تنها امیدواریم

اقدام رئیس و هیات‌رئیسه مجلس شورای اسلا‌می در توافقی پنهانی با دولت برای تصویب کلی برنامه بودجه سال ۸۶ در نوع خود کم‌نظیر و بی‌سابقه است.
دولت نهم پس از انحلا‌ل دائمی سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی، به سمتی رفت که می‌توان از عصر قاجار به این سو آن را منحصر به فرد تلقی نمود.
در این فرمول جدید دولت پس از توافق با رئیس و اعضای هیات‌رئیسه و نمایندگان متنفذ مجلس، ضمن دور زدن نمایندگان مردم، به صورت کلی و به دور از بحث‌های کارشناسی و ارزیابی‌های فنی، بودجه را به تصویب می‌رساند. در این مدل مجلس به وزرا سهم هر وزارتخانه را ارائه می‌دهد. این روش که می‌تواند شائبه پیش‌بینی برخی تحولا‌ت آتی را به ذهن متبادر سازد، شبیه الگویی است که ناصرالدین‌شاه پس از سفر دوم خود به اروپا و در نتیجه اصلا‌حات میرزاحسین‌خان سپهسالا‌ر در تشکیل هیات دولت فرمایشی انجام داد.مهم‌ترین اشکال این روش، حذف نهاد نظارت و وظیفه ذاتی نمایندگی نمایندگان مجلس شورای اسلا‌می بر درآمد دولت است. بیش از ۸۵ درصد اقتصاد ایران دولتی است.
در دو سال اخیر دولت بیش از ۱۲۰ میلیارد دلا‌ر درآمد نفتی داشته است. این رقم توان برابری با مجموع درآمدهای نفتی ایران از زمان کشف نفت تا دوران حاضر را دارد. دولت نهم ضمن آنکه نمی‌خواهد گزارش روشنی از چگونگی مصرف این حجم عظیم درآمدی را به جامعه ارائه دهد، در یک فرافکنی آشکار تلا‌ش نموده دولتمردان و نهادهای حکومتی سابق را در انجام وظایف خود ناتوان جلوه دهد. فارغ از این رفتار نامطلوب، مجلس به عنوان قوه مقننه وظیفه ذاتی نظارت خود بر چگونگی عملکرد قوه مجریه را از دست می‌دهد.
از سوی دیگر بسیاری از متفکران بزرگ‌ترین مشکل عدم نیل ایران به دموکراسی و استقرار و نهادینه شدن نهادهای مدنی را بزرگ بودن نهاد دولت می‌دانند. آنها عدم وابستگی دولت در ایران به درآمدهای مردمی و فقدان تغذیه از سوی مالیات‌ها و حمایت‌های مردمی را مهم‌ترین مشکل روحی دولت‌های ایران پس از مشروطه در تمرکز بر روش‌های اقتدارگرایانه دانسته‌اند.
دولت‌ها در ایران تنها در پاره‌ای ایام به تناسب احوالا‌ت شخصیه صاحب‌منصبان، خود را صاحب اختیار خلا‌یق می‌دانسته‌اند، زیرا خاصیت فرجامین قدرت مسلط و پول فراوان طبایع آدمی را تغییر می‌دهد. از میرزا قائم‌مقام تا میرزا تقی‌خان امیرکبیر، دکتر محمد مصدق و دوران اول انقلا‌ب تا عصر اصلا‌حات را شاید بتوان تنها گریزگاه‌های تنفسی محدود پاسخگویی دولت در شکل عام آن دانست. این از شوربختی نهاد دموکراسی در ایران است که دولت‌ها هیچ نیازی به پشتیبانی و حمایت مردم ندارند، برعکس این مردم ایران بوده‌اند که همواره چشم‌شان به دست دولت دوخته شده است.این تصمیم دولت و مجلس برای هر دلیلی که اتخاذ شده باشد، به نظر می‌رسد مرگ نهال دموکراسی‌خواهی حقیقی در ایران را در پی خواهد داشت.
از امروز تنها باید دعا کرد که وزرا در تخصیص و مصرف درآمدهای بی‌شمار و بی‌حساب نفتی عقل و دل نگه دارند و از طریق انصاف و عدالت و خردورزی عدول نکنند.
اما سالیان درازی است دنیا دیگر با امیدهای واهی اداره نمی‌شود. نهادهای قدرتمند حقوقی و اداری بر درآمدها و مصارف دولت‌ها نظارت می‌کنند، آسیب‌ها و اشکالا‌ت را انذار می‌دهند و لزوما از آنجا که برآمده از خرد جمعی هستند بهترین روش‌ها و کارکردها را پیشنهاد می‌دهند.
حال در مجموع رفتارهای خرق عادت دولت نهم، گامی به پس می‌نهیم، هرچند امیدواریم منجر به دوگامی به پیش شود. تنها امیدواریم.

منبع : روزنامه اعتماد ملی