اسرار مکنون یک گل (تاملی در مبانی حکمی نیلوفر مقدس در آیین، هنر و معماری شرق)

تاریخ نشر : ۸۵۰۳۱۳
تیراژ : ۱۰۰۰
تعداد صفحه : ۱۳۴
نوبت چاپ : ۱
شابک : ۹۶۴-۵۸۶۶-۲۶-X
شماره کنگره : ۸۵۳۱۳۰۲۰
رده دیویی : ۲۹۱.۱
محل نشر : تهران
جلد : شومیز
قطع : رقعی
زبان کتاب : فارسی
نوع اثر : تالیف
نویسنده : بلخاری‌قهی - حسن

نویسنده در کتاب معنا و مفهوم گل نیلوفر را در چهار تمدن هندو، بودیزم، ایران باستان و مصر باستان تبیین می‌کند. بر این اساس، وی 'از تولد برهما در میان گلبرگ‌های لوتوس بر اساس متون 'پوراناما' و 'مهابهامات' بحث خود را آغاز و سپس با تاملی حکمی در معنا و مفهوم نیلوفر در 'اپاینشادها' سعی کرده است تجلیات این تولد شگفت را در هنر هندو بازنماید. در گام دوم، این مقاله به پی‌جویی نیلوفر در مشربی پرداخته است که برگزیده دانش مفتخر به هم‌ذاتی با نیلوفر است و لقبی هم‌چون 'پانی‌مادما' یا 'گوهری در لوتوس دارد' (بودا) مادر او با نیلوفر سپید بارگرفت و خود نیز چون در بدو تولد اولین گام‌ها را برزمین نهاد در زیر گام‌هایش نیلوفر رویید. به همین دلیل در این مشرف، هیچ اثر هنری (از استوپا گرفته تا ماندالا) را نمی‌توان یافت که به نحوی از نیلوفر را باز ننمایاند. در آیین ایرانیان نیز 'نیلوفر' گل نور و آب و ظهور است که با مهر و ناهید ارتباطی ناگسستنی دارد. بر اساس 'بندهش' نیلوفر گل آناهیتا (ایزد آب) است و بر اساس اسطوره‌ها 'مهر' تولدی بر هماگون از آب و نیلوفر دارد. این گل در آیین زرتشتی حامل نطفه‌ی مقدس زرتشت و منجیان پس از او در دریاچه‌ی کیانسه است. این مقاله، جایگاه آیینی و اسطوره‌ای نیلوفر و تجلی آن در معماری، فرش (نقوش هراتی) و نقوش تزئیینی هنر ایرانی (به ویژه تحت جمشید) را مورد بحث و بررسی قرار داده و نسبت تاثیر و تاثر آن با هنرمند را نیز تحلیل و تشریح کرده است و چون برخی تئوری‌ها بیانگر آنند که نیلوفرهای باژگون در زیر ستون‌های تحت جمشید، مبدا و منشایی مصری و بین‌النهرینی دارند، نیلوفر در آیین و معماری و هنر مصریان نیز به همراه مبانی حکمی درخت باژگون در آرای اسطوره شناسان بزرگی چون 'الیاده' و 'یونگ' مورد تامل قرار گرفته است'.