حمله به یکی،حمله به همه

ناتو یک کشور نیست، ولی طوری از نظامی‌های ناتو حرف می‌زنند که انگار از ارتش یک کشور صحبت می‌کنند.
ناتو یک پیمان نظامی است که در ۱۵ فروردین ۱۳۳۸ بین کشورهای اروپایی و آمریکایی بسته شد. کشورهای آمریکا، انگلستان،کانادا، ایتالیا، فرانسه، پرتغال، هلند، بلژیک دانمارک، نروژ، ایسلند و لوکزامبورگ سازمان پیمان آتلانتیک شمالی (North Atlantic Treaty Organization) را تشکیل دادند. اسم این سازمان از اقیانوس اطلس شمالی که بین این کشورها قرار دارد گرفته شد و ناتو NATO حرف‌های اختصاری آن است.
این کشورها در آن زمان نگران قدرت شوروی سابق و کشورهای کمونیست شرق اروپا بودند و از حمله احتمالی آنها هراس داشتند.مهم‌ترین اصل در پیمان ناتو این است که حمله به یکی از کشورهای عضو مانند حمله به تمام آنهاست و همه این کشورها باید با مهاجم مقابله کنند.
بعد از تشکیل ناتو، شوروی و کشورهای شرق اروپا، پیمان نظامی «ورشو» را در پایتخت لهستان امضا کردند تا در صورتی که کشورهای عضو ناتو به آنها حمله کردند یک فرماندهی مشترک مرکزی داشته باشند. وقتی که در سال ۱۹۹۱ اتحاد شوروی سابق از هم پاشید، پیمان ورشو هم منحل شد. همه فکر می‌کردند ناتو هم مانند ورشو منحل می‌شود، ولی ناتو باقی ماند و هر سال هم به تعداد کشورهای آن اضافه می‌شود. حتی تعدادی از اعضای سابق ورشو مانند لهستان، مجارستان، بلغارستان، چک و اسلواکی هم به آن ملحق شده‌اند. در خاورمیانه فقط ترکیه عضو ناتو است. ارتش ناتو از نظامی‌ها و تجهیزاتی که این کشورها تأمین می‌کنند تشکیل می‌شود. آمریکایی‌ها و بعد از آن انگلیسی‌ها تسلط بیشتری بر ناتو دارند و معمولاً آنها عملیات جنگی و هدف‌ها را تعیین می‌کنند. همین مسئله باعث نارضایتی بعضی از کشورهای عضو مانند فرانسه شده است.
نیروهای ناتو در چند جنگ بزرگ شرکت کردند. مهم‌ترین عملیات آنها حمله به یوگسلاوی در سال ۱۹۹۹ بود. ناتو در تهاجم خود قسمت‌های زیادی از این کشور را تخریب کرد و ارتش یوگسلاوی را شکست داد.
در سال ۲۰۰۳ وقتی که ارتش آمریکا بعد از فتح افغانستان، درگیر جنگ در عراق شد، با وجودی که جنگ افغانستان شامل حمله به کشورهای عضو پیمان ناتو نمی‌شد، ولی نیروهای ناتو به جای برخی از نظامی‌های آمریکا در افغانستان مستقر شدند. پرچم ناتو به شکل یک ستاره چهار پر درون یک دایره و بر روی زمینه‌ای آبی‌رنگ است.
● آشنایی با ناتو
ناتو واژه مخفف نام انگلیسی سازمان پیمان آتلانتیک شمالی (North Atlantic Treaty Organization) است که در حال حاضر ۲۶ کشور از آمریکای شمالی و اروپا عضو آن هستند.
اعضای ناتو (NATO) عبارتند از :اسپانیا، استونی، اسلوواکی، اسلوونی، انگلیس، ایتالیا، ایسلند، آلمان، آمریکا، بلژیک، بلغارستان، پرتغال، ترکیه، جمهوری چک، دانمارک، رومانی، فرانسه، کانادا، لتونی، لوگزامبورگ، لهستان، لیتوانی، مجارستان، نروژ، هلند و یونان عضو آن هستند.
ناتو سازمانی است که در دوران پس از جنگ جهانی دوم برای اجرای پیمان آتلانتیک شمالی در سال ۱۹۴۹تشکیل شد. در سال های اولیه بعد از جنگ جهانی دوم و در واکنش به توسعه طلبی های شوروی سابق در کشورهای اروپای شرقی و مرکزی در ماه مارس سال ۱۹۴۸ پنج کشور انگلیس، فرانسه، بلژیک، هلند و لوکزامبورگ با امضای معاهده بروکسل اتحادیه دفاع جمعی را تشکیل دادند.
سپس آنها از کشورهای دانمارک، ایسلند، ایتالیا، نروژ و پرتغال دعوت به پیوستن به این فرایند کردند. دو ماه بعد با پیوستن کانادا و آمریکا به این جمع در چهارم آوریل سال ۱۹۴۹ پیمان آتلانتیک شمالی در واشنگتن به امضا رسید و سازمان ناتو تشکیل شد.
قلب پیمان ناتو ماده پنج آن است که در آن کشورهای امضا کننده توافق کرده‌اند حمله نظامی علیه یک یا چند کشور عضو در اروپا یا آمریکای شمالی را به عنوان حمله به تمامی کشورهای عضو تلقی کنند و به مقابله آن برخیزند.
طبق ماده ۹ پیمان آتلانتیک شمالی برای سازمان ناتو یک ساختار متمرکز متشکل از نهادهای نظامی و مدنی در نظر گرفته شده است. در رأس ناتو شورای آتلانتیک شمالی متشکل از وزرای کشورهای عضو قرار دارد که حداقل هر دو سال یک بار تشکیل جلسه می‌دهد. این شورا بالاترین مرجع تصمیم گیری در پیمان ناتو است و تصمیمات آن به اتفاق آرا اتخاذ می شود.
از آنجا که ناتو برای مقابله با تهدیدات نظامی شوروی سابق و پیمان ورشو تأسیس شده بود برای این سازمان یک سیستم کامل فرماندهی نظامی برای جنگ های احتمالی در نظر گرفته شده که متشکل از رؤسای ستادهای ارتش کشورهای عضو و سه سرفرماندهی شامل فرماندهی اروپایی، فرماندهی اقیانوس اطلس و فرماندهی انگلیس است.
مقر ناتو ابتدا در فرانسه قرار داشت اما پس از آن که ژنرال دوگل سال ۱۹۶۶ در اعتراض به سیطره آمریکا بر این سازمان از فرماندهی نظامی ناتو خارج شد به بروکسل منتقل شد.
آمریکا در چارچوب پیمان ناتو حدود ۳۰۰ هزار نیروی نظامی و تعدادی از کلاهک‌های هسته‌ای خود را برای مقابله با تهدیدات شوروی در آلمان غربی و سایر کشورهای اروپای غربی مستقر کرد که پس از فروپاشی شوروی و پایان جنگ سرد که موجودیت پیمان ناتو به عنوان یک سازمان نظامی را زیر سؤال می برد به تدریج در صدد انتقال آنها به سایر مناطق برآمده است.
اگرچه فروپاشی شوروی و وحدت آلمان در سال ۱۹۹۰ موجب شد که نقش نظامی ناتو زیر سؤال برود اما اعضای این سازمان با تمرکز بر ناتو به عنوان یک سازمان سیاسی متولی حفظ ثبات بین المللی در اروپا در صدد گسترش آن نیز برآمده اند.
پس از تشکیل ناتو در سال ۱۹۴۹ با عضویت ۱۲ کشور به مرور کشورهای عضو آن افزایش یافته است. یونان و ترکیه در سال ۱۹۵۲، آلمان در سال ۱۹۵۵، اسپانیا در سال ۱۹۸۲ و جمهوری چک، مجارستان و لهستان در سال ۱۹۹۹ به ناتو پیوسته‌اند.
همچنین در آخرین مرحله گسترش این سازمان به شرق در سال ۲۰۰۴ با پیوستن کشورهای بلغارستان، استونی، لتونی، لیتوانی، رومانی، اسلواکی و اسلوونی تعداد اعضای ناتو به ۲۶ کشور افزایش یافته است.
علاوه بر این ناتو اکنون در چارچوب جنگ علیه تروریسم در صدد ایفای نقش در سایر مناطق جهان از جمله افغانستان و عراق برآمده است. تأکید بیانیه هفدهمین اجلاس سران ناتو در استانبول بر اعزام تعداد بیشتری نیروی نظامی به افغانستان و آموزش نیروهای نظامی عراق توسط ناتو بیانگر تمایلات جدید ناتو است.

دکترعلی صباغیان

منبع : روزنامه همشهری