صلح مفهومی فراگیر است

نیاز جوامع به نهادهای مستقل صلح‌خواهی و مخالف خشونت، امری بسیار طبیعی است؛ چراکه تفکیک قوا و اختیارات برخی از قوا در تصمیم‌گیری می‌تواند برای صلح جهانی مشکل‌زا باشد. به عنوان نمونه ریاست‌جمهوری آمریکا می‌تواند فرمان جنگ صادر کند اما وجود نهادهای مستقل مدنی صلح‌طلب می‌تواند با بسیج نیروهای اجتماعی به حاکمان نشان دهد که دوستدار جنگ نیستند. در چنین شرایطی این نهادها توان بسیج گسترده ندارند در نتیجه شکست می‌خورند، اما این شکست پایان ماجرا نیست. حتی بعد از شروع یا گسترش جنگ باز این نهادها هستند که با فعالیت خود جلوی ابعاد گسترده جنگ را می‌گیرند و همچنین امکان بسیج مردم علیه جنگ را خواهند داشت. تجربه گسترش جنگ ویتنام و حمله آمریکا به عراق از مواردی بود که جامعه آمریکا دنباله‌رو رهبران خود شد. لیندون جانسون و جورج بوش در دو مقطع زمانی مختلف فرمان جنگ را صادر و جامعه آمریکا را برای حمله قانع کردند اما به مرور زمان، زشتی جنگ خود را نشان داد، حتی ریچارد نیکسون با شعار پایان جنگ ویتنام آرای انتخاباتی جمع‌آوری کرد. همچنین وضعیت آمریکا در عراق به شکلی است که حتی کاندیدای جمهوریخواهان به نوعی به دنبال راه‌حل‌های غیرنظامی است.
به عبارتی نهادهای مدنی صلح‌طلب آمریکا توانسته‌اند افکار عمومی را نسبت به جنگ بدبین کنند و دیگر در ایالات شرقی آمریکا کاست‌های «جنگ برای پیروزی» فروش زیادی ندارد؛ پس در جوامع پیشرفته نیاز به نهادهای مدنی صلح‌طلب و جنبش صلح‌طلبی نیازی حیاتی است که به نفع مردم آن جوامع و مردم جهان است. در فقدان جامعه مدنی قوی و بدون اندام نهادی، ضرورت نهضت صلح‌خواهی امر بسیار حیاتی‌تری است. متاسفانه در عراق و در افغانستان هم نهادهای مدنی صلح‌خواه وجود نداشتند تا از شدت آلام و دردهای مردم آن کشورها بکاهند. اما جامعه ایران دارای نهادهای مدنی است، ولی جامعه مدنی اندام‌وار ندارد و به عبارتی از کشورهای منطقه جلوتر است، اما نتوانسته جامعه مدنی قدرتمند داشته باشد. کشور ما در شرایط خطیری قرار گرفته است؛ از یک سو با خطر جنگ یا حرکات ایذایی یا برخی اغتشاشات مرزی مواجه است و از سوی دیگر استمرار حالت نه جنگ و نه صلح به همراه تحریم‌ها و فشارهای اقتصادی، وضعیتی خاص را بر جامعه تحمیل کرده است. در چنین شرایطی ایجاد یک نهاد فراگیر صلح‌خواه که بتواند با شعار حرکت به سوی صلح پایدار توجه افکار عمومی داخلی و بین‌المللی را جلب کند و ضرورت پرهیز از جنگ، خشونت و تندروی را به صورت سازمان‌یافته به گوش همگان برساند، امری لازم و تاثیرگذار بر عرصه عمومی است و بدیهی است که عرصه عمومی داخل و خارج تنها منبع قدرت مصلحان اجتماعی و آزادی‌خواهان است. تاسیس یک نهاد شورایی خواهان صلح پایدار می‌تواند مشوق و موتوری برای ایجاد محفل‌های مدنی کوچکی در سراسر کشور شود که طالب پرهیز از تندروی و جنگ علیه ایران هستند. چنانچه موسسانی خوشنام و متکثر که از طیف‌های متنوعی گرد هم آمده باشند، به تشکیل نهادی مانند شورای ملی صلح همت کنند و این حرکت را منظم و آرام ادامه دهند، عزم ملی برای پایه‌ریزی نهضت صلح‌خواهی فراگیر ایجاد و تقویت خواهد شد. ضرورت تاسیس شورای ملی صلح به معنی مفاهمه برای صلح‌خواهی است و به شکل‌گیری نهادهای کوچک و متنوع طرفدار صلح کمک خواهد کرد. شورای ملی صلح ویژگی جناحی یا خطی یا اپوزیسیونی ندارد، بلکه می‌خواهد از صلح پایدار و عدم خشونت دفاع کند و به هر وسیله ممکن قصد آن دارد تا با تشویق محفل‌ها و نهادهای صلح‌طلب به رشد نهضت صلح‌خواهی در جهان یاری برساند.
● نتیجه‌گیری
۱) نهضت صلح‌خواهی که شورای ملی صلح در پی کمک برای ایجاد آن است با انعکاس افکار عمومی می‌گوید که صلح و اجتناب از تندروی در اولویت اول ما قرار دارد. زمانی‌که احیانا خاک وطن مورد تجاوز قرار گیرد یا به نحوی تعرضی به مراکزی صورت پذیرد، فقط هنگامی مقاومت مردمی را برمی‌انگیزاند که آنان طی فرآیندی با خواسته صلح‌طلبی و پرهیز از جنگ ارتباط برقرار کرده باشند.
۲) شورای ملی صلح به مثابه یک نهاد مدنی و غیرجناحی به قدرت‌های خارجی می‌گوید که خواهان صلح برای تحقق توسعه پایدار است و در این راه حمایت افکار عمومی صلح‌طلب جهان، شخصیت‌های مدافع صلح و نهادهای بین‌المللی طرفدار صلح را جزء برنامه‌های خود قرار می‌دهد.
۳) تاسیس شورای ملی صلح بستر لازم برای به وجود آمدن محفل‌ها و نهادهای کوچک مدنی صلح‌طلب در سرتاسر کشور و در گام نخست در شهرهای بزرگ را فراهم می‌آورد.

تقی رحمانی

منبع : روزنامه کارگزاران