جمعه, ۳ اسفند, ۱۴۰۳ / 21 February, 2025
مجله ویستا


طراحی با نور: در هتل و زیرمجموعه‌های آن


طراحی با نور: در هتل و زیرمجموعه‌های آن
ایجاد كاربری ۲۴ ساعته، چند گانگی فعالیت‌ها و پیچیدگی فضاهایی كه ممكن است همزمان چندین نقش را داشته باشند در طراحی هتل‌ها تمهیداتی را می‌طلبد كه یكی از مهم‌ترین آنها نورپردازی است. در تلاقی معماری و طراحی داخلی، نورپردازی جایگاه ویژه‌ای دارد كه گستره‌ی وسیعی از نیازها را پوشش می‌دهد. این نور است كه به میهمانان خوشامد می‌گوید و به آنها احساس آرامش می‌دهد، گاهی نمودار تصاویر است، گاهی مشخص كننده‌ی موقعیت‌ها، گاهی هم حریم‌ها را از هم تفكیك می‌كند و اختلاف كاربری‌ها را مشخص می‌كند. ضمن آنكه به میهمانان كمك می‌كند تا در فضایی ناشناخته سیر كنند و به كشف و شهود بپردازند. هر بخش از فضای یك مهمان خانه یا هتل، ویژگی منحصر به فردی دارد كه با توجه به آن می‌بایست نورپردازی خاصی صورت گیرد تا معرف آن مشخصه باشد. در ادامه به تعریف این بخش‌ها و چگونگی طراحی آنها با نور می‌پردازیم.
● هال ورودی: تنظیم چشم‌انداز هتل
هال ورودی جایی است كه میهمان‌ها در آن جا ثبت هویت می‌شوند و در عین حال هتل هم برای آنها ثبت هویت می‌شود! تصوری كه شخص از بیرون ساختمان به دست آورده، در بدو گذر از درهای ورودی در این نقطه تقویت یا دگرگون می‌شود. این محل باید برای همه‌ی مهمانان بالقوه و بالفعل جذاب و پذیرا باشد. باید گرم، راحت، صمیمی و در برگیرنده باشد. چگونگی ادراك فضای داخلی وابستگی زیادی به مقطع زمانی دارد. نورپردازی مناسب در فضایی ثابت چنان تنظیم می‌شود كه این فضا برای مسافری كه صبح هنگام هتل را به مقصد فرودگاه ترك می‌كند و تازه واردی كه نیمه‌شب وارد می‌شود، به یك اندازه خوشایند باشد. صبح هنگام باید همه چیز پرانرژی و تازه به نظر آید؛ اما هنگام شب، پس از یك روز فعال، محیطی راحت و مطلوب است كه در عین حال خواب‌آور نباشد. برای این فضا مناسب است كه در زمینه‌ای از نور محیطی، نورهای متمركز نقطه‌ای طراحی شود كه در عین ایجاد یك بافت بصری در جهت‌یابی به میهمانان كمك كند. با كمك نورپردازی دید را به سمت اشیاء مورد نظر و بخش‌های طراحی شده هدایت می‌كنیم. چشم، ناخودآگاه به سمتی توجه می‌كند كه نورانی‌تر است و در آن ناحیه معطوف به لبه‌ها و كنج‌ها می‌شود پس بیشتر تاكید را می‌توان بر طراحی نورهای خطی و مشخص كننده لبه‌ها گذاشت. در زمینه‌ای از نورهای محیطی می‌توان قسمت پذیرش را با شدت نور متفاوت یا رنگ متفاوت چنان طراحی كرد كه در فضای هال ورودی بیشترین نظر را جلب كند.
● پذیرش
قسمت پذیرش دو نقش كاربردی و دكوراتیو توامان دارد. نورپردازی در سطح كاربردی باید چند منظور را تامین كند. نورهای رو به پایین كه بالای میز كار قرار می‌گیرند به مشتری كمك می‌كنند كه فرم‌ها را مطالعه كند و بداند در حال امضاء و قبول چه مواردی است! در پشت میز كار همچنین نورپردازی برای كارهای نوشتاری و خواندنی كاركنان لازم است. مسلماً در این حالات مواد و مصالح به كار گرفته شده نباید چنان باشند كه نور را به چشم باز بتابانند یا در موارد استفاده از كامپیوتر بازتابی روی صفحه‌ی مانیتور ایجاد كنند. فضای این قسمت باید پذیرا و خوشایند باشد و در آن از نورهای گرم و صفحات نورانی در زمینه‌ی عمودی استفاده شود. نورهای سقفی به كمك نورهای میز و دیگر نورهای محیطی باید چنان تعدیل شوند كه چهره‌های مراجعان و كاركنان ملایم و زیباتر جلوه كند و مخوف و هراس‌انگیز به نظر نرسد. در بیشتر هتل‌ها میز پذیرش اولین عنصر مورد توجه است كه ممكن است با جهت رو به پایین یا بالا نورپردازی شود. در طراحی و عرضه‌ی مصالحی كه در طرح به كار می‌رود، فیبرهای نوری با نورافشانی رو به بالا در كف یا توام با كاتود سرد، بر حالت نمادین مجموعه تاثیر بسزایی می‌گذارد. یك نقطه نظر طراحانه این است كه برای قسمت پذیرش گوشه‌ای بیافرینیم چون صحنه‌ی نمایشی خاموش با پیشخوان نورانی و گل‌ها یا مجسمه‌هایی شاخص یا هر چیز ساده‌ی دیگری كه جلب نظر كند و توجه مراجعان را به طور نامحسوس به خود جلب كند.
● راهروها: نور راهنمای گذر
راهروها از آن دسته فضاهای ارتباطی هستند كه اغلب توجه كمی به طراحی آنها می‌شود. هر قدر هم كه در طراحی معماری این قسمت‌ها سهل‌انگاری شده باشد یك طراح داخلی با نورپردازی مناسب می‌تواند این بخش‌های مرده را احیاء كند. در هر هتلی حتی اگر هدف نهایی فقط اجاره‌دادن اتاق‌ها باشد بالاخره لازم است كه مسیر رسیدن به این اتاق‌ها جذاب و جالب توجه باشند. از آنجا كه معمولاً راهروها در نقاطی از ساختمان قرار دارند كه از نور روز بی‌نصیب است، باید تمام مدت شبانه‌روز نورپردازی شوند؛ پس در اینجا هم جنبه‌های زیبایی‌شناسی و كاربردی مورد نظر است هم صرف انرژی. معمولاً وجود یك سیستم كنترل در راهروها ضروری است تا بدین ترتیب میزان نور مورد نیاز برحسب ساعات مختلف روز خود به خود تنظیم شود. بدیهی است كه هیچ كس نور خیره‌كننده و تند را در ساعت ۳ صبح یا یك نور بی‌رمق و فضای تاریك هم زمان با آغاز روز را نمی‌پذیرد. خلق دیدهای متنوع نیز بهانه‌ی خوبی است برای عوض كردن منابع نورپردازی در طول روز نورپردازی موضعی یا زمینه‌ای تابلوها و شماره‌ها و به كارگیری نورهای كفی فراافكن در امتداد جداره‌های راهروها می‌تواند متناوباً صحنه‌های نمایشی متنوعی ایجاد كند. به طور كلی نورهای خطی، ممتد و قابل تعقیب از جمله تمهیداتی هستند كه برای مسیرهای گذر مناسب به نظر می‌رسند. به منظور صرفه‌جویی در مصرف انرژی در نورپردازی‌هایی كه ممكن است در راهروها شبانه روز فعال باشد CFL یا لامپ‌های فلورسنت فشرده توصیه می‌شود. در بعضی از هتل‌ها فضای ارتباطی با كیفیتی رعب‌آور طراحی شده و به هدر می‌رود؛ به نحوی كه ساكنین هتل مایلند بی‌تامل سریعاً از آن عبور كنند. روش نورپردازی صرفاً سقفی، بیشتر به ایجاد سایه‌ها می‌پردازد تا نورپردازی، و چون سناریویی برای طراحی نور ندارد، بی‌هیچ مزیتی تشخیص چهره‌ها و اماكن را دچار اختلال و ابهام می‌كند. در كنار این نوع نورپردازی، بهتر است كه جداره‌های عمودی نیز نورانی شود تا حس تهدید شدن و ترس از فضای بسته را كاهش دهد. اگر راهرو طولانی باشد (كه در بیشتر موارد چنین است) لازم است كه این فاصله در نقاطی شكسته شود و این كار می‌تواند به كمك تعریف واحه‌هایی از نور حجمی صورت گیرد. در هرجایی كه لازم باشد می‌توان نور خطی را كه دنبال‌كننده‌ی مسیر است با نورپردازی یك شی تزیینی، درهای عبور، لوسترهای آویز یا دیواری قطع كرد و یك ایست بصری در ریتم ایجاد كرد.
● رستوران و نوشگاه
هرچند به جهت صرفه‌جویی انرژی و نگهداری لازم به نظر می‌رسد كه در همه‌ی قسمت‌های یك هتل لامپ‌ها و منابع نوری مشابه به كار گرفته شود تا هزینه‌ها كاهش یابد و راندمان عملی بالا رود، اما ضرری كه یكنواختی و كسالت بار بودن فضاها در دفع مراجعان ایجاد می‌كند بسیار قابل توجه است. بررسی انواع هتل‌ها ثابت می‌كند كه فضای رستوران و قهوه‌خانه‌ها بهتر است كاملاً متفاوت و با نورپردازی ویژه طراحی شود و حتی ورودی مجزا و فضای روان‌شناختی متفاوتی برای آنها خلق شود. در بسیاری از كشورهای جنوب آسیا كه مكان‌های غذاخوری در كنار هتل تعریف می‌شوند و كمتر به رستورانی مجزا برمی‌خوریم، به صورت عرف رستوران با هویتی مستقل طراحی می‌شود و زیرمجموعه‌ای از امكانات اقامتگاه به حساب نمی‌آید. مهم‌ترین عامل در تجربه‌ی خوردن و آشامیدن، طبیعت اجتماعی آن است. موضوع اصلی نورپردازی این فضاها آن است كه مردم چگونه به نظر رسند و چه احساسی داشته باشند. چهره‌ها باید آرام و گرم به نظر رسند، پس باید نورپردازی تعدیل شده‌ای از سمت بالا و طرفین كه از پدید آمدن سایه‌های تیز و تیره جلوگیری می‌كند صورت گیرد. نور باید فضایی ملایم خلق كند و بدین منظور با در نظر گرفتن میزان نور روز در هر ساعت یك سیستم كنترل هوشمند نور كه فضاهای صبحانه، ناهار و شام را به درستی نورپردازی كند، ضروری می‌نماید. نورپردازی باید فضای بصری را برانگیزاند. با توجه به نوع غذایی كه در هر رستوران سرو می‌شود می‌توان نورپردازی را چنان تعریف كرد كه مدت زمانی كه مشتری می‌تواند در محل بماند، تعیین شود. مثلاً در رستوران‌های غذای سریع یا آماده ممكن است ضمن بهره‌گیری از مصالح سرد و فلزی- انعكاسی از نورهای تند و رنگی بهره گرفته شود كه ماندن مشتری را در زمان طولانی میسر نسازد چون در این گونه مكان‌ها غذا باید سریع آماده و خورده شود و جای تامل و نشستن طولانی نیست. اما در رستوران‌های مجلل كه قابلیت صرف غذا برای مدت طولانی در ضمن بحث و استراحت وجود دارد تمهیدات فراوانی می‌توان اندیشید كه ماندگاری مشتری را در فضا بیشتر كند. علاوه بر نورپردازی گرم محیطی با كمك لایه‌های مختلفی از نور، ممكن است اشیای خاصی از جمله مجسمه‌ها و دسته‌های گل را مورد تاكید قرار دارد، بخش‌های مختلفی از دیوار را نورانی كرد و قسمت‌های انتزاعی متفاوتی بر آن آفرید، نور را به صورت پوشیده در پشت میزها و مبلمان طراحی كرد و نورهایی در سطح پایین، نورپردازی لبه‌ها و زمینه‌ی اشیاء شیشه‌ای، میله‌های كاتد سرد و فیبرهای نوری به كار گرفت تا فضا را تا حد امكان مجسمه‌وار، جذاب و سه بعدی تعریف كرد. فضاهای پذیرایی بهترین مكان‌ها برای ارایه تكنیك‌های نمایشی مانند نورافكن‌های متغیر چند رنگ و رقص نور است. حتی در طرح‌های داخلی رسمی نیز پروژكتورهای نور رنگی یا آبشاری می‌توانند به عنوان عناصر پویای تزیینی به كار روند و سردی یك محیط بزرگ را به طرز موثری كاهش دهند.● اتاق‌ها
در حالی كه نحوه‌ی پرداختن به فرمول طراحی هتل‌های بین‌المللی هر روز در حال تغییر و بررسی است، فضایی كه چندان تغییر نكرده است و همچنان به صورت سنتی طراحی می‌شود، اتاق‌های آن است. شاید دلیل مهم این امر، محافظه كار بودن صاحبان این هتل‌ها باشد كه می‌ترسند مشتریانی كه برای استراحت و آرامش به این اقامتگاه‌ها مراجعه می‌كنند با فضایی غیره منتظره و غیر متعارف مواجه شوند. طرح رنگ‌های یكنواخت و تلاش برای ایجاد حس تعلیق با به كار بردن میزهای سنتی و لامپ‌های استاندارد از جمله عواملی است كه كماكان در اتاق‌های اقامتگاه‌های مختلف به چشم می‌خورد. ضمن آنكه بودجه، مانع دیگری برای تغییر طرح اتاق‌هاست. فرضاً افزودن یك لامپ سقفی در بخش ورودی اتاق به معنای ۳۰۰ چراغ اضافی در كل مجموعه است. به هر صورت چون اتاق پر اهمیت‌ترین فضا در طول اقامت اشخاص است باید در طراحی و نورپردازی مورد بازنگری كامل قرار گیرد. نورپردازی اتاق‌ها در واقع سخت‌ترین بخش طراحی نور است، چون معمولاً نور سه یا چهار وظیفه‌ی همزمان بر عهده دارد و هر منبع نوری حیطه‌ی درخششی دارد كه نباید با دیگر محدوده‌ها تداخل كند. به تدریج نظر هتل‌داران به این امر مهم جلب شده است كه كمبودهای نورپردازی اتاق‌ها و در نظر نگرفتن چگونگی آن در روند طراحی می‌تواند مشكل‌ساز باشد. اخیراً نورهای شبانه‌ای طراحی شده‌اند كه با تامین حداقل نور مورد نیاز، رفت و آمد شبانه بدون ایجاد مزاحمت را برای هم اتاقی‌ها آسان كرده است. نورهای مطالعه طوری طراحی شده‌اند كه با داشتن محدوده‌ی كاملاً قابل كنترل برای خواندن كتاب یا كار با كامپیوتر دستی بدون سلب آسایش دیگران مورد استفاده قرار می گیرند.
فیبرهای نوری كه منبع نوری قابل لمس و كنترل راحتی فراهم می‌آورند و در مصرف انرژی صرفه‌جویی می‌كنند با نور كاملاً متمركزی كه به وجود می‌آورند جایگزین لامپ‌های كم ولتاژ هالوژن شده‌اند كه دارای نقطه‌ی انتشار بسیار داغی هستند و هرچند كه گران‌ترند ولی در طول زمان مقرون به صرفه هستند. در كنار این موارد كاربردی، با طراحی بصری و نورپردازی مواجه می‌شویم كه مثلاً در هتل سن مارتین لین توسط فیلیپ استارك صورت گرفته است. هر چند كه ممكن است ساده به نظر رسد، ولی حتی این حركت ساده هم برای بسیاری از هتل‌داران خارج از عرف و بسیار پیشرو تلقی می‌شود: در اتاق‌های اقامت به كمك سیستم نورپردازی تعاملی این امكان به مهمان داده می‌شود كه با تغییر رنگ نورپردازی، فضای اتاق را به كلی دگرگون كند. چنین كنترل‌هایی تاثیر بسیار مثبتی بر اشخاص گذاشته و باعث جلب توجه آنها می‌شود. با استفاده از این سیستم میهمان‌ها می‌توانند بر حسب روحیه و نیاز شخصی، نور رنگی خاصی را در فضا داشته باشند كه كلیدهای معمولی چنین امكانی را نمی‌دهند. این نور رنگی در واقع طراح اصلی داخل فضای اتاق در شب است كه با هر فركانسی منظری نوین می‌آفریند.
یكی از نكات كلیدی كه حتی در یك اتاق سنتی هم به نظر می‌رسد این است كه كلیدها در كجا قرار گیرند. اغلب زمانی طول می‌كشد تا بدانید كلیدها كجا قرار دارند و هركدام چه بخشی از اتاق را روشن می‌كنند و اكثراً هم قرارگیری این كلیدها منطق مشخصی را دنبال نمی‌كند. خیلی جاها ناچار می‌شوید در حالی كه چراغ رومیزی بسیار داغ است دست خود را داخل كلاهك آن كنید و در اطراف به دنبال كلید آن بگردید! اینها همه روش‌های اشتباهی است كه باید بازنگری شوند. هدف در اینجا آسایش و تامین نیازهای مردم است كه هرچند همه‌ی هتل‌های زنجیره‌ای وعده‌ی آن را می‌دهند، اما هنوز به طور كامل برآورده نشده است.
● حمام: آب‌تنی در نور
تا مدت‌ها طراحان به نورپردازی این بخش اصلاً فكر نمی‌كردند؛ اما اكنون می‌دانیم كه می‌توان این بخش را چنان طراحی كرد كه جالب‌ترین نقطه برای مسافران باشد. منابع نوری كم ولتاژ بهترین انتخاب برای این فضا هستند؛ چون باعث می‌شوند فضای یك حمام جذاب‌تر به نظر رسد، برق خاصی به آن می‌دهد كه یك طراحی قدیمی هرگز به آن نمی‌داد. بدون تردید در این فضا آیینه نقطه‌ی اصلی تمركز است. برای تولید یك نتیجه‌ی مطلوب بدون ایجاد سایه‌های تند در پس اشیاء، بهترین راه این است كه آئینه از پهلو نوردهی شود تا نور ملایمی چهره را روشن كند. نور باید حتماً گرم باشد. توام با این نور نورهای فروافكنی نیز با دقت تعبیه می‌شود كه نباید درست بالای سر باشند تا سایه‌های نامطلوب بر چهره بیافرینند یا طوری قرار گیرند كه انعكاس آنها از آیینه به صورت برگردد. خوب است بالای دوش هم چراغ سقفی داشته باشیم كه بدون آن دوش یك سوراخ سیاه به نظر می‌رسد. كلیدهای روشنایی در حمام نیز باید قابل كنترل شدت باشند. در هتل سن مارتین لین در لندن به این مساله نیز فكر شده است؛ به طوری كه یك كلید كنترل شدت ساده دو آویز سقفی را روی دستشویی كنترل می‌كند. اولی زمانی به كار می‌رود كه شخص رو به روی آینه در حال آرایش یا اصلاح است و یك نور شدید نیاز دارد و دیگری یك نور محیطی برای روشن نگه داشتن فضای حمام است.
● سالن‌های جشن و اتاق‌های چند منظوره: نورهای رویایی
سخنرانی‌ها و كنفرانس‌های اداری، وقایع اجتماعی، جشن‌های محلی و نمایش‌های لباس، همگی وقایعی هستند كه در نظر گرفتن تمهیدات لازم برای آنها در هتل ارزش افزوده و درآمد سرشاری را برای صاحبان آن هتل فراهم می‌كند. رشد چشمگیر این گونه روابط اقتصادی در كنار پیشرفت تكنولوژی باعث شده كه فضاهای انعطاف‌پذیر و جذاب به خصوص در بخش طراحی نور خلق شود. پیش از این، برای سالیان سال آویختن چند لوستر و چراغ‌های دیواری قابل تنظیم برای سالن‌ها كافی به نظر می‌رسید. بعد از آن پروژكتورها برای نورپردازی صحنه به میان آمدند و… پیچیده‌ترین قسمت سالن‌های چند منظوره بخش جشن‌ها است كه علاوه بر قابلیت انعطاف‌پذیری از المان‌های تزیینی خاصی نیز بهره می‌برد و طیف وسیعی از انواع نورپردازی را می‌طلبد. انواع فروافكن‌ها، نورهای حجمی، دیواری، نورهای كاربردی، چلچراغ‌ها و فراافكن‌ها، نورهای صحنه نمایش، فیبرهای نوری و… در این دسته‌بندی می‌گنجند. طبعاً سقف شلوغ‌ترین قسمت است؛ چرا كه علاوه بر نورهای مستقیم، تاسیسات هم در آن قرار می‌گیرد. نور كاتد سرد برای نورهای حجمی كه اكثراً به صورت دو یا سه رنگ قابل تعویض در كنار هم به كار می‌روند، مناسب است. انتخاب چلچراغ‌ها باید كاملاً به دقت و متناسب با ابعاد و نور لازم فضا صورت گیرد. این گونه چلچراغ‌ها امروزه اكثراً با نورهای متحرك، لیزری و دیجیتال تعویض شده‌اند. میزها و رومیزی‌ها می‌توانند با نقاط نور ولتاژ پایین شاخص شوند.
این نورهای چندگانه نیز طوری طراحی می‌شوند كه برای مراسم مختلف قابل تغییر رنگ و شدت باشند. سقف‌های كاذب منحنی، برش‌ها و قالب‌های توررفته و برجسته در سقف و استفاده از آینه‌ها كمك می‌كنند كه نورهای متمركز و خطی به طور مخفی به كار برده شوند. به كمك نورپردازی می‌توان یك فضای بزرگ را به جزیره‌های نورانی مجزا تقسیم كرد؛ به طوری كه یك فضای نورانی بخش تجمع را تشكیل می‌دهد و جداكننده‌ها به جای پارتیشن و دیوار، فضاهای منفی و تاریك است. در هر قسمت باید لامپ‌های راهنما وجود داشته باشد تا بتوان تازه واردان را با روشن و خاموش كردن آنها به آن ناحیه راهنمایی كرد. این فضا باید مكانی خیال‌انگیز باشد كه مراجعان را جلب كند و چنان خاطره‌سازی كند كه شوق دیگران را برای استفاده از آن افزون كند.
انواع اشیاء موجود در این فضا می‌تواند با نورپردازی از محیط حذف یا بر آن افزود شوند، هنگامی كه یك فضای آرام ویژه‌ی غذاخوری لازم است، فضا با یك نور ملایم محیطی گرم و اشیاء كاملاً نورپردازی شده به فضایی جامع و پر جزییات تبدیل می‌شود و همان فضا با نورهای متغیر نقطه‌ای و پر تحرك و رنگی، محیطی پر جنب و جوش فراهم می‌كند كه در‌ آن اشیاء و مجسمه‌های تزیینی در تاریكی گم می‌شوند. در قسمت صحنه و سكوی نمایش علاوه بر نورپردازی جداره‌ها و محیط. توجه به نورپردازی كف یا قراردادن حسگرهایی كه با راه رفتن بر روی كف باعث روشن و خاموش شدن لامپ‌ها می‌شوند، لازم است. همچنین خوب است در این بخش تمهیدی برای نورهای آویخته از سقف یا نهفته در آن كه می‌توانند به طور خودكار بلند و كوتاه شوند، اندیشید. فیلترهای مختلف و نورهای لیزری نیز از دیگر ابزاری هستند كه جدیداً در نورپردازی فضاهای نمایشی مطرح شده‌اند.
● اتاق‌های ملاقات: ایستگاه‌هایی تجاری
در تمام هتل‌های كوچك و بزرگ چنین مكان‌هایی می‌توانند نقش كلیدی در كسب درآمد برای هتل داشته باشند. این اتاق‌ها نیز اكثراً به منظور تمركز و استفاده از پروژكتور در جاهای تاریك هتل واقع می‌شوند و نورپردازی نقش مهمی در بالا بردن راندمان جلسات ایفا می‌كند. آنچه در این مكان‌ها در درجه‌ی اول اهمیت قرار دارد، آسایش و موارد كاربردی فضا برای كسانی است كه چه بسا تا ۸ یا ۱۰ ساعت در یك جا بنشینند. در اینجا نور محیطی فراگیر و گرم با نورهای متمركز و قابل كنترل دستی برای هر شخص و نورهای قابل تنظیم برای دیدن صفحه‌های نورانی مانند فیلم یا پروژكتور یا صفحات غیر نورانی مانند نوشتار و عكس‌های چاپ شده لازم است.
ممكن است ما این نیازها را با طراحی دو یا چند سطح مختلف نور برآورده سازیم تا شركت‌كنندگان در جلسه كه ممكن است برای زمان طولانی روی مدارك مختلف تمركز كنند به كمك تنوع نوری خسته نشوند. منابع نوری لزوماً در سقف قرار نمی‌گیرند و می‌توانند به صورت صفحات عمودی نور یا نورهای دیواری طراحی شوند و همراه با نورهای تنگستن در نظر گرفته شوند كه فقط هنگام صرف غذا در محل روشن می‌شوند.●امكانات رفاهی و ورزشی
آنچه در دهه‌ی ۸۰ به صورت محدود به عنوان امكانات جانبی هتل‌ها مطرح شد، امروزه بخش اعظم خدمات آن را شامل می‌شود. امكاناتی شامل طیف وسیعی از فعالیت‌ها و خدمات بدن‌سازی و سلامت بخشی در قالب استخر شنا، سونا، سالن بدن‌سازی، اتاق بخار، حوضچه‌های آب سرد، ماساژ و سالن‌های زیبایی كه حوضه‌ی وسیعی از طراحی نور را در برمی‌گیرند. اكثر این محیط‌ها به نوعی نورپردازی نیاز دارند كه حضور سقف را كمرنگ كرده، وسعت بیشتری القاء كند. برای این كار ممكن است همراه نور ملایم محیطی كه به طیف خورشید نزدیك است، نورهای خطی به صورت باند سرتاسری در محل اتصال دیوار به سقف به كار برده شود و نورهایی برای روشن كردن تمام سطح دیوارها طراحی شوند و نورهای متمركزی با ولتاژ كم برای تمركز بر نقاط ویژه‌ای از فضا یا تابلوها در نظر گرفته شود. در ضمن طراحی باید توجه كرد كه نور چنان باشد كه روی مانیتورهای دستگاه‌ها بازتاب نداشته باشد. ابزارها و دستگاه‌های فلزی از جمله نكات مثبت این فضاها هستند كه با بازتاب نور بر آنها درخشش و برق خاصی ایجاد می‌شود.
در سالن بدن‌سازی به نور محیطی قوی نیاز نیست. نور محو زمینه برای شاخص كردن هر یك از دستگاه‌ها لازم است و بقیه نورها می‌توانند نمایشی باشند. پس ما می‌توانیم بر قطعاتی از دستگاه‌ها تاكید كنیم و نورهای زمینه‌ای رنگی یا پروژكتوری ایجاد كنیم. در استخرها كه دید در آنها چندان حیاتی نیست، نورپردازی بیشتر حسی و كمتر منطقی است. در این جا خود استخر را می‌توان به عنوان سطح اصلی بازتاب نور در نظر گرفت. نورپردازی سقف باید چنان باشد كه انعكاس زیادی روی آب نداشته باشد ولی استفاده از سقف‌های كاذب منحنی و نقش آفرینی روی سقف كه در هنگام استفاده از استخر روی سقف و در هنگام عدم استفاده از آب در داخل استخر قابل رویت است می‌تواند كارساز باشد. در این جا نوع حباب‌های نوری كه در زیر آب و در محیط مرطوب به كار می‌رود، مهم است. در اتاق‌های سلامت بخشی دو نكته‌ی اساسی در نورپردازی نوع منابع نوری و نحوه‌ی استقرار آنها وجود دارد.
هالوژن تنگستن انتخاب مناسبی برای نمایش خوب پوست بدن است و این برای افرادی كه تلاش می‌كنند شاداب‌تر و جوان‌تر به نظر برسند، مهم است. علاوه بر این، در این اتاق‌ها اكثر افراد چشم به سقف می‌دوزند پس نقش‌آفرینی در سقف و اجتناب از نور زننده در آن، لازم است ضمن آنكه بهتر است نور اصلی مكان با استفاده از صفحات نورانی در دیوارها تامین شود. در اینجا همچنین یك سیستم كنترل نور لازم است تا بتوان با استفاده از آن فضایی شاد در صبح، و فضای ملایم و آرام در عصر پدید آورد. اگر فضایی برای بیش از یك منظور طراحی شده باشد، باید نور با توجه به نوع فعالیت تند یا ملایمی كه در آن صورت می‌گیرد قابل تغییر باشد.
در كل ممكن است نورها را به دسته‌های نور محیطی برای اتاق‌های مانیتوردار، نورهای موضعی برای اتاق دستگاه‌ها، نورهای رنگی برای قهوه‌نوشان، نورهای نقش و نگار آفرین ملایم برای استخر، نورهای متغیر برای فضاهای چند منظوره و نورهای محیطی و نقطه‌ای چندگانه برای فضاهای سلامت بخشی و تمركز تقسیم كرد.
●نمای بیرونی: تبلیغ شهری
ممكن است برخی فكر كنند كه نورپردازی نمای ساختمان و روشن نگه داشتن آن در تمام طول شب به صرفه نیست، اما واقعیت این است كه تاثیر نمایش چهره‌ی هتل در شب به خصوص با یك نورپردازی متغیر بسیار جذاب‌تر و سودآورتر از نمای ساختمان هتل در روز است. عدم نورپردازی یا یك طراحی نور بد، می‌تواند تمام تلاش‌ها و سرمایه‌گذاری در داخل هتل را زیر سوال ببرد. نورپردازی فكر شده‌ی بیرون هتل حضور آن را به صورت موثری اعلام می‌كند و تصویر آن را به شكل دعوت‌كننده و خوشایندی در اذهان تقویت می‌كند و ساختمان را به یك نشانه‌ی شهری تبدیل می‌كند. نورپردازی البته كاربردی هم هست. در هنگام شب ناحیه‌ی ورود و راه نزدیك شدن به هتل را باید كاملاً مشخص كرد. ناظر باید بتواند از فاصله‌ی دور حدود هتل و راه رسیدن به آن را در شهر بیابد و در فاصله‌ی نزدیك و مقیاس خرد و ورودی هتل باید خوشامدگو و راهنما باشد. امكانات نوینی كه برای منظرسازی و نورپردازی به بازار آمده است، دست طراحان را برای نورپردازی باز كرده است. علاوه بر نمای عمودی هتل، طراحی فضای سبز اطراف در روز و شب لازم است. انواع نورپردازی در مقیاس وسیع با پروژكتورها و لیزرها و نورپردازی در مقیاس وسیع در لابه‌لای چمن و سنگ‌ریزه‌ها مد نظر است. علاوه بر نمایش نورهای مختلف و جاذبه‌های درخشنده ایجاد احساس عمیق نیز از تمهیدات مفیدی است كه در نورپردازی نمای ساختمان می‌توان به كار برد. با نورانی كردن حدود و تاریك گذاشتن سطوح یكنواختی از جداره می‌توان خلاء را در شب تداعی كرد و كلاً طرح هتل را دگرگون ساخت و تصوری را كه مردم از روز به یاد دارند به بازی گرفت و احساسی شاعرانه و معلق به بیننده القا كرد.
●پاركینگ
طراحی پاركنیگ خودروها و راه‌های دسترسی از آن به داخل هتل باید مورد توجه قرار گیرد. نمی‌توان یك ورودی شاهانه برای جلوی هتل طراحی كرد و راه ارتباطی پاركینگ به هتل را راهرویی تاریك، باریك و مخوف گذاشت. داخل پاركینگ را می‌توان با نور محیطی محو روشن كرد و با نورهای خطی رنگی تقسیمات را مشخص كرد. علایم باید نورانی، رنگی و متغیر باشند. یك تقرب موثر لزوماً گران یا محتاج به تكنولوژی پیشرفته‌ای نیست. جعبه‌های نوری رنگی و تاكید فلورسنت‌های خطی و فشرده‌ی گرم‌تر برای تعریف محدوده‌ی عابر پیاده می‌تواند راه‌حلی ارزان و موثر باشد. قسمت انتظار آسانسورها می‌تواند با جداره‌هایی منقوش یا ساده از آجر شیشه‌ای جدا شود و با نورهای زمینه رنگی مشخص شود. در كل از توانایی نورهای رنگی و متغیر می‌توان برای تبدیل پاركینگ از یك فضای صرف كاربردی به فضایی جذاب و دارای جلوه‌ی بصری استفاده كرد.
تمهیدات و پیشنهادات ارایه شده در این مجموعه برای طراحی فضاهای مختلف یك هتل با نور در كنار نگهداری و استفاده از منابع بهینه نوری علاوه بر آنكه می‌تواند در طراحی ابتدا به ساكن یك مجموعه اقامتی مورد توجه قرار گیرد می تواند راه‌حل مناسبی نیز برای بازسازی، بازآفرینی و تحول فضاهای بسیاری از هتل‌های ساخته شده و قدیمی باشد بی‌آنكه هزینه زیادی نسبت به ساخت و سازهای مجدد در برداشته باشد. و البته تشخیص طراحی و چگونگی بازآفرینی این فضاها به صورتی بهتر و سودمند بر عهده معماران خلاق و آگاه است.
ساناز افتخارزاده
منبع: Designing with light/ Hotel-Jill Entwistle- Rotovision
منبع : مسافران