عروق قلب من از من چغندر پخته می‌خواهد

چغندر از گیاهانی است که از دیر باز مصرف خوراکی داشته است. شاید با دیدن ظاهر خشن و گاهی نازیبای آن حتی فکرش را نکنید که همین گیاه با کمی‌حرارت می‌تواند به یکی از مواد غذایی خوش‌طعم و رنگ تبدیل شود. گیاهی که برای زینت سفره‌های خود در غذاهای مختلف می‌توانید از رنگدانه‌های طبیعی آن استفاده کنید و لابه‌لای رنگ‌های سبز و زرد و. . . روی سفره کمی‌ارغوانی خوش‌رنگ اضافه کنید و نتیجه کار را ببینید. به قول یکی از اساتید دانشگاهی آمریکا سفره هر چه رنگین‌تر باشد، مغذی‌تر است البته تعبیر بد نکنید. منظور از رنگین‌تر بودن وجود رنگ‌های مختلف است نه مرغ و مسما...
چغندر گیاهی دارای برگ‌های پهن و درشت و گلوله مانند است. ریشه چغندر، پیازی است. رنگ ریشه چغندر ممکن است زرد، سرخ و سفید باشد. ریشه چغندر به صورت خام قابل استفاده و مصرف است اما مردم اغلب آن را پخته مصرف می‌کنند. ما پخته چغندر را به نام لبو می‌شناسیم. نوع دیگر آن چغندر قند است که رنگ آن زرد روشن است و به مقدار بسیار زیاد در نقاط مختلف دنیا برای استفاده از شکر آن کشت می‌شود. ریشه کلفت چغندر، مواد غذایی و به خصوص ساکاروز (شکر) را در خود ذخیره می‌کند. برگ‌های چغندر هنگام روز در مقابل نور آفتاب، ساکاروز می‌سازند و شب‌ها آن را به ریشه‌ها می‌دهند. مقدار ساکاروز و سایر مواد مغذی آن بسته به شرایط خاک هر منطقه است و با هم فرق می‌کند.
● تاریخچه
چغندر برای اولین بار، در مدیترانه و جنوب غربی آسیا دیده شد. چغندر به عنوان غذا از ???? سال قبل شناخته شده بود. رومی‌ها و یونانی‌ها از این سبزی به عنوان غذا استفاده می‌کردند. یونانی‌ها برای خنک شدن خونشان، چغندر مصرف می‌کردند. طول عمر روس‌ها را در مناطقی که در بیشتر غذاهایشان چغندر استفاده می‌کنند به مصرف این ماده غذایی نسبت می‌دهند. موردی که با مطالعات صورت گرفته بر ترکیبات و ارزش غذایی این ماده غذایی به نظر منطقی می‌رسد.
● ارزش تغذیه‌ای چغندر
چغندر بسیار مغذی و سرشار از مواد معدنی و ویتامین‌ها است. در زیر مقدر مواد آن درصد گرم چغندر آمده است.
▪ انرژی ۳۳ کالری
▪ پروتئین ۲/۱ گرم
▪ چربی ۰۶/۰ گرم
▪ هیدروکربن ۲/۷ گرم
▪ کلسیم ۱/۱۱ میلی‌گرم
▪ فسفر ۲۰ میلی‌گرم
▪ فولات ۱۳۶ میکروگرم
▪ آهن ۸/۰ میلی‌گرم
▪ ویتامیA ۵۰۰۰ واحد
▪ ویتامین B۱ ۰۱۵/۰ میلی‌گرم
▪ ویتامین B۲ ۰۲۵/۰ میلی‌گرم
▪ ویتامین B۳ ۳۳/۰ میلی‌گرم
▪ ویتامین C ۶۲/۱۷ میلی‌گرم
▪ منیزیم ۵۵/۰ میلی‌گرم
▪ پتاسیم ۵۱۸/۵ میلی‌گرم
▪ مس ۱۳/۰میلی‌گرم
با نگاهی به جدول ترکیبات مواد مغذی چغندر می‌بینیم بسیاری از مواد مغذی که طی تحقیقات اخیر به نقش آنها در پیشگیری از بیماری‌های مزمنی از قبیل قلبی‌عروقی، برخی از سرطان‌ها و عوارض ناشی از کمبود بعضی از ریزمغذی‌ها پی برده‌ایم درچغندر وجود دارد. از جمله میزان بالای پتاسیم که می‌تواندتا ۱۵ درصد نیاز روزانه به این ماده مغذی را برطرف کند، به کاهش فشار خون کمک می‌کند. از سوی دیگر به گفته پژوهشگران انگلیسی مصرف.
نوشیدن روزانه ۵۰۰ میلی لیتر آب چغندر می‌تواند به میزان قابل ملاحظه ای فشار خون را کاهش دهد. این پژوهشگران می‌گویند به نظر می‌رسد جزء موثر موجود در چغندر، نیترات است که در سبزیجات برگ دار سبز نیز یافت می‌شود. به گفته این محققان در داوطلبان سالم ، مصرف آب چغندر در مدت یک ساعت باعث کاهش فشارخون می‌شود. .
● اسید فولیک در لبو
وجود فولات بسیار بالایی که در چغندر دیده می‌شود این سبزی را برای سیستم قلبی‌عروقی ‌ارزشمند تلقی کرده است. مطالعات نشان داده‌اند که مصرف منظم این سبزی احتمال بروز بیماری‌های قلبی را کاهش می‌دهد. یافته‌های اخیر نشان می‌دهند که مصرف یک چغندر ۵۰۱ گرمی، ۳۵ درصد از فولات مورد نیاز بدن را تامین می‌کند و دریافت این مقدار کافی از فولات موجب کاهش سطح ترکیبی در خون به نام هموسیستئین می‌گردد. در صورت افزایش این ترکیب در خون، عوامل ایجادکننده بیماری‌های قلبی افزایش یافته و پیشرفت بیماری افزون می‌گردد. جالب است بدانید که لبو از جمله سبزیجاتی است که سرشار از فیبرهای محلول بوده و موجب کاهش سطح کلسترول بد یا LDL خون می‌شود.
در چغندر ترکیباتی به نام کاروتنوییدها و فلاونویید‌ها نیز وجود دارد که هم موجب کاهش کلسترول شده و هم از آسیب‌های احتمالی که رادیکال‌های آزاد به دیواره عروق وارد می‌آورند، جلوگیری می‌نماید و نهایتا بروز سکته‌های قلبی را تخفیف می‌بخشد.
● لبو و سرطان
لبو به دلیل رنگ منحصر به فردی که دارد سرشار از ترکیبات آنتی‌اکسیدانی است. همان‌طور که می‌دانید، ترکیبات آنتی‌اکسیدانی مانع بروز سرطان شده و حتی پیشرفت بیماری را کاهش می‌دهد.
ترکیبات آنتی‌اکسیدانی چنانچه به اثبات رسیده است مانع بروز سرطان شده و حتی پیشرفت بیماری را کاهش می‌دهد. امروزه در اروپا از ترکیبات موجود در چغندر که از دسته کاروتنوئید‌ها و فلاونوئیدها است برای درمان بسیاری از سرطان‌ها استفاده می‌کنند. . سرطان‌هایی نظیر سرطان روده، ریه، پروستات، پستان، لوسمی‌و رکتوم از جمله سرطان‌هایی هستند که به تصدیق محققین با مصرف چغندر در یک دوره درمانی مشخص کنترل و حتی درمان شده‌اند.
● لبو و سلامت جنین
برای پیشگیری از عوارض کمبود فولات اغلب در ۲ تا ۳ ماه قبل از باردار شدن به مادران توصیه می‌شود که از مکمل اسید فولیک استفاده کنند تا ذخایر کافی این ماده مغذی قبل از بروز بارداری فراهم آید زیرا کمبود اسید فولیک در این دوران آسیب‌های جبران ناپذیری را برای جنین فراهم می‌آورد که می‌توان عقب‌ماندگی ذهنی و نقص در تشکیل لوله عصبی را نام برد. وقتی لبو پخته می‌شود مقداری از فولات خود را از دست می‌دهد، به همین دلیل توصیه می‌شود از بخار پز شده حلقه‌های نازک چغندر استفاده کنید و یا آنکه آن را به صورت خام و رنده شده به همراه ماست در هنگام صرف غذا میل کنید.
● چغندر و کم‌خونی
وجود هم‌زمان آهن، ویتامین C و مس در چغندر یا لبو آن را به ماده غذایی مناسبی برای پیشگیری از کم خونی تبدیل کرده است. قرار داشتن این سه ماده مغذی به خصوص آهن و ویتامین C به دلیل نقش هم افزایی آنها باعث اثرگذاری موثر این مواد مغذی می‌شود، کاری که حتی مصرف هم‌زمان مکمل‌های دارویی از عهده انجام آن بر نمی‌آید و تنها اعجاب نعمت خداوندی می‌تواند آن را به انجام برساند. در صورتی که پس از مصرف چغندر ادرار شما به رنگ قرمز درآمد نگران نشوید. این پدیده ضرری برای سلامت شما ندارد.

مژده پورمسلمی

منبع : روزنامه سلامت