آرزوهای یک سازمان جوان

گردشگری می خواهد به صنعتی قدرتمند تبدیل شود. ادغام سازمان های میراث فرهنگی و ایرانگردی و جهانگردی در بخش گردشگری با رویكردی مواجه شد كه پیش از آن كمتر وجود داشت؛ تاكید بر افزایش گردشگران و تعریف برنامه ها و اهداف كوتاه مدت و بلندمدتی برای رسیدن تعداد گردشگران ایران به سطحی مشخص. ولی بخشی كه انتظار كسب درآمد از آن می رود، خود هنوز در آغاز راه قرار دارد و به سرمایه گذاری های هنگفتی برای ساختن زیرساخت ها نیازمند است. سازمان متولی گردشگری قصد ارتقای صنعت را دارد، حتی اگر هیچ یك از عناصر جذب گردشگر در كشور همسو با این جریان نباشند و اقدامات این سازمان را به حركتی در خلاف جهت موج تبدیل كرده باشند. سند چشم انداز ۲۰ساله صنعت گردشگری ایران رشد ۵/۱ درصدی در تعداد گردشگران ورودی یعنی جذب ۲۰ میلیون نفر گردشگر از بازار جهانی و كسب ۲ درصد حاصل از آن، معادل ۲۵ میلیارد دلار را هدف قرار داده است. همچنین تحقق این برنامه بلندمدت به سرمایه گذاری ای بالغ بر ۳۰ میلیارد دلار نیاز دارد كه ۳۰ درصد آن باید از سوی دولت و بقیه توسط بخش خصوصی سرمایه گذاری شود. بنابر این پیش بینی ها، متوسط نرخ رشد در برنامه چهارم توسعه ۳۰ درصد و در برنامه های پنجم، ششم و هفتم توسعه به ترتیب ۲۰ ، ۱۵ و ۱۰ درصد خواهد بود. اما بخش خصوصی به سیاست كلی حاكم بر بخش گردشگری كشور اعتقاد چندانی ندارد. همچنین به نظر كارشناسان، رقم تعیین شده در چشم انداز ۲۰ ساله صنعت گردشگری ایران پشتوانه كارشناسی نداشته و نیازمند تجدیدنظر است. آنها تاكید می كنند كه جذب ۵/۱ درصد از گردشگران جهان باید به سلسله محاسبات قابل استناد در ایران و معادلات جهانی متكی باشد چون صنعت گردشگری از مولفه های بسیاری چون اقتصاد جهان، فرهنگ جهان بینی، روابط سیاسی، مدیریت تكنولوژی، مهمان نوازی، رفاه اقتصادی و شهرنشینی متاثر است. همچنین دولت تاكنون جرات نكرده در بخش گردشگری میلیاردی هزینه كند و در حال حاضر نیز میدان این سرمایه گذاری ها تعریف شده و مشخص نیست. آماری از گردشگران ورودی وجود ندارد. تنها نیروی انتظامی به محض كهنه شدن آمارها و از میان رفتن جنبه محرمانه آنها، اقدام به اعلام مسافران ورودی ایران می كند. این درحالی است كه گفته می شود از یك میلیون و ۴۰۰ هزار مسافری كه اعلام شده امسال وارد كشور شده اند، تنها ۱۰ تا ۱۵ درصد این افراد بر اساس تعاریف موجود گردشگر هستند. سازمان میراث فرهنگی و گردشگری در بخش گردشگری خود پروژه هایی را تعریف كرده است. حسن الماسی مدیركل دفتر طرح های سرمایه گذاری و توسعه طرح های گردشگری می گوید: «بعد از ادغام سازمان های میراث فرهنگی و ایرانگردی و جهانگردی و تشكیل سازمان میراث فرهنگی و گردشگری به عنوان یك سازمان جدید، با ارتقای سطح سازمان از معاونت وزارت به معاونت ریاست جمهوری، پروژه های بزرگی را در زمینه صنعت گردشگری شروع كردیم. تا سال گذشته حدود ۳۰ پروژه داشتیم كه مطالعات ۱۰ پروژه از آنها شروع شده و مشاوران سایر پروژه ها هم مشخص شده تا مطالعات آنها به زودی آغاز شود. مهمترین پروژه سال ۸۳ ایجاد ساحل پرورشی در سه استان گیلان، مازندران و گلستان بود. این طرح حدود ۷۰۰ كیلومتر ساحل دریای مازندران را شامل می شود. قصد داریم در سال ۸۴ این ۳۰ پروژه را حداقل به ۶۵ قطب، محور یا پروژه برسانیم. برای این منظور امسال اعتباری معادل ۵/۸ میلیارد تومان درنظر گرفته شده است.» افزایش كاربری مكان هایی كه جاذبه فرهنگی و تاریخی دارند در قالب طرح «پردیسان» مطرح شده است. بر اساس آنچه سازمان میراث فرهنگی و گردشگری اعلام می كند، سال گذشته ۳۸ پروژه در این طرح وجود داشت كه از میان آنها ۸ پروژه تكمیل شده و ۳۰ پروژه دیگر در حال اجرا بودند و امسال تعداد آنها تا ۱۰۰ پروژه توسعه خواهد یافت. الماسی در ادامه می گوید: «مطالعات حدود ۷۵ منطقه نمونه گردشگری در سطح استانی، ملی و بین المللی شروع خواهد شد. برای این مناطق امسال حدود ۵/۹ میلیارد تومان اعتبار در نظر گرفته شده كه به تایید سازمان مدیریت و برنامه ریزی هم رسیده است. همچنین ایجاد اردوگاه ها و كمپینگ های اقامتی در ۱۳۱ نقطه كشور با ظرفیت ۲۰۰ هزار واحد اقامتی، ایجاد حدود ۲۰۰ واحد سرویس بهداشتی و مجتمع های خدماتی رفاهی بین راهی در قطب ها و محورهای گردشگری از جمله برنامه های ما است.حداقل یك میلیارد تومان از اعتبار طرح های تملك دارایی به ایجاد سرویس های بهداشتی اختصاص می یابد.» اما بخش گردشگری كشور خارج از سازمان میراث فرهنگی و گردشگری منظره دیگری دارد. فرامرز شریف جواهری دبیر جامعه هتلداران خراسان رضوی اعلام كرد: در همایش صنعت هتلداری كه مهرماه سال گذشته تشكیل شد۹۳، طرح با حضور نمایندگان مجلس به تصویب رسید، اما تاكنون فقط یك طرح آن اجرا شده است و به دلیل عملی نشدن ۹۲ مصوبه همایش صنعت هتلداری سال گذشته، این همایش امسال برگزار نمی شود. وی با اشاره به یك نمونه عملی ناموفق ایران در جلب گردشگر ادامه داد: برخلاف تمام شعارهایی كه برای جذب گردشگر داده شده، اما به دلیل امضای پروتكلی كه بر مبنای آن ایران و عراق توافق كردند هر یك از كشورها می توانند در هفته پنج هزار مسافر را به كشور دیگر اعزام كنند تعداد مسافران به مشهد نسبت به سال قبل با كاهش همراه بوده است. امضای پروتكل مذكور موجب شده كه ایرانیان بودجه ای را كه برای گردشگری زیارتی در داخل كشور كنار گذاشته بودند صرف سفر به كشور عراق و ارزآوری برای عراق كنند. گرفتن چنین تصمیمات لحظه ای، اثراتی منفی را به دنبال دارد كه در هیچ مقطعی پیش از انجام آن محاسبه نشده است. فرزین، كارشناس گردشگری، در گفت وگو با ایسنا اظهار داشت: «نشست های شورای جهانگردی تاكنون به صورت منسجم برگزار نشده و این ناشی از نبود اقتدار در این سازمان است.» وی ادامه داد: «در گذشته شركت هایی به عنوان متولی تاسیسات گردشگری در كنار بخش دولتی فعالیت می كردند كه حفظ اقتدار در این صنعت را موجب می شدند، در حالی كه امروز هیچ یك از این شركت ها وجود ندارند و باید در این زمینه اصلاح ساختاری صورت گیرد.» این كارشناس گردشگری سرمایه گذاری برای تربیت نیروی انسانی را قابل توجه دانست و تصریح كرد: «دولت در این باره برنامه مشخصی ندارد و باید از این میزان سرمایه گذاری در نظر گرفته شده بخشی را برای تربیت نیروی متخصص هزینه كند.» یكی از مشكلات دیگر گردشگری كه از سوی كارشناسان به آن اشاره می شود، روی گردانی مردم از مراجعه به تاسیسات اقامتی و سفر به همراه امكاناتی همچون چادر و كمپ است كه سرمایه گذاری در بخش هتل سازی را به صورت تولید انبوه، به كاری بی فایده تبدیل می كند و به این ترتیب برنامه ریزی های صورت گرفته برای سرمایه گذاری ایجاد تاسیسات زیربنایی زیر سئوال می رود. این مشكلات در مجلس شورای اسلامی نیز انعكاس یافتند. اوایل دی ماه سال گذشته بود كه خبر رسید بودجه سازمان میراث فرهنگی و گردشگری افزایش می یابد. محمد دوایی، معاون توسعه مدیریت سازمان میراث فرهنگی و گردشگری، به نقل از این سازمان اعلام كرد كه مبلغی معادل ۸ هزار و ۲۵۳ میلیارد ریال بودجه عمرانی و ۷۹۵ میلیارد ریال بودجه جاری به عنوان بودجه سال ۸۴ پیشنهاد شده است. بودجه پیشنهادی در حوزه عمران ۵/۳ برابر و در حوزه فعالیت های اجرایی ۲ برابر رشد داشت. این در حالی بود كه مجموع بودجه اختصاص یافته به سازمان میراث فرهنگی و سازمان ایرانگردی و جهانگردی در سال گذشته ۲۱۲ میلیارد و ۴۷۱ میلیون و ۵۰۰ هزار ریال بودجه جاری، ۴۰۵ میلیارد و ۴۸۰ میلیون ریال بودجه عمرانی تخصیص یافته بود. اما هنگام بررسی بودجه سال جدید در مجلس برخی از نمایندگان ادعا كردند كه برنامه های این سازمان كلی است. ابوطالب نماینده مجلس گفت: «بودجه میراث فرهنگی و گردشگری در سال ۸۴ نسبت به سال ۸۳ به طور غیررسمی تا ۱۵ برابر رشد داشته است. به نظر می رسد دوستان ما در سازمان میراث فرهنگی و گردشگری برای توسعه بخش گردشگری در جهش عجله كرده اند و در عین این كه تقاضای بودجه بیشتری را مطرح می كنند نمی توانند ساختاری را كه دارای توجیه فنی و اقتصادی است به مجلس ارائه كنند. و ما معتقدیم مخالفت هایمان در این حوزه كاملاً منطقی است.» تعویض اخیر ریاست سازمان میراث فرهنگی و گردشگری نیز با تغییراتی همراه خواهد بود كه احتمال دارد همچون گذشته بخش بزرگی از آنها آزمون و خطا باشند. اسفندیار رحیم مشایی به تازگی اعلام كرده كه تشكیل شركت نمایشگاه های گردشگری در سازمان میراث فرهنگی و گردشگری در حال بررسی است. رئیس سازمان میراث فرهنگی و گردشگری گفته است: «هرچند تشكیل این شركت هنوز در حد ایده است، اما خود او و كارشناسان دیگر با این ایده موافقند و هم اكنون در پی یافتن راه درست اجرای آن هستند.»

منبع : روزنامه شرق