پونه

این گیاه به فارسی پونه و پودنه و در كتب طب سنتی و به عربی فودنج و فوتنج و حبق نامیده می شود. به انگلیسی Pudding Grass گفته می شود.گیاهی است از خانواده نعنا، نام علمی آن Mentha Puleguim نامگذاری شده است.
پونه گیاهی است علفی چندساله، ساقه آن استوانه ای، بلندی آن در حدود ۵/۰ متر، برگ های آن تقریباً بدون دمبرگ سبز، تیره، بیضی شكل، نوك تیز، با دندانه و در اثر فشردن بوی قوی اسانس پونه از آن استشمام می‌شود. گل‌های آن به رنگ صورتی یا بنفش به صورت گروهی از گل‌های كوچك در بغل برگ و ساقه در تابستان ظاهر می‌شود.پونه در نقاط و دشت‌های مرطوب و در كنار نهرها و یا داخل جوی‌ها و چشمه‌ها و كنار باتلاق‌ها می‌روید. در اروپا، آفریقای شمالی، حبشه و مناطق مختلف آسیا به طور وحشی می‌روید.در مناطق شمالی ایران، در مازندران و گیلان، در اطراف رشت و در ماسه زارهای غازیان و نقاط مرطوب لاهیجان و آذربایجان به طور خودرو دیده می‌شود. در مازندران نوعی از آنكه پونه آبی است با نام محلی سرسم خوانده می‌شود.
از نظر تركیبات شیمیایی در گیاه وجود اسانس روغنی فرار یا روغن مانتول گزارش شده است. به علاوه در اعضای این گیاه مقداری تانن مواد رزینی و قند نیز وجود دارد. مالیدن دم كرده آن برای رفع خارش و رفع گازهای رحم و رفع سستی و عفونت رحم مفید است. مالیدن سوخته گیاه برای تقویت لثه‌های دندان نافع است. پونه بادشكن، ضدنفخ، خلط آور و مفید برای سیاه سرفه، آسم است و سرفه را آرام و خروج خلط را تسهیل می‌كند و اثر محرك بر روی ترشح معده دارد و در استعمال خارجی برای رفع لكه‌های جلدی مفید بوده و بخور دادن مقداری پونه برای درمان سینوزیت مفید است، ضمناً بهتر است پونه با مقداری كتیرا خورده شود. مقدار خوراك پونه تا هشت گرم بوده و سایر انواع دارویی این گیاه مانند نعنا تهیه و خورده می‌شود.این گیاه دارویی از نظر طبیعت طبق نظر حكمای سنتی، گرم و خشك و همچنین برای جلوگیری از سكسكه و آشفتگی و دل به هم خوردگی و ازدیاد عرق مفید و قاعده آور بوده و به عنوان ضدسم جانوران گزنده سمی بسیار نافع است و معمولاً از شاخه های گلدار و برگ آن به صورت دم كرده استفاده می‌شود.

منصور كاظم زاده

منبع : روزنامه شرق