ارتشبد غلامرضا ازهاری

غلامرضا ازهاری در سال ۱۲۸۸ش. در شیراز متولد شد. پس از طی تحصیلات ابتدایی و متوسطه در سال ۱۳۱۲ به دانشکده افسری راه یافت. یک سال بعد با درجه ستوان دومی وارد ارتش شاهنشاهی شد و در۱۳۱۶ با ارتقا به درجه سرهنگی به معاونت فرماندهی دژبان مرکز منصوب شد. ازهاری در ۱۳۲۸ برای گذراندن یک دوره آموزش عالی به آمریکا اعزام شد پس از بازگشت در سال ۱۳۳۰ دوره یک ساله فرماندهی ستاد را در دانشگاه جنگ طی کرد و به درجه سرتیپی ارتقا یافت.
دو سال بعد مجدداً برای طی دوره کوتاه مدت عالی ستاد به امریکا رفت او در سال ۱۳۳۶ به فرماندهی گردان ۱۱ پیاده نظام و در ۱۳۳۸ به فرماندهی دانشکده جنگ منصوب شد. پس از چندی در ۱۳۴۱ به ستاد فرماندهی نیروی زمینی منتقل شد و سال بعد به فرماندهی ارتش یکم ارتقا یافت. ازهاری در سال ۱۳۴۵ نماینده نظامی ایران در گروه نمایندگان پیمان نظامی سنتو بود، به مدت دو سال از ۱۳۴۸ تا ۱۳۵۰ جانشین رئیس ستاد بزرگ ارتشتاران شد و از ۱۳۵۰ به مدت شش سال با درجه ارتشبدی به ریاست این ستاد منصوب شد.
با شکست دولتهای متعدد در مقابله با انقلاب، محمدرضا شاه تصمیم گرفت با انتصاب یک نظامی به ریاست دولت جریان انقلاب را متوقف کند به همین منظور ارتشبد غلامرضا ازهاری را برگزید نخست وزیر جدید در ۱۵ آبان ۱۳۵۷ منصوب شد و همان روز کابینه نظامی خود را معرفی کرد. در این دولت غلامعلی اویسی به سرپرستی وزارت کار و امور اجتماعی، سپهبد امیرحسین ربیعی به سرپرستی وزارت مسکن و شهرسازی و ارتشبد قره باغی به وزارت کشور منصوب شدند از اقدامات دولت نظامی ازهاری دستیگری نویسندگان جرائد و مطبوعات، بازداشت دولتمردانی چون ارتشبد نعمتالله نصیری منوچهر آزمون، عبدالعظیم ولیان، داریوش همایون غلامرضا نیک پی، امیرعباس هویدا بود.
ازهاری از سرگرد انصاری وابسته نظامی ایران در پاکستان دعوت کرد تا برای بازجویی از افراد فوق به ایران بازگردد. او همچنین برای سرکوب انقلاب در شهرستانها چند نظامی را به استانداری خراسان، کرمانشاه و آذربایجان غربی منصوب کرد ولی این تلاش ها مثمر ثمر نبود.
ازهاری چون دیگر رجال پهلوی انقلاب را باور نداشت چنانچه در ۱۵ آذر ۱۳۵۷ در مجلس سنا اظهار داشت که سر و صدای شبهای تهران واقعی نیست بلکه صدای نوار است این اظهار او را مردم در تظاهرات بعدی با این شعار پاسخ دادند: « ازهاری بیچاره بازم بگو نواره، نوار که پا نداره ». بی ثمر ماندن تلاشهای دولت نظامی منجر به تمایل ازهاری برای برکناری از این پست حساس شد و سرانجام با این عنوان که سکته کرده و بیمار است از نخست وزیری کناره گرفت و بلافاصله کشور را ترک و به امریکا رفت. او در واشنگتن اقامت کرد و با هژبر یزدانی در تاسیس بانکی در کاستاریکا همکاری نمود ، ولی فعالیت سیاسی نداشت. غلامرضا ازهاری در آبان ۱۳۸۰ در ایالات متحده امریکا درگذشت.
او در طول خدمت نظامی مدالهای متعددی مانند نشان درجه یک و دو همایون، نشان لیاقت، افتخار، خدمت، کوشش، ورزش، سپاس، پاس و بیست و هشت مرداد و یک نشان از سنتو دریافت کرد.
از ازهاری نزدیک به ۲۰۰ برگ سند در زمینه نظامی و خانوادگی در موسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران موجود است که راهگشای محققان و مورخان می باشد.

فاطمه معزی

منبع : موسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران