تنــگ مج ـ غــار گبـری

‹‹ در فاصله یک فرسنگ ونیمی شمال دهکده گلیان و کمی دورتر از آن ، آثار باستانی دیگری به نام های تنـگ مـَج و غـــار گَـبری وجـود داردکه این دو نیز با آن که از نظر راهپیمایی و عــوارض زمینی و کوهستانی و عـرض راه ، مؤ قعیت دشوارتری دارند ولی واجد کمال اهمیتند››.
در مورد واژه تنگ مج باید گفت : مـَج ممکن است تلفظ عامیانه (( مز )) باشدکه در فارسنامه ناصری از آن یاد و در توضیح پیرامون آن نوشته :
‹‹ درحدود سال ۱۲۱۵ قمری { میرزا مهدی فرزند میرمجدالدین از سلسله سادات دشتکی} ، آبِ چشمه مز که نزدیک به ۷ اسیاب گردان آب دارد از ۴ فرسخ ونیم بیشتر ،جـَدولی که گنجایش این آب را داشت از کناره کوه ، در میانه پستی و بلندیها از سنگ وساروج بساخت ودر هر جا درّه ای بود به اصطلاح اهل فارس ((سواره )) بست ، یعنی طاق زده ، جدول را از روی طاق گذرانید و هر جا بلندی بود سوراخ کرده ، جدول عبور داد و به این وضع آب را به صحرای قره بلاغ ناحیه ششده رسانید و ۴۰ جفت گاو از این آب وزمین ، زراعت نمود..
و آقای صابر پارسایی از مالکان منطقه تنَـگ مـَج در مورد آثار موجود در آن ناحیه در یادداشت کوتاهی نوشته است که :
‹‹آثار وعلایم بسیاری از چشمهٔ جوشانی که قبلاً آب اکبر آباد ششده را تامین و اراضی زراعی کَفهٔ تنگ مج را نیز مشروب می کرد در آن جا مشاهده می شود که در حدود ۶ آسیاب از این آب در گردش بوده که آثار آن کاملا هویداست . پیشینیان آب را از بلندی به وسیله بریدن کوه وایجاد تونل آبرسانی عبور داده اند که آثار شگفت انگیز تونل ها همچنان برقرار و امروزه آب قنات صالح آباد در آن تونل ها جریان دارد
آقای بزرگ جهانگیری در مورد وجه تسمیهٔ مج معتقد است که نام مج در اصل مـَجد بوده که کوتاه شدهٔ نام میرزا مجد الدین محمـّد فرزند سیـّد علیخان کبیراست که در آبادانی بلوک فسا واز جمله منطقه تنگ مج سعی بسیار نمود ه لذا این منطقه به نام وی مشهور شد. ـ مقبره میرزا مجدالدین در رونیز فساست ـ . گرچه ممکن است ‹‹ مز› با واژه مزمزه در ارتباط و به معنای آب اندک نیز باشد .
در موردمؤقعیت غار گبری باید گفت : آقای توللی محل آن را به طور دقیق مشخص ننموده است ،و لی نگارنده بر اساس پاره ای شواهد معتـــقد است : به احتمــال زیاد این غار همــان غار گبریست که به فاصله حدود ۲ الی۵/ ۲ ساعت پیاده روی از جاده فسا استهبان (در حوالی رونیز ) قرار دارد ومرحوم تولـّلی از مسیر تنگ مج به آن دست یافته است.
غار گبری حفره ای طبیعی در بلندای کوهستان توده است که در دل سنگ های آهکی حفر گردیده و چون زردشتیان در اوایل فتح فارس توسط مسلمانان ، از آن مکان به عنوان عبادتگاه و پناهگاه استفاده می نمودندبه غار گبری مشهور شده است ، زیرا مسلمانان ، زردشتیان را ‹‹گبر›› و ‹‹ مجوس›› خطاب می کردند .
این غار بسیار بزرگ است و به دلیل تراوش آب از سنگهای سقف و جداره ی آن و همچنین وجود درختان مثمر ، امکان زیست در آن برای مدتی فراهم است ودر دورانی نه چندان دور خمره ای قدیمی در آن قرار داشت که قطرات آبی که از سنگها تراوش می شد در خود جمع و کام تشنگان کوهنورد را سیراب می نمود ولی به دست افرادی نادان و… تخریب گردید

منبع : سایت فساهو