته و در زنان مختلف، متفاوت است، بطوری‌که احتمال بهبود آکنه‌های پوستی در برخی از زنان که قبل از بارداری جوش‌های چرکی داشته‌اند، وجود دارد.
تجمع ذرات چربی به دلیل افزایش سطح هورمون مردانه، در دوران بارداری، یکی از علل ایجاد آکنه بویژه جوش‌های سرسیاه است.
پاکسازی پوست و زدودن چربی بطور مرتب، احتمال بروز آکنه را به میزان قابل توجهی کاهش می‌دهد.
پاک‌کننده‌های حاوی آلفا هیدروکسی اسید، گلیسیرین، سولفور، گلیکونیک اسید یا ماسک‌های طبیعی مانند عسل، شیر و عصاره لیموترش تازه در بهبود آکنه‌های دوران بارداری مؤثر است.
محققان معتقدند زنان باردار بهتر است قبل از درمان دارویی و استفاده از کرم‌های ضدجوش یا لک، با متخصص مشورت کنند.
استفاده از ترکیباتی که در ساخت آنها از رگینوئید، اسید سالیسیلیک یا بنزوئیل پراکساید به کار رفته است، احتمال به دنیا آمدن نوزادی ناقص یا ایجاد مشکلات بارداری مانند خونریزی، زایمان زودرس و مرده‌زایی را افزایش می‌دهد.
التهاب و قرمزی پوست بویژه در ناحیه صورت و گونه‌ها، یکی دیگر از عوارض دوران بارداری است که علت ایجاد آن افزایش جریان خون و تجمع خون زیر پوست است.
افزایش فشار خون در برخی موارد منجر به پاره شدن مویرگ‌ها و ایجاد خون‌مردگی می‌شود.
از طرف دیگر افزایش جریان خون ممکن است باعث ایجاد قرمزی و التهاب در کف دست‌ها شود.
بطور کلی قرمزی پوست در دوران بارداری طبیعی است و در صورتی که قرمزی پوست با دیگر علائم اگزما مانند خارش، کهیر و التهاب شدید همراه باشد، باید به پزشک معالج مراجعه شود.
● آنژیوم عنکبوتی
آنژیوم عنکبوتی یکی دیگر از اختلالات پوستی شایع در دوران بارداری است که به دلیل ایجاد تغییر در عملکرد عروق پوست، ظاهر می‌شود.
این اختلال که شیوع آن تا سه ماهه دوم بارداری بیشتر است به شکل توده‌های کوچک قرمز رنگ با رگ‌های خونی نازک و عنکبوتی شکل روی نواحی مختلف بدن مانند صورت، گردن، بازوها و شکم ظاهر می‌شود.
وجود آنژیوم‌های عنکبوتی در دوران بارداری طبیعی بوده و معمولاً تا ماه پنجم بارداری از بین می‌رود.
در صورت وجود این اختلال پس از زایمان، باید به پزشک معالج به منظور درمان مراجعه شود.
● تیرگی پوست
تیرگی پوست و تغییر رنگ پوست از دیگر تغییراتی است که در دوران بارداری بویژه
سه ماهه اول رخ می‌دهد. افزایش رنگدانه‌های (ملانین) پوست به دلیل تغییرات هورمونی، علت اصلی تیرگی پوست به صورت منطقه‌ای است.
افزایش هورمون استروژن و نور خورشید از دیگر عوامل افزایش احتمال تیرگی پوست در دوران بارداری است.
استفاده از ضد آفتاب با SPF بالا و قرار نگرفتن در معرض نور آفتاب، استفاده از دستکش، کلاه و عینک آفتابی و پوشاندن مناطق تیره پوست و استفاده از ماسک‌های طبیعی حاوی ماست، آب لیموترش‌ و آلوئه‌ورا به یکنواخت شدن پوست و از بین رفتن تیرگی‌های پوست کمک می‌کند.
● خطوط کشش
ایجاد خطوط صورتی یا ارغوانی رنگ در ماه‌های آخر بارداری در نواحی شکم و زانو از تغییرات شایع پوستی در دوران بارداری است. علت پیدایش این خطوط که دربیش از ۹۰ درصد از زنان باردار شایع است، کشش پوست بوده که با رشد جنین، افزایش پیدا می‌کند.
بهره‌گیری از رژیم غذایی حاوی امگا۳ و اسیدهای چرب اشباع نشده، روغن زیتون، گردو، بذر کتان و ماهی در کاهش ایجاد خطوط کشش در دوران بارداری مؤثر است. همچنین استفاده از کرم‌های حاوی آلفاهیدروکسی اسید، انجام تمرینات ورزشی و چرب کردن خطوط با روغن زیتون و کره کاکائو در پیشگیری و کاهش خطوط کشش مؤثر است.
● خارش پوستی
خارش‌های پوستی که معمولاً با ایجاد برخی ضایعات جلدی مانند کهیر و قرمزی همراه است از دیگر مشکلات پوستی شایع بویژه در سه ماهه سوم بارداری است.
ایجاد خارش‌ها در نواحی شکم، بازوها و سینه بیشتر بوده و علت آن اختلال در ترشح صفرا از کبد یا واکنش پوست به مایع آمینوتیک است.
مصرف قرص‌های آنتی هیستامین با مشورت پزشک و استفاده از مرطوب‌کننده‌ها درمان‌‌های خانگی مانند ماسک شیر، جو دوسر در کاهش حساسیت و درمان خارش مؤثر است.
به عقیده متخصصان حساسیت‌های پوستی و خارش‌های شدید ممکن است ناشی از عفونت‌های ویروسی بوده و منجر به زایمان زودرس یا اختلال در تکامل ارگان‌های جنین شود. از این رو مراجعه به پزشک معالج در صورت مشاهده ضایعات پوستی و خارش شدید ضروری است.
● مو
کلفت شدن و پرپشت شدن موها یکی از فواید بارداری برای برخی از زنان به حساب می‌آید، این در حالی است که رشد موها در این دوران در برخی از زنان با کاهش روبه‌رو می‌شود. تأثیر هورمون‌های بارداری در زنان متفاوت است.
در برخی از آنها افزایش استروژن باعث ضخیم شدن و رشد بیشتر موها می‌شود. در حالی که این تأثیر در برخی از زنان معکوس است.
برای داشتن موهای سالم، زنان باردار باید به رعایت برنامه غذایی متعادل و دریافت مواد مغذی ضروری توجه بیشتری داشته باشند زیرا مو نیز بخشی از سیستم پوست به حساب می‌آید و هر چه بدن سالم‌تر باشد، موها نیز از سلامت بیشتری برخوردار خواهند بود.
علاوه بر این هورمون‌های بارداری می‌توانند نوع مو را نیز در این دوران تغییر دهند برای مثال موهای خشک، چرب‌تر شده و موهای چرب به موهای خشک تبدیل می‌شوند.
حتی گاهی موهای مواج، صاف شده و یا برعکس موهای زن باردار تجعد و موج پیدا می‌کنند. این تغییرات حتی رنگدانه‌های مو را نیز تحت تأثیر قرار داده و موها رنگ روشن‌تری پیدا می‌کنند.
علاوه بر اینکه موهای زاید در ناحیه صورت و... نیز رشد بیشتری پیدا می‌کنند.
ریزش مو در دوران بارداری می‌تواند در نتیجه کمبود میزان آهن، ید و پروتئین در بدن اتفاق بیفتد که این کمبودها باعث خشکی و شکنندگی موها شده و رنگ موها نیز روشن‌تر از قبل خواهند بود.
بسیاری از زنان در دوران بارداری به دلیل حالت تهوع به میزان کافی مواد مغذی خصوصاً آهن دریافت نمی‌کنند و همین امر باعث ریزش مو در آنان می‌شود.
از جمله مواد غذایی مفید در حفظ سلامت موها می‌توان به ماست، میوه و سبزیجات تازه، کدو حلوایی، تخمه آفتابگردان، کنجد، غلات کامل مانند جوی دوسر، بادام، انجیر و خرما اشاره کرد.
زنان باردار باید برای تقویت موها و تحریک جریان خون در فرق سر روزانه بین پنج تا
۱۰ دقیقه کف سر را با انگشت ماساژ دهند و هر چند هفته یک بار این کار را با افزودن چند قطره روغن ضروری (مانند اسطوخودوس، صندل وود و...) به نصف فنجان روغن سبزیجات گرم و سپس ماساژ کف سر انجام دهند بدین منظور باید پس از ماساژ کف سر و ریشه موها با این ترکیب، موها را با یک حوله گرم پوشانده و به مدت ۱۰ دقیقه به آن استراحت دهند.
در صورتی که موها خشک هستند باید آنها را کمتر شست‌وشو داده و توجه داشت که سشوار و اتوی مو بر خشکی آن می‌افزاید.
این تغییرات در دوره بارداری موقت‌اند واگرچه در فاصله سه تا شش ماه پس از زایمان ریزش موها افزایش پیدا می‌کند اما به مرور هورمون‌‌ها به سطح نرمال و طبیعی خود بازگشته و موها دوباره حالت اولیه خود را بازمی‌یابند.
● ناخن
در دوران بارداری اغلب اوقات رشد ناخن‌ها سریع تر می‌شود و این در حالی است که ناخن‌ها شکننده‌تر، شیاردار و خمیده شده و گاهی حتی از پایه ناخن جدا می‌شوند.
علت سریع‌تر شدن رشد ناخن‌ها تغییرات هورمونی این دوران است.
برای تقویت ناخن‌ها و بهبود مشکلات آن باید زنان یک برنامه غذایی متعادل را رعایت کرده و انواع ویتامین‌ها خصوصاً بیوتین را که از گروه ویتامین‌های B کمپلکس است مورد مصرف قرار دهند.
این ویتامین‌ها باعث سلامت، سختی و کلفت شدن ناخن‌ها می‌شود. این ویتامین در انواع مغزها، تخم‌مرغ، دانه سویا، قارچ، نخودفرنگی، آووکادو، موز، شیر و غلات کامل یافت می‌شود.
برای مراقبت از ناخن‌ها همچنین جلوگیری از صدمه دیدن آنها باید به برخی موارد توجه داشت.
زنان باید همواره ناخن‌‌ها را تمیز و خشک نگه دارند و حتی‌الامکان سعی کنند تا دست‌ها را مدت کمتری در آب نگه دارند.
بدین منظور هنگام شست‌وشوی و انجام کار خانه از دستکش‌های پلاستیکی استفاده کرده و سریعاً دست‌ها را خشک کنند.
حتماً از کرم‌‌های مرطوب‌کننده روی ناخن و پوست اطراف آن استفاده کنند. حتی‌الامکان از لاک و استون استفاده نشود زیرا این مواد باعث خشکی بیشتر ناخن‌ها می‌شود.
این تغییرات نیز همانند تغییرات موی سر موقتی است و ناخن‌های دست پس از زایمان و با گذشت سه الی شش ماه و ناخن‌های پا پس از گذشت ۹ ماه تا یک سال به حالت اولیه خود بازمی‌گردند.

زینب مجلسی

منبع : روزنامه ایران