موبایل‌

آیا فكر نمی‌كنید زمان آن فرارسیده است كه به موضوع برنامه‌نویسی برای گوشی‌های موبایل فكر كنیم؟ البته این امر در دنیا موضوع تازه‌ای نیست، ولی می‌توان آن را یك موضوع نسبتاً جدید در محدوده جغرافیایی ایران تلقی كرد.
● انواع وسایل ارتباطی سیار
ابتدا ببینیم درباره چه وسایلی صحبت می‌كنیم؟ محور صحبت ما سه نوع وسیله ارتباطی كوچك و قابل حمل است: گروه اول نوع جدیدی از گوشی‌های موبایل است كه با نام Smartphone یا تلفن‌های هوشمند شناخته می‌شوند. این گوشی‌ها به سیستم‌عامل مجهزند. گروه دوم PDA ها هستند. PDA یك كامپیوتر جیبی با قابلیت‌های ارتباطی بلوتوث و وای‌فای است و بیشتر مدل‌های امروزی آن می‌توانند به اینترنت وصل شوند.
گروه سوم هم تركیبی از دو گروه اول است كه هم PDA است و هم موبایل هوشمند. سیستم‌عامل‌هایی هم كه درباره آن‌ها صحبت می‌كنیم، عبارتند از: سیمبیان كه سرآمد بقیه است، ویندوز موبایل كه یك بازیگر نوظهور و نسبتا موفق است، و لینوكس الحاقی (Embedded Linux) كه در خاور دور فوق العاده موفق ظاهر شده است، اما در بازار موبایلِ سایر نقاط دنیا چندان شناخته شده نیست.
● بازار عظیم موبایل‌
حالا ببینیم درباره چه بازاری صحبت می‌كنیم؟ طبق آمار شركت تحقیقاتی IDC بازار بین‌المللی موبایل در منطقه آسیای جنوب شرقی و ایالا‌ت متحده تا پایان سال ۲۰۰۶ حدود ۲۳ میلیارد دلار بوده است و تا ۲۰۱۰ به ۵/۳۳ میلیارد دلار خواهد رسید. از نظر تعداد نیز بنا بر آمار شركت تحقیقاتی گارتنر، تنها در سه ماهه نخست سال ۲۰۰۵ نزدیك به ۱۸۰ میلیون دستگاه موبایل در سرتاسر دنیا فروخته شده است و پیش بینی می‌شود این آمار در سال ۲۰۰۹ به یك میلیارد گوشی در سال برسد.
● بازار گوشی‌های هوشمند
در این میان، بازار موبایل‌های هوشمند از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است؛ زیرا سریع‌ترین رشد در بازار موبایل مربوط به همین قسمت است. چند آمار داغ برایتان نقل ‌كنم. كل بازار تلفن‌های هوشمند تا اواسط سال ۲۰۰۶ نزدیك ۳۵ میلیون گوشی بوده است. به گزارش گارتنر، بازار گوشی‌های موبایل هر سال صد در صد رشد می‌كند؛ بنابراین پیش‌بینی می‌شود میزان رشد این بازار تا ۲۰۰۸ میلادی به سالی دویست میلیون گوشی برسد. از این بازار چند میلیارد دلاری عظیم، ژاپن به تنهایی یك سوم كل فروش جهانی تلفن‌های هوشمند را به خود اختصاص داده است و پس از آن، منطقه‌ای كه ما در آن زندگی می‌كنیم، یعنی خاورمیانه، شمال آفریقا و قاره اروپا، در رتبه دوم استفاده از این نوع گوشی‌های موبایل است. یك مطالعه پژوهشی گارتنر نشان می‌دهد در شش ماه نخست سال ۲۰۰۶ نسبت به همین بازه زمانی در سال میلادی قبل، بازار اسمارت‌فون ۷۵ درصد رشد كرده است.
● بازار گروه سوم‌
با این حال اجازه دهید ذره‌بین خود را كمی پایین‌تر بیاوریم و روی یك بخش خاص از بازار گوشی‌های هوشمند تمركز كنیم. این‌ها همان وسایلی هستند كه از تركیب موبایل و PDA پدید آمده‌اند. یعنی هم گوشی هوشمند هستند و هم یك ‌PDA به شمار می‌روند. آینده صنعت موبایل متعلق به این گروه است. یك تحقیق جدید گارتنر نشان می‌دهد در حالی كه رشد بازار PDA در حال كاهش است، بازار وسایل تركیبی مورد بحث فقط در نیمه نخست سال ۲۰۰۶ پنجاه و هفت درصد رشد كرده است. در این بازار، نوكیا با سیستم‌عامل سیمبیان ۴۲ درصد بازار گوشی‌های هوشمند را در اختیار دارد.
● بازار سیستم‌عامل‌های موبایل‌
سؤال این است كه علت رشد شدید گوشی‌های هوشمند طی ماه‌های اخیر چیست و پیامدهای آن كدامند؟ در حال حاضر این بازار سه محرك اساسی دارد: اولین محرك، سیستم‌عامل سیمبیان است كه در سراسر دنیا ۶۷ درصد بازار را به خود اختصاص داده است. در حال حاضر صد میلیون مشترك موبایل در سراسر دنیا از این سیستم‌عامل استفاده می‌كنند. از این سیستم‌عامل علاوه بر نوكیا، روی چند مدل گوشی دیگر، از جمله برخی مدل‌های سونی اریكسون نیز استفاده می‌شود.
در حال حاضر آخرین نسخه سیمبیان ۳/۹ است كه روی تلفن‌های هوشمند و ‌PDA های مختلف قابل‌نصب است. با این وجود، سهم ویندوز موبایل و لینوكس الحاقی در حال رشد است. ‌از این رو سال به سال از سهم سیمبیان كاسته و به سهم دو رقیب دیگر افزوده می‌شود تا جایی كه به یك توازن نسبی در بازار برسیم. ویندوز هم اكنون پانزده درصد از بازار را در اختیار دارد و احتمالاً طی ماه‌های آینده این سهم افزایش قابل ملاحظه‌ای خواهد داشت.
دلیل اصلی موفقیت ویندوز موبایل، افزایش تمایل دارندگان انواع ‌PDA به استفاده از Pocket PC و تكرار تجربه كار با ویندوز روی موبایل است و همان طور كه گفته شد، بازار به سمت تركیب شدن PDA و موبایل پیش می‌رود. در این میان موفقیت سیستم‌عامل Windows Mobile۵.۰ نقش بسیار مهمی در افزایش فروش گوشی‌های اسمارت‌فون مجهز به ویندوز داشته است.
ضلع سوم این مثلث را نیز گوشی‌های هوشمند موتورولا تشكیل می‌دهد كه اغلب به لینوكس الحاقی مجهزند. گوشی‌های مبتنی بر لینوكس اخیراً فروش چشمگیری در چین داشته‌اند. استقبال گسترده از گوشی‌های هوشمند در این كشور خود پیامد بسترسازی‌های مربوط به پروژه پوشش رسانه‌ای بازی‌های المپیك ۲۰۰۸ پكن روی موبایل است كه بخش مهمی از آن به صورت ویدیویی خواهد بود و احتمالاً فقط در چین ۳۲ میلیون مشتری خواهد داشت. از آنجا كه دولت چین به سیستم‌عامل لینوكس به چشم جایگزین مهمی برای ویندوز نگاه می‌كند، سیاست‌های اقتصادی این كشور مردم را به سمت استفاده از گوشی‌های هوشمند مبتنی بر لینوكس سوق داده است.
● و اینك برنامه‌نویسی برای موبایل‌
به این ترتیب همه عوامل دست به دست هم داده است تا یك رشد انفجاری برای PDA-Smartphoneها رقم بخورد. واضح است كه هرچه می‌گذرد، مردم بیش از گذشته به استفاده از موبایل‌هایی علاقمند می‌شوند كه به یك سیستم‌عامل نیز مجهز است؛ زیرا مایلند بتوانند علاوه بر تماس‌های تلفنی، از گوشی خود به عنوان یك كامپیوتر دم‌دستی كوچك نیز استفاده كنند.
به این ترتیب برنامه‌نویسی روی این مینی‌كامپیوترهای موبایل از همان اهمیتی برخوردار خواهد شد كه برنامه‌نویسی روی دسكتاپ برخوردار است و چون این وسایل به اینترنت نیز قابل اتصال هستند، اهمیت تولید صفحات وب داینامیك مخصوص نمایش روی Smartphone و PDA كه نرم‌افزارها و سرویس‌های آنلاین را ارائه می‌كنند، بیش از پیش بر همگان روشن خواهد شد.
تحقیقات نشان می‌دهد كه بازار جهانی نرم‌افزارهای مخصوص موبایل تا آخر سال ۲۰۰۵به ۲/۱ میلیارد دلار رسیده بود و IDC پیش بینی می‌كند ارزش این بازار تا آخر سال ۲۰۱۰ به ۵/۳ میلیارد دلار برسد. در ایران نیز به تدریج گوشی‌های مجهز به سیستم‌عامل سیمبیان و انواع Pocket PCهای مجهز به ویندوز موبایل بازار پیدا كرده است. بنابراین وقت آن فرارسیده است كه به طور جدی روی این بازار بزرگ نوظهور فكر كنیم.
دنیای برنامه‌نویسی روی موبایل به روش شیء‌گرایی (OOP) متمایل است. چنان‌كه زبان برنامه‌نویسی روی سیمبیان همان جاوا و ++C است یا برنامه‌نویسی روی ویندوز موبایل از طریق ++VC یا چارچوب دات‌نت امكانپذیر است. شركت‌های نرم‌افزاری باهوش از حالا به فكر تأسیس واحد تولید نرم‌افزار موبایل افتاده‌اند، برنامه‌نویسان وب نیز به تدریج لزوم فراگرفتن WML و تكنیك‌های تولید صفحات وب مخصوص موبایل را درك كرده‌اند و رسانه‌های دنیایIT نیز كم كم جایی برای دنیای برنامه‌نویسی روی موبایل باز كرده‌اند.
فرصت‌های بی‌شماری پیش روی ماست. همه آن داستان‌هایی كه یك‌بار روی دسكتاپ پی‌سی‌ پیاده شده‌اند، یعنی نرم‌افزارهای اینترنتی، بازی‌های كامپیوتری، نرم‌افزارهای آفیس و مدیریت اطلاعات، برنامه‌های تحت‌وب، نرم‌افزارهای امنیتی، انواع مدیا پلیرها و یك خروار یوتیلیتی و ابزارهای كاربردی دیگر، اكنون باید روی موبایل پیاده شوند. بشتابیم و تا دیر نشده به این جریان پویا و پرانرژی بپیوندیم.

بهروز نوعی پور

منبع : ماهنامه شبکه