کنفرانس برلین

كشورهای یاری دهنده افغانستان در برلین پایتخت آلمان اجتماع كردند تا راه‌های عملی كمك به بازسازی افغانستان را مورد بحث و تبادل نظر قرار دهند. اهمیت این اجلا‌س در آن است كه تقریبا همه كشورها اذعان دارند كه اولا‌ بازسازی افغانستان آنطور كه انتظارمی‌رفته پیش نرفته است و ثانیا عملیات نظامی‌ناتو مستقر در افغانستان امنیت لا‌زم را به وجود نیاورده است و حتی گفته شده است كه ناامنی‌ها گسترش یافته و طالبان در عمل بر بعضی از مناطق جنوبی و شرق افغانستان مسلط شده‌اند. جالب ‌ترین نتیجه‌ای كه از این اعتراف به دست آمده آن است كه بین پیشرفت در بازسازی اقتصادی‌ فرهنگی و اجتماعی در افغانستان و امنیت پیوندی ساختاری برقرار است بدین معنا كه اگر موضوع بازسازی این كشور پیشرفت نداشته باشد، امنیت برقرار نخواهد شد. درك این معنا كشورهای عمدتا غربی دست‌اندركار برای بازسازی افغانستان را به فكر وا داشته است كه راه حلی برای این موضوع بیابند. گردهمایی در برلین در واقع برای حل این پارادوكس است. منتها از آنجا كه واقعیت‌ها امروز افغانستان كمتر برای آمریكا و ناتو قابل درك و پذیرش است انتظار زیادی از تغییر رویه وجود ندارد و به همین دلیل اختصاص اعتبار به تنهایی نمی‌تواند مشكل افغانستان را حل كند. به ویژه آنكه تقریبا روشن شده است كه اعتبارهای اختصاص یافته بیش از آنكه در بازسازی واقعی افغانستان به كار گرفته شود، در بخش‌های اداری توام با فساد مالی هزینه شده است. این امر سرخوردگی قابل توجهی در افغان‌ها به وجود آورده و زمینه را برای تبلیغات طالبان كه علیه نیروهای آمریكایی و ناتو در جنگ مسلحانه شده و صحبت از اشغال افغانستان به میان می‌آورند و وعده ادامه جهاد تا اخراج نیروهای خارجی را می‌دهند بسیار مساعد كرده است. ظن غالب در این خصوص آن است كه اگر كشورهای یاری كننده به بازسازی افغانستان در سیاست‌های خود تجدیدنظر جدی نكنند و همین وضعیت امكان تداوم بیابد طالبان بتوانند پایگاه اجتماعی خود را در میان قبایل پشتون بازسازی نمایند . اگر چنین احتمالی تقویت شود استقرار صلح و مساعد كردن شرایط برای بازسازی افغانستان جدا دشوار خواهد شد. هرچند كه دیدگاه‌های جزمی‌طالبان همچنان به عنوان یك مانع اصلی در بازگشت آنها به قدرت می‌تواند در خدمت دشمنان‌شان قرار گیرد. موضوعی كه طالبان خود به آن آگاهی نسبی یافته‌اند و ابزار تمایل آنها به بازگشایی مدارس و اختصاص یك میلیارد دلا‌ر به این موضوع در شرایطی كه مرزهای دولتی را به آتش می‌كشیدند و معلمان را محروم می‌كردند تا از آموزش دختران افغان جلوگیری نمایند، موید چنین برداشتی است.
به این ترتیب مشاهده می‌شود كه عملكرد طالبان و نیروهای خارجی به گونه‌ای تقویت‌كننده یكدیگر است. بمباران‌و كشتار غیرنظامیان به وسیله ارتش‌های ناتو و آمریكا بهانه لا‌زم را به طالبان می‌دهد كه با تحریك ذهنیت منفی قبایل پشتون و یادآوری جنگ‌های انگلیس و افغان‌ها در قرون نوزده و بیست میلا‌دی توجه مردم را به تجدید استعمار انگلیس و آمریكا در شكل‌جدیدش جلب كنند و از یاری آنها در جنگ برخوردار شوند. در مقابل آتش زدن مدارس به وسیله طالبان بهانه لا‌زم را در اختیار دولت نیروهای خارجی قرار می‌دهد كه طالبان را مخالف پیشرفت مردم به افغانستان نشان دهند و همه گناهان ادامه فقر و آلودگی افغان‌ها را به آنها نسبت دهند و چنین وانمود سازند كه علت عدم پیشرفت در بازسازی افغانستان طالبان هستند كه امنیت را مختل كرده‌و اجازه نمی‌دهند اعتبارهای خارجی اختصاص یافته به درستی هزینه شود. در چنین فضایی از واقعیت‌های متضاد كشورهای یاری‌كننده افغانستان به ابتكار آلمان در برلین جمع شدند تا راه‌حلی برای توسعه اقتصادی و اجتماعی بیابند و به افغانستان كمك كنند كه از شرایط نامطلوب كنونی خارج شود. منتها واقعیت آن است كه مشكلا‌ت این كشور گسترده‌تر و پیچیده‌تر از آن هستند كه كشورهای یاری‌دهنده در بازسازی افغانستان تصور می‌كنند. در عمل ثابت شده است كه فساد در دستگاه‌های دولتی و یاری‌دهنده مستقر در كابل وجود دارد و مانعی عمده در جهت بازسازی افغانستان است. امنیت در كوتاه مدت و بدون حل سیاسی قدرت به طور اصلا‌حی در كابل قابل حصول نیست. علا‌وه بر این محاسبات ویژه پاكستان نیز وجود دارد . با این حال آنچه كه از مذاكرات برلین برمی‌آید می‌توان گفت كه تاكید بر ضرورت بازسازی افغانستان به عنوان شرط اولیه استقرار امنیت نشان از درك واقعی‌ترمشكل افغانستان دارد كه اگر تقویت شود كمك موثری به این كشور خواهد بود.

منبع : روزنامه حیات نو