حفاظت از محیط زیست و فرهنگ استفاده از طبیعت

عبارت حفاظت از محیط زیست، در دوره‌ای كه ما به مدرسه می‌رفتیم، شاید حتی به گوشمان هم نخورده بود. در آن زمان كسی نگران طبیعت و محیط زیست نبود. فكر می‌كردیم آزادیم هر طور می‌خواهیم و می‌توانیم، از طبیعت بهره‌برداری كنیم، مصرف بیشتر یعنی رفاه بیشتر. بحث سهم آیندگان از طبیعت برای بسیاری از ما بی‫معنا بود.
اكنون روزگار دیگری است. هر چند بسیار دیر، اما بهر حال، دریافته‌ایم كه استفاده از طبیعت حدی دارد و اگر به تعادل دیرپای آن زیان برسانیم، با آلودگی محیط زیست و كمبود منابع طبیعی روبرو خواهیم شد. به علاوه خطرات زیست محیطی زیادی انسان‌ها را تهدید می‌كند مانند باران‌های اسیدی، تخریب لایه ازن، گرم شدن هوای كره زمین و ذوب‌شدن یخ‌های قطب كه می‌تواند موجب فرو رفتن بخشی از سواحل به زیر آب باشد.
بر اساس گزارشهای موجود بیشترین آمار سرطان پوست در كشور استرالیا دیده شده كه علت آنرا وجود سوراخ لایه ازن بر فراز این قاره دانسته‌اند. عده‫ای نیز تغییرات اقلیمی مانند خشكسالی‌ها و باران‫های مخرب را ناشی از همین عوامل می‌دانند.
همه ساله بیش از ۳۰ میلیون تن دی اكسیدكربن با استفاده از سوخت‌های فسیلی، قطع ‌كردن درختان و سوزاندن آنها وارد هوای اطراف ما می‫شود. طی سالهای ۱۹۸۰ تا ۲۰۰۰ آثار مخرب آدمی بر محیط زیست چهار برابر بیشتر شده است و سالانه حدود ۳ تا ۱۰ تن مواد سمی وارد خاك و آب و هوای كشور ما می‫شود.
این موارد و هزاران مورد دیگر و خطراتی كه از این ناحیه نسل بشر را تهدید می‫كند موجب نگرانی همه شده، از این رو كنفرانسهای زیادی برای بررسی و چاره اندیشی در سطح وزرا و سران كشورها تشكیل شده است.
آلودگی ناشی از فعالیت‌های صنعتی نه تنها به محیط زیست، انسان و طبیعت آسیب می‌رساند بلكه روند فرسایش آثار باستانی را نیز بقدری سرعت می‌بخشد كه می‫توان نام تخریب بر آن گذاشت، مانند آنچه برای كتیبه بیستون در حال رخ دادن است.
«تو كه زین پس این دیپی را كه من نوشته‫ام و این پیكره‫ها را ببینی آنها را تباه مكن، تا بتوانی آنها را نگاه دار» داریوش ـ كتیبه بیستون
با توجه به اهمیت موضوع محیط زیست و لزوم توجه به آن كنفرانسی در استكهلم در سال ۱۹۹۲ برگزار و عبارت (( تنها یك كره زمین داریم)) به عنوان شعار كنفرانس برگزیده شد. در این سال كنفرانس محیط زیست با حضور سران ۱۴۰ کشور دنیا در ریودوژانیرو برگزار و یكی از بندهای آن به محیط زیست اختصاص یافت.
علاوه بر آن موضوع اصل ۱۲ بیانیه ریو مربوط به تدوین استانداردهای زیست محیطی، توسعه پایدار و تجارت آزاد جهانی می‌باشد. منظور از توسعه پایدار آن است كه در روند توسعه علاوه بر بر‌آورده كردن نیازهای نسل كنونی،حقوق و توانایی‌های لازم برای نسل‌های آینده در جهت برآورده كردن شرایط ادامه حیات فراهم باشد.
در این استاندارد از سازمانها خواسته شده تا جنبه‫ها و پیامدهای زیست محیطی ناشی از فعالیتهای خود را شناسایی نموده و آنها را در كنترل داشته باشد.
در همین سال استانداردBS ۷۷۵۰ تدوین و به صورت آزمایشی به مدت دو سال به اجرا گذاشته شد.
-چهار سال بعد مؤسسه بین‫المللی ISO استاندارد ایزوی۱۴۰۰۱:۱۹۹۶ را منتشر كرد. ویرایش جدید این استاندارد ایزوی ۱۴۰۰۱:۲۰۰۴می‌باشد كه در این استاندارد محیط زیست چنین تعریف می‌شود:
محیطی شامل هوا، آب، خاك، منابع طبیعی، گیاهان، جانوران، انسان‌ها و روابط متقابل بین آنها كه ‌سازمان در آن فعالیت می‌كند. در این استاندارد از سازمان‌ها خواسته شده تا جنبه‌ها و پیامدهای زیست‌محیطی ناشی از فعالیت‌های خود را شناسایی نموده و در كنترل داشته باشد. جنبه‌های زیست‌محیطی به بخشی از فعالیت‌ها، محصولات یا خدمات سازمان گفته می‌شود كه بر محیط‫زیست اثر داشته باشد. به هر تغییر در محیط زیست اعم از مطلوب یا نا‌مطلوب، كه تمام یا بخشی از آن ناشی از جنبه‌های زیست‌محیطی یك سازمان باشد، پیامد زیست محیطی می‌گویند.
در بند ۴-۳-۱ استاندارد از سازمان‌ها خواسته شده روش(های) اجرایی مدونی ایجاد، استقرار و نگهداری نمایند كه در آن چگونگی شناسایی و كنترل جنبه‌های زیست محیطی فعالیت‌ها، محصولات و خدمات سازمان مشخص و نحوه كنترل آنها نیز معین شده باشد. این موارد می‫تواند شامل موارد زیر باشد:
الف) انتشار آلاینده‌ها به هوا، (دود و گازهای خروجی كارخانه‌ها و خروجی اگزوز اتومبیل‌ها)
ب) تخلیه آلاینده‌ها به آب(مانند فاضلاب‌های انسانی و صنعتی كه وارد آب‌های زیرزمینی و رودخانه‌ها می‌شود)
ج) تخلیه آلاینده‌ها به خاك، (انواع روغنها، مواد نفتی، زباله‫های بیمارستانی، نخاله‌های ساختمانی و ...)
د) مصرف مواد خام و منابع طبیعی
هـ) مصرف انرژی
و) انرژی آزاد شده (گرما، تشعشع، ارتعاش)
ز) اتلاف‌ها و محصولات جانبی و ....
با توجه به موارد فوق همه سازمانهای صنعتی و خدماتی از یك كارخانه بزرگ كه حجم زیادی آلودگی را وارد محیط زیست می‫كند، تا یك كارگاه كوچك تعمیرات اتومبیل كه روغنها و ضایعات خود را در محیط زیست رها می‫كند یا من و شما كه در خانه زباله تولید می‫كنیم، همه در برابر محیط زیست مسئول هستیم و لازم است در ارتباط با فرهنگ استفاده از محیط زیست در سطح عموم آموزشهای لازم داده شود چرا كه همه ما هر وقت كه مجال و فرصتی پیدا كنیم به دامن طبیعت پناه می‌بریم هیچ فكر كرده‌ایم با این برخوردی كه ما با طبیعت داریم، چند سال دیگر می‫توانیم گوشه دنجی خالی از آلودگی پیدا كنیم؟
پس لازم است:
▪ هنگام عزیمت جهت گذراندن اوقات فراغت در طبیعت و پاركها كیسه زباله با خود به همراه داشته باشیم.
▪ در پاركها و عرصه‫های طبیعی از مواد غذایی و فرآوردهایی كه زباله كمتری تولید می‫كنند استفاده كنیم.
▪ در مسیر مراجعه به طبیعت و در سایر مسافرتها از انداختن هر گونه زباله در جاده‫ها خودداری كنیم.
▪ از پراكندن زباله خود در طبیعت پرهیزكنیم.
▪ از نصب چادر و گستردن زیرانداز بر روی رستنی‫ها و بستن چادر به شاخه‫های درختان خودداری نماییم.
▪ از آتش‌افروختن و گذاردن اجسام داغ روی رستنی‌ها خودداری نمائیم.
▪ از شكستن‌ شاخه درختان و و بوته‫ها، كندن و سوزاندن ‌آنها پرهیز كنیم.
▪ از صید، شكار و آزار و اذیت پرندگان، حشرات و سایر موجودات زنده منطقه جداً خوداری نمائیم.
▪ با ایجاد نكردن آلودگی صوتی، ‌آرامش طبیعت را بهم ‌نزنیم.
▪ از بردن وسایل نقلیه موتوری بر روی رستنی‫ها و مراتع پرهیزنمائیم.
▪ در هنگام مراجعت از طبیعت و پاركها نسبت به جمع‫آوری و انتقال زباله‌های خود و اطراف منطقه اقدام نمائیم.
▪ در هنگام ترك محل از خاموش شدن آتشی كه برافروختیم اطمینان حاصل كنیم.

گردآوری: عباس خالقی نژاد

منبع : شرکت ملی صنایع مس ایران