زنان در صحنه

هفتمین جشنواره تئاتر بانوان از ۵ تیرماه در تهران برگزار شده‌است در حالی‌که دو محوریت مهم از آغاز شروع به کار این جشنواره سیاست هایش را تبیین می‌کند.
محور اول پرداختن به سوژه‌هایی که در دنیای زنان تعریف می‌شود. در این محور کارگردانان و نمایشنامه نویسان مرد نیز می‌توانند آثار خود را ارائه کنند. اما محور دوم در نظر دارد توانایی‌های هنرمندان زن تئاتر ایران را بسنجد پس سوژه‌ها آزاد است.
طی این سال‌ها همواره مسئولان برگزاری جشنواره به این مهم اشاره کرده‌اندکه هنر تئاتر که بازنمایی از زندگی است را نمی‌توان به زنانه و مردانه تفکیک کرد و این جشنواره هم چنین قصدی ندارد و محک توانایی‌های زنان مهم‌ترین هدف جشنواره است و کمک به رشد و بالندگی آن.
با این حال هر ساله یکی از محورهای مهم این جشنواره دادن پیشنهادهایی است برای خلق آثاری در عرصه نمایشنامه نویسی با محوریت معرفی زنان نمونه و یا نمایاندن توانایی‌های آنان یا دغدغه‌های جامعه زنان و... هرچند بدون آنکه نیازی به چنین تشویقی باشد در طول تاریخ تئاتر، نمایشنامه‌های بسیاری با محوریت زنان، دغدغه‌ها و دنیایشان و شخصیت‌های برجسته این قشر نوشته شده. اما همان‌طور که ذکر شد در چنین نمونه‌هایی نیز به حذف مردان و دنیایشان اندیشیده نشده بلکه آنها نیز در این دنیای زنانه حضور دارند همان‌طور که در زندگی. نگاهی به آثار سال‌های اخیر جشنواره اما گاه از تفریط‌هایی در آثار آنها که برای جشنواره اثر تولید کرده‌اند خبر می‌دهد.
اینکه دنیا را کاملا زنانه خلق می‌کنند و البته اگر در راستای درام اصیل چنین اجباری باشد نمی‌شود بر آن خرده گرفت اما بسیاری مواقع این حذف به ساختار درام آسیبی جدی می‌زند و به عمد خالقان از آن غافل می‌مانند. اما نکته دیگر همانا شناخت توانایی‌های زنان هنرمند در عرصه تئاتر و همین‌طور کمک به رشد و بالندگی بیشتر آنهاست. این شاید اگر هدف اصلی‌تر برگزارکنندگان این جشنواره قرار بگیرد بیشتر در راستای حمایت از تئاتر و حمایت از زنان باشد.
ایجاد فرصتی برای به نمایش درآمدن توانایی‌های زنان و در همین محور هم هست که بین‌المللی شدن این جشنواره می‌تواند مفید باشد با مقایسه و مشاهده توانایی‌های دیگر زنان هنرمند در دیگر نقاط دنیا و تبادل اطلاعات و تجربیات آنها با یکدیگر.
در این محور اما این جشنواره چندان توفیقی ندارد. چراکه مقایسه آماری نقش مردان در همین هفتمین جشنواره و سهم آنها و زنان نشان از این ندارد که این جشنواره محکی میان هنرمندان زن است که اتفاقا اگر نتوان در دنیای تئاتر و روی صحنه جهان نمایش را به مردانه و زنانه تقسیم کرد در پشت صحنه می‌توان چنین کرد و جشنواره‌ای تئاتری مختص بانوان هنرمندش داشت. این‌گونه جشنواره نیز هدفمند‌تر می‌شود. همان‌طور که در دنیای ورزش مسابقات بانوان جدا برگزار می‌شود.
این‌گونه حمایت جشنواره‌ای که به نام زنان است به‌طور عادلانه‌ای به آنها تعلق می‌گیرد و همین طور ما شاید بتوانیم مقیاس مناسب تری برای بررسی هنرمندان زن تئاتر ایران داشته باشیم و برای معرفی و شناسایی توانایی‌ها و استعدادهای جدید و معرفی آنها به جامعه تئاتری موفق باشیم. اما در حال حاضر با تمرکز بیشتر بر محور اول این جشنواره بیشتر به شکل شعاری نزدیک می‌شود.
در انتها نیز باید به این نکته اشاره کرد که‌ای کاش لااقل در بخش حمایت از آثار برگزیده این جشنواره برای اجرای عمومی نگاه ما بیشتر به حمایت از هنرمندان زن در این جشنواره معطوف باشد و مطمئن باشیم که با این اقدام به فمینیست یا چنین چیزی متهم نمی‌شویم چرا که در جهان نمایش که اصل موضوع است، دنیای مردان را حذف نکرده‌ایم تا دنیایی کاملا زنانه بسازیم.

آزاده سهرابی

منبع : همشهری آنلاین