اختلال دفعی در کودکان (نگهداری مدفوع)

مسائل دفعی كودكان یكی از مهمترین مسائل دوران كودكی و از عمده ترین نگرانیهای احتمالی خانواده ها به شمار می رود. اختلالات دفعی در كودكان انواع مختلف دارد كه ما در این مبحث به نگهداری مدفوع و خودداری از اجابت مزاج در كودكان می پردازیم. اختلال در دفع مدفوع می تواند دلایل متعددی داشته باشد. یبوست ، اهمال در آموزش توالت رفتن ، واكنش جویی های كودك و مشكلات عضوی گوناگون می تواند عوامل سبب ساز این اختلال باشد. این كودكان اغلب شكمهای باد كرده دارند و ممكن است از دردهای شكمی نیز رنج ببرند ، اكثر این كودكان دچار یبوست هستند و یا گاهی بدون هیچ دلیل عضوی از رفتن به توالت و دفع مدفوع امتناع می ورزند.در كودكانی كه دچار یبوست هستند ، به علت درد ناشی از عبور و تخلیه مدفوع به دلیل كوچك بودن مخرج انتهایی ، كودك از توالت رفتن وحشت دارد و با جلوگیری از انجام عمل دفع ، یبوست سخت تری را موجبمی شود. ، هنگامی كه كودك تجربه نا خوشایندی از رفتن به توالت داشته باشد، ترس و تنفر از آن مكان برایش به وجود می آید و در نهایت باعث می شود كه مدفوع خود را نگه دارد.و در كودكانی كه دچار یبوست نیستند و بدون هیچ دلیل عضوی ، از توالت رفتن امتناع می ورزند، بروز چنین رفتاری در این كودكان می تواند دلایل گوناگونی داشته باشد كه از مهمترین آنها مخالفت با والدین و مبارزه برای دستیابی و كسب قدرت و به دست آوردن توجه والدین كه از این شرایط ناراحت می شوند و یا گاهی این كودكان از كثیف كردن خود در توالت می ترسند ، زیرا در گذشته به این علت تنبیه شده اند و در نتیجه سعی می كنند مدفوعشان را در خود نگه دارند تا از این طریق نظم را رعایت كرده باشند.بعضی از والدین انتظارات خیلی زیاد از پاكیزگی و تطابق كودكان دارند و همچنین گاهی تعاملات غلط و منفی بین كودك و خانواده می تواند سبب بروز این مشكل شود.
● سبب شناسی
در بروز این اختلال نظریات مختلفی وجود دارد كه ما به دو نظریه بزرگ كه در این زمینه وجود دارد می پردازیم كه اولین آن فرضیه از دیدگاه روانكاوی است كه فروید بنیانگذار آن است . از نظر روانكاوان ، كودك خردسال می تواند از این راه پدر و مادرش را راضی نماید و توجه آ نها را جلب نماید و همچنین گاهی با حفظ مدفوع می خواهد لذت جسمانی ببرد و یا كودك از طریق دفع مدفوع احساس ترس از دست دادن چیزی را دارد كه در نهایت این گونه كودكان در بزرگسالی خویی صرفه جو و لجوج و منظم پیدا می كنند. و فرضیه دوم كه رویكرد رفتاری می باشد ، افراد این گروه معتقد هستند كه كودك آموزش استفاده از توالت را نیاموخته و یا غلط آموخته و یا این امر را وسیله ای برای بر انگیختن واكنش حتی منفی والدین می داند و همچنین ممكن است نتیجه رفتارهای اجتنابی مانند ترس از توالت رفتن مانند درد هنگام یبوست و غیره باشد.
● درمان
به طور كل در درمان این اختلال ، مطالعات پژوهشهای مختلف بیانگر آن هستند كه درمانهای رفتاری وسیله مطمئنی برای درمان این اختلال به شمار می آیند. در كودكانی كه دچار یبوست هستند باید با روشهای مختلف سعی در از بین بردن یبوست كرد ، می توان برای از بین بردن یبوست حبوبات ، غلات و انواع سوپ و سبزیجات و میوه های تازه را در برنامه غذایی كودك افزایش داد تا یك اجابت مزاج خوب به وجود آید ، تجارب مكرر بدون ناراحتی از دفع می تواند به كودكی كه تجارب دردناكی را در گذشته تجربه كرده ، كمك كند. و حال كودكی كه به علل اختلال عاطفی و بدون هیچ علت عضوی ، حالت قبض مدفوع دارد ، در درمان این كودكان ابتدا می بایستد شرح حال دقیقی از وضعیت آنها به دست آورد تا بتوان علت حبس مدفوع را مشخص كرد و در صورت وجود تنشهای خانوادگی و تعامل منفی والدین و كودك و یا وجود استرس و ترس آنها را از بین برد. پژوهشهایی كه عمدتا از بررسی مربوط به آموزش كنترل مدفوع تشكیل می شود قویا مبین آن است كه آموزش توام با سختگیری و تنبیه منجر به ایجاد خصومت در كودكان می شود كه در این مرحله باید علل لجاجت و خصومت كودك با والدین مشخص شود تا بتوان آنها را از بین برد.
همچنین عده ای از كودكان وجود دارند كه مدفوع را جزئی از وجود خود می دانند كه در این صورت باید والدین برای كودك بدنش را به شكل خیلی ابتدایی تشریح كنند و در مورد چگونگی به وجود آمدن و خروج مدفوع را برایش توضیح دهند تا كودك بداند كه مدفوع جزئی از بدن او نیست و نیاز به خروج دارد.و یا كودكانی هستند كه از محیط توالت می ترسند و به این علت از رفتن به آنجا امتناع می ورزند كه باید در این صورت ترس كودك را شناخت ، با او به توالت رفت محل قرار گرفتن ادرار و مدفوع را به او نشان داد یا اگر از صدای سیفون می ترسد باید به همراه او سیفون را كشید و برایش توضیح داد كه چه عملی را انجام می دهد و بی خطر می باشد ، كودك را برای صحبت كردن در مورد ترسهایش تشویق كنید، كودك را بطور آزمایشی بر روی توالت بنشانید تا متوجه شود كه به درون آن نمی افتد ، یك اسباب بازی مخصوص كه كه كودك دوست دارد در توالت بگذارید كه كودك تشویق شود و برایش محیط مطبوعی به وجود آید. یكی دیگر از عواملی كه باعث می شود كودك از رفتن به توالت خودداری كند ممكن است به این علت باشد كه برخی از والدین از مكان توالت برای تنبیه كودك استفاده می كنند كه اینكار موجب نا امن شدن محل توالت برای كودك شده و او در آنجا احساس ترس می كند ،در نهایت والدین باید سعی كنند به دقت كودك خود را بشناسند تا از این طریق بتوانند او را درك كنند و مسائل او را حل نمایند.

منبع : سایت کودکان