مشکلات روانی صرع

● تعریف صرع
عبارتست از اختلال یا از بین رفتن موقتی هشیاری كه به‌صورت ناگهانی رخ می‏دهد و غالباً همراه با حركات عضلانی كه ممكن است به‌صورت حركت كوچك پلكها ظاهر شود و یا با تكانهای خیلی شدید همراه باشد و تمام بدن را در برگیرد. به عبارت دیگر صرع عبارتست از تغییرات ناگهانی اختلاف پتانسیل بین داخل و خارج سلول عصبی و بر حسب نوع سلولی كه در معرض این تغییر قرار می‏گیرد تظاهرات بالینی گوناگونی به صورت تغییر در سطح هشیاری، فعالیتهای حركتی، تغییرات رفتاری، تغییرات حسی و سیستم عصبی خودكار ایجاد می‏شود. صرع انواع كوچك و ساده‌تر دیگری هم دارد.
● طبقه بندی بین المللی صرع
۱) حملات موضعی
الف) نوع ساده، با علائم حركتی، حسی، نباتی- عصبی یا هر سه؛
ب) نوع پیچیده یا مركب با علائم شناختی، عاطفی، روانی ـ حسی، روانی ـ حركتی و فرمهای مركب؛
ج) حملات موضعی كه به طور ثانوی به صورت حمله تونیك ـ كلونیك عمومی در می‏آیند.
۲) حملات عمومی (دو طرفه، متقارن بدون شروع موضعی)، كه به صرع بزرگ گراندمال هم معروف است.
الف) حملات تونیك ـ كلونیك (صرع بزرگ)
ب) حملات تونیك
۳) حملات صرعی غیر معمول و طبقه بندی نشده (به دلیل اطلاعات ناقص).
● سبب شناسی صرع
به طور كلی علل صرع را می‏توان در دو گروه كلی زیر قرار داد:
۱) صرع اولیه (ایدیوپاتیك)، كه اختلال مشخصی در سیستم عصبی مركزی وجود ندارد و اغلب زمینه ژنتیكی دارد.
۲) صرع ثانویه یا علامتی كه با اختلال مشخص در سیستم عصبی مركزی تعریف می‏گردد. در مجموع این دو گروه طیفی از ضربات ناگهانی سر، عفونت‏ها، تومورهای مغزی، اختلالات متابولیك مغز، مشكلات زایمان و فاكتورهای ژنتیك را در بر می‏گیرند.
● صرع بزرگ (حملات تشنجی تونیك ـ كلونیك)
یكی از شایع‏ترین انواع حملات ناگهانی صرع می‏باشد كه حمله بیشتر بدون هشدار شروع می‏شود و با از دست دادن ناگهانی هشیاری همراه است. در صرع بزرگ چند مرحله می‏توان تشخیص داد. برخی از این حملات تشنجی از همان ابتدا فراگیر می‏شوند و برخی دیگر حاصل فراگیر شدن حملات موضعی می‏باشند. حملات فراگیر اولیه بدون هیچگونه نشانه‏ای آغاز می‏شوند. هر چند برخی از بیماران ممكن است گاهی ساعتها و روزها قبل از حمله احساسات و اختلالهای روانی و جسمی خاصی را تجربه كنندكه به عوارض ”پیش نشانه‏ای“ معروفند. این حملات معمولاُ ۱ تا ۳ دقیقه طول می‏كشد. پس از پایان حمله، بیمار تا مدتی گیج بوده و ممكن است به خواب برود پس از بیدار شدن تا مدتی ممكن است دچار سردرد عضلانی گردد.
● عوارض روانی و بهداشت روانی صرع
از آن‌جا كه صرع به‌دلیل نوعی عارضه مغزی است، همین عارضه می‌تواند بر مناطق دیگر مغزی و یا روانی بیمار اثر گذاشته و نشانه‌ها و حالات عاطفی مانند افسردگی، اضطراب، سستی، وسواس، عصبانیت، حالات تهاجمی و مشكلات دیگری ایجاد نماید. مصرف داروهای ضدصرع نیز موجب بروز بعضی عوارض عاطفی، روانی و رفتاری می‌شود. فنوباربیتال موجب پرتحركی و بی‌قراری بچه‌ها می‌شود و فنی‌توئین اختلال تعادل می‌دهد. رفتار نامناسب والدین و دیگران نیز موجب مشكلات عاطفی این افراد می‌شود. به بیماران صرعی و خانواده‌های آنان توصیه می‌شود با مشاهده چنین عوارضی با مشاور، روانشناس بالینی یا روانپزشك مشاوره كنند.
● درمان
بطور كلی منظور از اهداف درمان در بیماران مبتلا به حملات تشنجی برطرف ساختن علت صرع، جلوگیری از بروز حملات و برخورد با پیامدهای روانی ـ اجتماعی آن و برگشت بیمار به یك زندگی عادی می‌باشد.
● كنترل با دارو
اساس كنترل حملات تشنجی درمان دارویی است. استفاده از داروهای ضد صرع تقریباً در ۷۵% بیماران مصروع باعث كنترل شدن كامل یا كاهش دفعات و شدت بیماری می‏گردد. به این ترتیب هدف نهایی عبارت است از متوقف نمودن حملات تشنجی بیمار، بدون این كه در اعمال ذهنی طبیعی وی مشكلی ایجاد شود یا عوارض جانبی خطرناك عمومی ظاهر گردد.
● تنظیم مسایل بهداشتی و فیزیكی بیمار (شیوه زندگی)
مسایل فیزیكی و بهداشتی فرد مبتلا به صرع شامل تنظیم ساعات خواب، جلوگیری از محرومیت از خواب، عدم مصرف مشروبات الكلی و تنظیم برنامه تغذیه روزانه بیمار كه شامل مصرف غذاهای ساده، میوه جات و سبزیجات به مقدار فراوان و جلوگیری از ایجاد یبوست در این بیماران می‏باشد. به علاوه رعایت اصول مراقبت از خود. در اموری نظیر رانندگی، كار، شغل، ورزش و... نیز باید از طرف فرد مصروع مورد توجه قرار گیرد.

منبع : انستیتو روانپزشکی تهران