آیا در اقتصاد ایران پول واقعا خنثی است؟

مسأله خنثایی پول سالیان سال موضوع مورد بحث بسیاری از مطالعات انجام گرفته در اقتصادهای گوناگون بوده است و با آن که در هنگامه حاضر یافته های فراوانی مبنی بر نحوه اثرگذاری سیاست های پولی در بخش حقیقی به دست آمده است، باز درک روشنی راجع به تأثیرات نهایی این متغیر وجود ندارد. بررسی حاضر با استفاده از داده های مربوط به دوره زمانی ۱ ۲۸ ۱-۳۳۸ ۱، از تکنیک های متفاوتی همچون روش TS، الگوهای سری زمانی خود رگرسیو با وقفه های توزیعی (ARDL) و روش همگرایی فصلی یوهانسن و آزمون هگی برای بررسی رابطه بین متغیر تولید حقیقی، نرخ ارز، شاخص قیمت مصرف کننده و حجم پول (که به دو بخش درونی و بیرونی خود تقسیم گردیده است) استفاده می کند. نتایج حاکی از آن است که هر دو متغیر پول درونی، بیرونی برخوردار از دو اثر بسیار ناچیز غیرصفر، اما قرینه بر سطح تولید در اقتصاد هستند، در بلندمدت تنها قادر به توجیه به ترتیب ۲۵/۰ و ۳۳/۰ درصد از نوساناتند. این مسأله در حالی است که نرخ ارز قادر به توجیه حدودا ۱۶ درصد از تغییرات صورت گرفته در سطح تولید اقتصاد می باشد. تحلیل های انجام گرفته با استفاده از الگوی خودرگرسیو با وقفه توزیع شده نیز نشان داد که کشش تولید ناخالص داخلی حقیقی اقتصاد ایران نسبت به دو جزء پول بیرونی و درونی آن طی بلندمدت برابر با به ترتیب ۳۹۵/۰- و ۴۰۳/۰ است. به عبارت دیگر تأثیرات وارده از سوی پول درونی و بیرونی بر سطح تولید حقیقی تقریبا برابر با یکدیگر، اما در دو جهت عکس یکدیگر عمل می نمایند. نتایج به دست آمده با استفاده از آزمون همگرایی فصلی و تکنیک هگی نیز حاکی از عدم وجود رابطه همگرایی میان پول درونی و بیرونی با تولید ناخالص داخلی حقیقی و وجود رابطه بلندمدت میان این دو متغیر با شاخص قیمت ها الست. به این ترتیب فرضیه خنثایی پول در اقتصاد ایران تائید می شود و در عین حال مشخص می شود که متغیر مهمی که قادر است تولید را طی بلندمدت تحت تأثیر قرار دهد، نرخ ارز است. آزمون های فو ق به خوبی نشان داد که مقامات پولی می توانند با هدف تورم زدایی از سیاست های پولی بهره بگیرند، چرا که سطح تولید اقتصاد تأثیر قابل توجهی از تغییرات حجم پول نمی پذیرد. طبقه بندیP۲۴,E۵۱:JEL

نویسنده: افسانه شفیعی ـ دکتر حسین عباسی نژاد

منبع : دوفصلنامه تحقیقات اقتصادی